I боб. Жиноят Кодексининг вазифалари ва принциплари

III боб. ҲАЁТ ЁКИ СОҒЛИҚ УЧУН ХАВФЛИ ЖИНОЯТЛАР
112-модда. Ўлдириш ёки зўрлик ишлатиш билан қўрқитиш
Ўлдириш ёки зўрлик ишлатиш билан қўрқитиш, агар бу ҳара­кат амалга оширилишидан хавфсираш учун етарли асослар мав­жуд бўлса, -
энг кам ойлик иш ҳақининг йигирма беш бараваригача миқ­дорда жарима ёки бир йилгача ахлоқ тузатиш ишлари ёхуд олти ойгача қамоқ билан жазоланади.
Ўша ҳаракатлар:
а) ўта хавфли рецидивист томонидан;
б) уюшган гуруҳ аъзоси томонидан ёки шу гуруҳ манфаатла­рини кўзлаб содир этилган бўлса, -
энг кам ойлик иш ҳақининг йигирма беш бараваридан эллик бараваригача миқдорда жарима ёки бир йилдан икки йилгача ах­лоқ тузатиш ишлари ёки бир йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади.
Ўша ҳаракатлар ўз хизмат ёки фуқаролик бурчини бажариши муносабати билан шахсга ёки унинг яқин қариндошларига нисба­тан содир этилган бўлса, -
икки йилдан уч йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазо­ланади.

1. Шарҳланаётган жиноятнинг объекти шахснинг ҳаёти ва соғлиғи ҳисобланади.

