Házirgi qaraqalpaq ádebiyatı hám ádebiy process 1-tema: Kirisiw, házirgi qaraqalpaq ádebiyatı pániniń maqseti hám wazıypaları

"Ayralıq qosıǵı"
povesti bas personaj Qurbaniyazdıń tilinen bayanlanadı. Radio esittiriw 
kompaniyasının kórkemlik jaqtan basshısı Qurbaniyaz óziniń jumıs ornına kelgende tayarlıq 
kóriw zalına jıynalıp otırǵan bir topar hayallardıń (bári de artistler) tartısınıń ústinen shıǵadı. 
Olar keshe radiodan berilgen Qurbaniyazdıń hayalınıń aytqan qosıǵı jóninde gáp qozǵap otır edi. 
Birew atqarıwshının hawazınıń bálent, namasınıń jaǵımlı ekenligin moyınlasa, ekinshisiniń 
sózinde qızǵanısh sezimleri bar edi. Qurbaniyaz tuńǵısh perzentiniń mektepke dáslepki qádem 
atlaǵna quwanıshlı kúninde hayalı Altınaydıń aytqan qosıǵın plenkaǵa jazıp alıp, radioǵa 
tapsırǵan edi, sol qosıq efir arqalı beriledi. Qurbaniyaz kásipleslerine bul qosıqtıń dóreliw 
tariyxın aytadı. 
Awılda orta mektepti pitkerip shıqqan Qurbaniyaz Nókiske kelip, kiriw imtixanların 
tapsırıp, institutqa kiredi. Ákesiniń uyǵarıwı menen quda túsip, atastırǵan qızı Xanım da onın 
másláhati menen institutqa kiredi. Skripka boyınsha biletuǵın bolǵanlıqtan institut basshıları 
háweskerler dógeregin sholkemlestiriwdi Qurbaniyazǵa tapsırǵan. Talantlılardı tabıw qıyın 
boladı. Bir kúni koridorda baratırǵan Qurbaniyaz auditoriyalardan birinde qosıq aytqan qızdıń 
hawazın esitedi. Qosıq ta qızdıń saǵınıshı, arzıw ármanları, muhabbatı, ornı tolmas ayralıq
sezimleri menen tolı: 
Saǵınıshımdı shashsam keń dalalarǵa,
Alıstan diydarıń kóriner zorǵa, 
Báhár kelbetleriń toqır saylarda, 
Kózlerim jollarda kelermekenseń?... 

---

106 
Tawlarǵa minemen bultlar kóshkende , 
Árman qushaqladı tal gúwildeskende, 
Áynegimdi shertip samal eskende, 
Kózlerim jolıńda kelermekenseń?... 
Kel dep jelbireydi kók oramalım, 
Seni izlep tabar sáhár samalım, 
Túnlerde kútemen, kel intizarım,
Kózlerim jolıńda kelermekenseń?... 
Qosıqtı aytqan úshinshi kurstıń studentkası Altınay Yusupova eken. Qurbaniyaz onıń 
menen gezlesip, qansha jalınıp, úgitlegen menen jańaǵı aytqan qosıǵın qaytıp aytpaydı, 
háweskerler dógeregine de qatnaspaydı. Aqırında Altınay oqıwın taslap awılına ketip qaladı. 
Qurbaniyazdı onın ushın ayıplaydı. Oqıwdan shıǵaradı. Qurbaniyazdıń tabanlılıq penen islewiniń 
nátiyjesinde bári anıqlanadı. Fakultet dekanı Jálimbetov hayalın taslap, Altınaydı hayallıqqa 
almaqshı boladı. Ol jumıstan alınadı. Qurbaniyaz da, Altınay da qaytadan oqıwın dawam etedi. 
Xanım Qurbaniyaz benen Altınaydın baylanısı bar dep gúmanlanıp, basqa jigitke turmısqa shıǵıp 
ketedi. Altınay Qurbaniyazǵa óziniń ótmishin aytıp beredi. Dáwirxan menen Altınay bir 
mektepte oqıydı, ol onnan bir klass joqarı edi. Ekewi bir-birin súyip qaladı. Biraq urıs bulardıń 
baxtına kesent etedi. Dáwirxan áskerlikke ketip, qáytıp kelmeydi. Altınaydın aytqan qosıǵı 
óziniń súyiklisi Dáwirxanǵa arnalıp, saǵınısh , ayralıq azabı qıynaǵna waqta eriksiz esine túsedi. 
Biraq kópshiliktin aldında aytıp kórmegen. Dáwirxan jas shayır, mektepte oqıp júrgen jılları 
qosıqları gazetalarda járiyalanǵan. Dáwirxannın áskerlikke ketip baratırǵanda berip ketken qol 
jazbaların hám súwretin Altınay ele saqlap júr eken. Sonı Qurbaniyaz jazıwshılar mákemesine 
aparıp tapsıradı. Dáwirxannın qosıqları súwreti menen ádebiy jurnalda basılıp shıǵadı. 
Qurbaniyaz benen Altınaydıń qatnasınıń izi muhabbatqa aylanadı ham ekewi qosıladı.