Huzuridagi davlat va jamiyat qurilishi akademiyasi


Burhoniddin Marg„inoniy tavalludining 910 yilligiga bag„ishlangan tantanali



Download 6,19 Mb.
Pdf ko'rish
bet406/467
Sana02.01.2022
Hajmi6,19 Mb.
#311527
1   ...   402   403   404   405   406   407   408   409   ...   467
Bog'liq
ozbek filologiyasi bakalavri ixtisosligi

2000-yil 11-noyabr

 

 



Burhoniddin Marg„inoniy tavalludining 910 yilligiga bag„ishlangan tantanali 

marosimda so„zlangan nutq 

 

Bismillohir rahmonir rohim. 



Assalomu alaykum, qadrli vatandoshlar! 

Uzoq-yaqindan kelgan muhtaram mehmonlar! 

Avvalambor,  siz,  azizlar  bilan  qadimiy  va  go„zal  Marg„ilon  zaminida,  muborak 

ramazon  arafasida  ko„rishib  turganimdan  g„oyat  baxtiyor  ekanimni  izhor 

etmoqchiman. 

Qadrli do„stlar! 




 

492 


O„tgan ota-bobolarimizni eslash, ularning ruhi poklarini shod etish xalqimizga xos 

ezgu fazilat, xayrli va savob ishdir. 

Bugun biz ko„p-ko„p mumtoz zotlarning ona shahri bo„lgan, ne-ne avliyo, alloma-

yu  fozillar  qadami  tekkan  ko„hna  Marg„ilonda  bashariyat  ma‟naviy  taraqqiyotiga 

beqiyos hissa qo„shgan buyuk faqih Burhoniddin Marg„inoniy hazratlarining tabarruk 

xotirasini yod etib, ul zoti sharifga bo„lgan farzandlik hurmat-ehtiromini bajo keltirish 

uchun to„plandik. 

Islom  huquqshunosligining  ulkan  namoyandasi,  shayxulislom  Burhoniddin 

Marg„inoniyning  nomi  Imom  Buxoriy,  Imom  Termiziy,  Imom  Moturidiy,  Mahmud 

Zamaxshariy,  Najmiddin  Kubro,  Bahouddin  Naqshband,  Xoja  Ahrori  valiy  singari 

ulug„ siymolar qatorida turadi. 

Nafaqat musulmon olami, balki butun dunyo e‟tirof etgan, Alloh taolo bergan aql-

zakovati  bilan  islom  huquqshunosligi  ilmida  o„ziga  xos  maktab  yaratgan,  bebaho 

merosi  bilan  mana  shu  Farg„ona  diyorini  jahonga  tarannum  etgan  ul  zotning 

tariximizdagi o„rni va obro„si beqiyosdir. 

O„z  hayotini  din-u  diyonat  pokligi,  iymon-e‟tiqod  ustuvorligi,  ilm  va  adolat 

tantanasi yo„lida safarbar etgan bu mo„tabar allomaning Sharq olamida «Burhonuddin 

va milla», ya‟ni «Din va millatning hujjati» degan yuksak e‟tirofga sazovor bo„lgani 

ham buni yaqqol isbotlaydi. 

Qadrli birodarlar! 

Hammamizga  ma‟lumki,  yer  yuzida  musulmonchilik  paydo  bo„lganidan  buyon 

asrlar  davomida  dunyoning  turli  mamlakatlarida  yuzlab  olim-u  ulamolar  islom 

huquqshunosligi bilan mashg„ul bo„lib kelganlar. 

Lekin  bu  sohada  o„zi  yaratgan  buyuk  asarlari  va  maktabi  bilan  islomiy  huquq 

asoslarini  belgilab  bergani  va  shu  ilmning  har  tomonlama  rivoj  topishiga  qo„shgan 

hissasi  bilan  shu  zamindan  yetishib  chiqqan  bizning  buyuk  vatandoshimiz 

Marg„inoniy hazratlariga teng keladigan boshqa alloma kamdan-kam topiladi desak, 

aslo mubolag„a bo„lmaydi. 

Burhoniddin Marg„inoniy  yashagan zamon  – Sharq Uyg„onish davrining birinchi 

bosqichi  bo„lmish  X–XII  asrlarda  Movarounnahr  zaminida  ilm-u  fan  gurkirab 

rivojlangan, jamiyat taraqqiyoti uchun islom huquqini to„g„ri anglash va amal qilish 

muhim ijtimoiy zaruratga aylangan edi. 

