I bob. Darslik va o’quv adabiyotlarida anorganik birikmalar eng muhim siniflarining yoritilishi 5

II. O’tilgan mavzuni so’rab baholash (5 daqiqa).
O’qituvchi: Darsimizni “Zukkolar bahosi” bilan boshlaymiz. O’tilgan mavzular yuzasidan berilgan formulalarning nomlarini topmog’ingiz lozim. Sharti: kislotalar formulalarining nomini aniqlash.
1 – guruhga:

Formula	Nomi
H3PO3
H2CO3
HCl
HClO3
HBr
HNO3

2 – guruhga:

Formulasi	Nomi
HF
CH3COOH
HClO
H2SO4
H2SO3
HNO2

3 - guruhga:

Formula	Nomi
H3PO4
H2SiO3
HCN
H2S
HF
H2Cr2O7

Guruh natijalari e’lon qilinadi. Rag’batlantiradi.
O’qituvchi: Endi yangi mavzuni yozamiz.
III. Mavzu: Eng muhim kislotalarning ishlatilishi (20 daqiqa).
Reja:
1.Sulfat kislota ishlatilishi.
2. Xlorid kislota ishlatilishi.
3. Nitrat kislota ishlatilishi.
1 – guruh topshirig’i: Sulfat kislotaning xalq xo’jaligidagi ishlatilishi haqida ma’lumot bering?
2 – guruh topshirig’i: Xlorid kislotaning xalq xo’jaligidagi ahamiyati.
3 – guruh topshirig’i: Nitrat kislotaning xalq xo’jaligidagi ishlatilishi.
1 – guruh taqdimot:
1 – o’quvchi: Sulfat kislota moysimon suyuqlik, rangsiz, suvdan deyarli ikki marta og’ir, suvda yaxshi eriydi (sulfat kislotani ko’rsatadi).
2 – o’quvchi: Sulfat kislota havo va har xil gazlarni quritishda, shuningdek, turli moddalar tarkikbidagi suvni tortib olishda qo’llaniladi (sulfat kislotaning yog’ochga ta’siri).
3 – o’quvchi: Konsentrlangan sulfat kislota teriga tushsa, terini kuydiradi. Shuning uchun, sulfat kislota bilan ishlaganda ehtiyot bo’lish zarur. Teriga va kiyimga tushishidan saqlanishi lozim (sulfat kislotaning qog’ozni kuydirishni ko’rsatadi).
4 – o’quvchi: Sulfat kislotani suv bilan aralashtirilganda juda ehtiyot bo’lishi kerak, undan ko’p issiqlik ajralib chiqadi, uning eritmasini tayyorlanganda kislotani idish devori bo’ylab, tomizilgan holda sekinlik bilan suvga quyiladi. Aks holda kislota ustiga, suv quyilganda ular to’liq aralashib ulgurfmasdan eritma qaynab ketadi, va qaynoq aralashma shisha idishni yorib yuborishi va kiyimga, teriga, ko’zga sachrashi mumkin (tehnika xavsizligi plakatidan kislotani suyiltirish ko’rsatiladi). O’qituvchi nazorati ostida sulfat kislota eritmasi tayyorlanadi.
5 – o’quvchi: “Klaster usuli”da sulfat kislotani xalq xo’jaligidagi ishlatilishini izohlamoqchiman.


Guruhlar taqdimoti tugagach, o’qituvchi yozuv taxtasi 3 ga bo’lib, har qaysi guruhdan bittadan o’quvchini takif qiladi va tarqatma material beradi.
Sharti: reaksiyani tugallang.
1 – tarqatma: SiO₂+H₂O
2 – tarqatma: H₂SO₄+CuO
3 – tarqatma: HCl+CaO