2. Шарҳланаётган жиноят объектив томондан ҳар хил йўллар орқали ўлдириш ёки жисмоний зўрлик ишлатиш билан қўрқи­тишда намоён бўлади.
Ўлдириш билан қўрқитиш деганда, бошқа одамни ҳаётдан маҳрум қилиш учун ҳақиқатда билдирилган ниятни тушуниш ке­рак.
Жисмоний зўрлик ишлатиш билан қўрқитиш деганда, айбдорнинг шахс соғлиғига зарар етказиш мақсадида жисмоний зўрлик ишлатишга оид ниятининг ошкора ифода этишини тушу­ниш лозим. Жиноятни ЖК 112-моддаси билан квалификация қи­лиш учун жиноят субъекти жабрланувчига зўравонликнинг айнан қандай усули орқали таҳдид қилиш билан қўрқитгани аҳамият­сиздир.
3. Қўрқитиш қилмишни квалификацияга таъсир этмайдиган ҳар хил усуллар билан: оғзаки, ёзма, телефон орқали, имо-ишора­лар, қурол ёки унинг ўрнини босадиган воситалар ва бошқаларни кўрсатиш билан амалга оширилиши мумкин. Қўрқитиш жабрла­нувчига бевосита айтилиши ёки учинчи шахслар орқали еткази­лиши мумкин. Қўрқитишнинг зарурий шарти - унинг муайян шахсга қаратилганлигидир. Ўлдириш ёки жисмоний зўрлик иш­латиш билан қўрқитиш шахснинг ўзига ёки унинг яқин қарин­дошларига нисбатан содир этилиши мумкин.
Қўрқитишнинг ҳақиқийлигини аниқлашда жабрланувчи ва унинг атрофидаги одамлар қўрқитишни қандай қабул қилишлари муҳим аҳамиятга эга. Ўлдириш ёки зўрлик ишлатиш билан қўрқитиш айбдорнинг қўрқитиш ҳақиқий эканлигидан далолат бериб, жабрланувчини бу қўрқитиш амалга ошишидан хавфси­рашга мажбур қиладиган изҳор ва ҳаракатларида ифода этилиши зарур.
ЖК 112-моддаси бўйича жиноятни квалификация қилиш учун қўрқитишнинг бир марта ёки муттасил бўлиб турганининг аҳамияти йўқ.
4. Қонунда ўлдириш ёки зўрлик ишлатиш билан қўрқитиш хусусияти белгилаб берилган. Шу сабабли бошқа ҳар қандай қўрқитиш ҳаракатларини содир этиш ЖК 112-моддаси бўйича квалификация қилинмайди.
5. ЖК 112-моддаси бўйича квалификация қилиш­нинг зарурий шарти қўрқитишнинг чинакамлиги бўлиб, унинг моҳияти жабрланувчида хавфсираш учун етарлича асоснинг мав­жудлигидир. Бу ўринда айбдорнинг қўрқитишни амалга ошир­моқчи бўлган-бўлмаганлигининг аҳамияти йўқ.
Қўрқитишнинг чинакамлиги ҳар бир алоҳида олинган ҳолатда содир этилган жиноятнинг муайян аниқ вазиятлари инобатга оли­ниб, аниқланади.
Қўрқитишнинг объективлиги:
* ифодалаш ёки изҳор қилиш усули;
* айбдор ва жабрланувчининг ўзаро муносабатлари, улар ўртасидаги совуқ муносабат, жанжал, душманлик ва бошқалар­нинг мавжудлиги;
* айбдорнинг илгариги хулқ-атвори ва шахсияти;
* айбдорда қурол ёки қурол ўрнида фойдаланиш мумкин бўлган бошқа предметларнинг мавжудлиги;
* қўрқитиш ифодаланган жой, муҳит, вақт ва бошқалар билан изоҳланади. Мазкур омилларни инобатга олиш жабрланувчида унинг хавфсираши учун етарлича асос бўлганлигидан, яъни субъектив мезоннинг мавжудлигидан гувоҳлик беради.
6. Айбдор қўрқитишни жабрланувчига етказгани заҳотиёқ жиноят тугалланган ҳисобланади. Бу ўринда жабрланувчига мазкур қўрқитиш таъсир қилган ёки қилмаганлигининг аҳамияти йўқ.
7. Ўлдириш ёки зўрлик ишлатиш билан қўрқитишнинг сабаб­лари ҳар хил (ўч, рашк ва бошқалар) бўлиши мумкин, бироқ қил­мишни ЖК 112-моддаси бўйича квалификация қилишга мазкур сабаблар таъсир қилмайди.
8. Қўрқитиш одам ўлдириш ёки жисмоний зўрлик ишлатишни содир этишга шароит яратадиган аниқ ҳаракатлар билан давом этса, айбдорнинг қилмишлари ЖК 112-моддаси билан эмас, балки тегишли жиноятни содир этишга тайёргарлик кўриш сифатида квалификация қилинади.
9. Ўлдириш ёки жисмоний зўрлик ишлатиш билан қўрқитиш бошқа оғирроқ жиноятларни (талончилик, товламачилик, номусга тегиш ва бошқалар) содир этиш усули бўлиши мумкин. Бундай ҳолатларда ўлдириш ва зўрлик ишлатиш билан қўрқитиш мазкур жиноятлар учун жавобгарликни кўзда тутадиган тегишли модда­лар таркибига киради ва ЖК 112-моддаси бўйича қўшимча ква­лификация қилишга эҳтиёж қолмайди. Агар ўлдириш ёки зўрлик ишлатиш билан қўрқитиш номусга тегишдан сўнг жабрланувчи номусга тегиш факти ҳақида ҳеч кимга хабар бермаслигини мақ­сад қилиб содир этилса, айбдорнинг ҳаракатлари жиноятлар мажмуи сифатида ЖК 118 ва 112-моддалари билан квалификация қилинади.
10. Ўлдириш ёки зўрлик ишлатиш билан қўрқитиш ўта хав­фли рецидивист томонидан (ЖК 34-моддаси шарҳига қаранг) ёки уюшган гуруҳ аъзоси томонидан ёки шу гуруҳ манфаатла­рини кўзлаб (ЖК 29, 30 ва 97-моддаларининг шарҳига қаранг) содир этилганда, айбдорнинг қилмишларини ЖК 112-моддаси 2-қисми бўйича квалификация қилиш лозим.
11. Ўз хизмат ёки фуқаролик бурчини бажариши муносабати би­лан шахсга ёки унинг яқин қариндошларига нисбатан ўлдириш ёки жисмоний зўрлик ишлатиш билан қўрқитиш (ЖК 97-модда­сининг шарҳига қаранг) ҳаракатлари ЖК 112-моддаси 3-қисми бўйича квалификация қилинади.