Ul  zot  o„z  asarlarida  o„sha  zamonlarda  mo„min-musulmonlar  duch  keladigan 

dolzarb  hayotiy  masalalar,  jumladan,  oilaviy  va  ijtimoiy  munosabatlar,  mulkchilik, 

savdo-sotiq,  jinoyat  va  jazo, insonning  burch  va  mas‟uliyatlariga  taalluqli  ko„p-ko„p 

murakkab muammolarni islomiy huquq nuqtayi nazaridan hal etib bergan. 

Shu  sababli  alloma  nafaqat  ulamolar,  balki  oddiy  xalq  orasida  ham  «Hidoyat 

yo„lining sarboni» deya katta hurmat-e‟tibor topgan. 

Marg„iloniyning  o„lmas  merosi,  xususan,  «Hidoya»  –  «To„g„ri  yo„l»  deb  atalgan 

kitobi,  mana,  sakkiz  asrdirki,  musulmon  mamlakatlarida  eng  nufuzli  va  mukammal 

huquqiy manba sifatida e‟tirof etib kelinayotganining boisi ham ana shunda. 



 

493 


Ayniqsa,  bu  mumtoz  asarning  yevropa  tillariga  ham  tarjima  qilingani,  butun 

dunyoda  katta  qiziqish  bilan  o„rganilayotgani,  unga  turli  tillarda  ko„plab  sharh  va 

izohlar bitilgani Marg„inoniy merosining umumbashariy ahamiyatidan dalolat beradi. 

Agar  biz  allomaning  zamondoshlaridan  biri  aytgan  «Ey  aql  egasi,  «Hidoya»ni 

o„qib, mag„zini chaqqin, chunki u seni hidoyat yo„liga boshlab, eng oliy maqsadlarga 

yetkazgay», degan so„zlarini eslasak, o„ylaymanki, u zoti sharifning avlodlar oldidagi 

tarixiy xizmatlarini yana bir bor yaqqol tasavvur qilgan bo„lamiz. 

Muhtaram vatandoshlar! 

Aziz mehmonlar! 

Burhoniddin  Marg„inoniyning  bizga  qoldirgan  ulkan  merosi  erishgan  shon-

shuhrati zamirida avvalo uning ibratli hayoti, pok e‟tiqodi, olijanob insoniy fazilatlari 

mujassam. 

Bu  zahmatkash  alloma  hayotining  mazmuni  bo„lmish  ellik  yetti  kitobdan  iborat 

«Hidoya»dek  ulkan  asarni  bunyod  etgani,  o„z  asarlarida  biror  marta  ham  «men» 

degan so„zni ishlatmagani, balki «Bu zaif banda aytadi», deya kamtarona izoh berishi 

har qanday odamni bugun ham hayratga soladi. 

Va  uning  ulug„  e‟tiqodi,  ilm-u  urfon  yo„lidagi  fidoyiligi,  kamtarlik  va  xokisorlik 

fazilatlari bu zotga nisbatan barchamizda buyuk hurmat va ehtirom uyg„otadi. 

Hurmatli yurtdoshlarim! 

Ko„p  asrlik  tariximiz  shundan  dalolat  beradiki,  eng  murakkab  davrlarda  ham 

xalqimizning  mushkul  sinovlardan  o„tishi,  hayotning  turli  to„fon  va  bo„ronlariga 

mardona  bardosh  berib,  qaddi-qomatini  tik  tutib  yashashiga  katta  madad  baxsh 

etadigan kuch – yuksak ma‟naviyat va adolatga intilish tuyg„usi bo„lgan. 

Bamisoli  qushning  parvozi  uchun  qo„sh  qanot  qanchalik  zarur  bo„lsa, 

insoniyatning  hayoti  va  taraqqiyoti  uchun  mana  shu  ikki  buyuk  tamoyil  hamisha 

tayanch va suyanch bo„lib keladi. 

Buyuk  ajdodlarimizning  hayot  yo„lini,  ilmiy  merosini  o„rganar  ekanmiz,  ana  shu 

haqiqat ular faoliyatining bosh mezoni bo„lib kelganiga ishonch hosil qilamiz. 

Shubha yo„qki, «Kuch – adolatdadir» degan g„oyani o„z hayotining mazmuni, deb 

bilgan  Amir  Temur  bobomizdek  ulug„  ajdodlarimizning  kamol  topishida  ham 

«Hidoya» singari qomusiy asarlarning ta‟siri va ahamiyati beqiyos bo„lgan. 

Shu  ma‟noda,  bizning  adolatli  jamiyat  barpo  etish  yo„lida  amalga  oshirayotgan 

ishlarimiz chuqur tarixiy ildizlarga ega, desak, yanglishmagan bo„lamiz. 

Burhoniddin  Marg„inoniy  asarlarining  mohiyati  bo„lmish  adolat  tuyg„usi,  o„z 

davrining  huquqiy  mezonlari  asosida  yashash,  o„zganing  mol-mulkiga  ko„z 

olaytirmaslik,  haromdan  hazar  qilish,  insof  va  diyonat,  mehr-oqibat  kabi  xalqimizga 

xos  bo„lgan  ezgu  tushunchalar  bugungi  kunda  ham  ma‟naviy  hayotimiz  asoslarini 

tashkil etadi, desak, hech qanday xato bo„lmaydi. 

Alloma  bobomizning  boy  ilmiy  merosiga  ana  shu  nuqtayi  nazardan  qaraydigan 

bo„lsak,  uni  har  tomonlama  chuqur  o„rganish  va  tegishli  xulosalar  chiqarib, 

zamonaviy  bilimlar,  bugungi  hayot  talablaridan  kelib  chiqadigan  tajribalar  bilan 



 

494 


boyitish zarur. Va bu ulug„ merosni avvalo o„zimiz uchun, kelajak avlodlar tarbiyasi 

uchun beqiyos ma‟naviy oziq, deb bilmog„imiz darkor. 

Eng  muhimi,  qanday  o„lmas  meros  egalari  ekanimizni  hech  qachon  unutmaslik, 

ana  shu  boylikni  ko„z  qorachig„iday  asrab-avaylash,  bir  so„z  bilan  aytganda,  ulug„ 

ajdodlarimizga  munosib  vorislar  bo„lish  –  shu  saxovatli  va  go„zal  zaminda 

yashayotgan har qaysi inson uchun ham qarz, ham farzdir. 

Muhtaram jamoat, aziz vatandoshlarim! 

Insoniyat  tarixida  yorqin  iz  qoldirgan  buyuk  shaxslar  avvalo  Alloh  taolo  aziz 

tutgan  muborak  zaminda  dunyoga  keladi.  Bu  ko„hna  haqiqat  hayotda  ko„p  bor  o„z 

isbotini topgan. 

Buyuk bobomiz Burhoniddin Marg„inoniyning kindik qoni tomgan ko„hna Rishton 

tuprog„i, ul zoti sharif kamolga yetgan qadimiy Marg„ilon ham ana shunday tabarruk 

maskanlar qatoriga kiradi. 

Marg„ilon  deganda,  betakror  tabiati,  bog„-rog„lari,  kamalakdek  serjilo  atlaslari, 

o„zligimiz ramziga aylanib ketgan rang-barang do„ppilari bilan yetti iqlimga mashhur 

bo„lgan go„zal bir makon ko„z o„ngimizda namoyon bo„ladi. 

Bu  zamin  azal-azaldan  odob-andishali  va  bag„rikeng,  mehnatkash  va  tadbirkor, 

mehmondo„st xalqi, mohir hunarmandlari, usta bog„bonlari, xushovoz hofizlari bilan 

shuhrat qozonib keladi. 

Farg„ona  vodiysining  marvaridi  bo„lmish  Marg„ilonning  bunday  yuksak  obro„-

e‟tibor  topishida,  avvalambor,  mana  shunday  fazilatlarga  ega  bo„lgan  xalqning 

mehnati  va  shu  muqaddas  zaminda  unib-o„sib,  voyaga  yetgan,  o„z  yurti  dovrug„ini 

butun dunyoga taratgan mo„tabar zotlarning hissasi beqiyos. 

Bu  borada  umr  bo„yi  Marg„ilon  nomini  ulug„lab  yashagan  Burhoniddin 

Marg„inoniy bobomizning xizmatlari cheksizdir. 

Men  bugun  siz,  marg„ilonlik  muhtaram  yurtdoshlarimga  qarata  shu  yuksak 

minbardan  turib  aytmoqchiman:  shunday  ulug„  bobomizning  aziz  nomini 

ko„ksingizga tumor qilib olsangaz arziydi, albatta. 

Ishonamanki,  bu  tabarruk  tumor,  Yaratganimizning  marhamati  bilan,  nafaqat 

Marg„ilon  ahlini,  balki  har  bir  vatandoshimizni,  butun  el-u  yurtimizni  yomon 

ko„zlardan, turli balo-qazolardan asraydi. 

Biz  bugun  hazrati  Marg„inoniyning  xizmatlarini  butun  dunyo  tan  olishini, 

jahondagi  ko„plab  nufuzli  ilm  dargohlarida  allomaning  merosi  har  tomonlama 

o„rganilishini,  hozir  ham  uning  asarlari  asosida  qanchadan-qancha  talaba  yoshlarga 

saboq berilayotganini g„urur va iftixor bilan tilga olamiz. 

Bularning barchasini biz ulug„ bobomizning muborak siymosi bugungi kunda ham 

mamlakatimiz, xalqimiz obro„siga obro„ qo„shayotganidan dalolat, deb bilamiz. 

Shu fursatdan foydalanib, alloma Marg„inoniyning ilmiy merosini o„rganayotgan, 

u  boshlagan  ishning  davomchilari  bo„lgan  olim  va  mutaxassislarga,  ul  zotning 

xotirasiga hurmat bajo keltirib, ziyorat etish maqsadida uzoq-yaqindan kelgan barcha 

aziz  mehmonlarimizga  xalqimiz  nomidan  minnatdorchilik  bildirishga  va  o„z 

ehtiromimizni izhor qilishga ijozat bergaysiz. 




 

495 


Aziz do„stlarim! 

Ilm  va  iste‟dodini,  butun  borlig„ini  millat  uchun,  xalq  uchun  bashariyat  baxt-

saodati  uchun  baxshida  etgan  hazrat  Marg„inoniy  kabi  buyuk  insonlarning  tarix 

oldidagi,  kelajak  oldidagi  xizmatlari  aslo  unutilmaydi.  Marg„inoniy  yoqqan  ilmu 

ma‟rifat  mash‟alasi  hech  qachon  so„nmaydi,  avlodlarning  ong-u  tafakkurini  doimo 

munavvar  etib  turadi.  Bu  haqiqat  bugungi  qutlug„  ma‟rakalar  misolida  ham  o„z 

tasdig„ini  topmoqda.  Ulug„  bobomizning  muborak  tavallud  to„yi  sharofati  bilan 

qadimiy  va  betakror  Marg„ilon  shahri  o„zgacha  chiroy  va  tarovat  kasb  etgani,  qo„li 

gul  quruvchilarimiz,  mohir  ustalarimiz,  me‟mor-u  muhandislarimiz,  bunyodkor 

xalqimiz  mehnati  bilan  mana  shu  muazzam  yodgorlik  majmui  qad  ko„targani 

hammamizning hazrat Marg„inoniyga bo„lgan cheksiz ehtiromimiz ifodasidir. 

Bu  muhtasham  yodgorlik  majmuini  bunyod  etishda  qatnashgan  barcha 

yurtdoshlarimizga  chin  qalbimdan  minnatdorlik  bildiraman,  umringizdan  baraka 

toping,  qo„llaringiz  aslo  dard  ko„rmasin,  deyman.  Kelinglar,  aziz  do„stlarim, 

birodarlarim, buyuk bobomiz tavallud topgan mana shu muqaddas Farg„ona zaminida 

turib,  u  mo„tabar  zotning  ruhi  poklari  shod  bo„lsin,  muborak  qabrlari  ilohiy  nurga 

to„lsin, deya tilak qilaylik. 

Bugungi  hayajonli,  unutilmas  lahzalarda  Burhoniddin  Marg„inoniy  bobomiz 

xotirasini yana bir karra yod etib, mana shunday aziz-avliyolarimizga beshik bo„lgan 

yurtimizga  Allohdan  tinchlik-omonlik,  xalqimizga  baxt-u  saodat,  farovonlik  ato 

etishini so„raylik. Ilohim, barcha xayrli ishlarimizda Yaratganimizning o„zi madadkor 

bo„lsin! Shu qutlug„ kunda qilgan jamiki ezgu tilaklarimiz ijobat bo„lsin!  

 


Download 6,19 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   402   403   404   405   406   407   408   409   ...   467




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish