Hozirgi zamon tabiiy fanlar konsepsiyasi


Yashil o ‘simliklarning ahaniivati



Download 5,21 Mb.
Pdf ko'rish
bet21/133
Sana13.07.2022
Hajmi5,21 Mb.
#788001
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   133
Bog'liq
Hozirgi-zamon-tabiiy-fanlar-konsepsiyasi.Хамидов

Yashil o ‘simliklarning ahaniivati. 
Y e r kurrasining deyarli h a m m a qis­
m id a u c h ra y d ig a n o ‘sim liklarning tabiat va inson hayotidagi aham iyati 
ulkandir.
Yashil o 's im lik la r deyarli b a r c h a tirik organizm larni nafas olish uch u n
z a r u r b o ‘lgan kislorod bilan t a ’m inlaydi. U l a r o ‘z faoliyati d a v o m id a foto- 
sintez j a r a y o n id a organik m o d d a la r hosil qiladi. Yashil o ‘sim iik lar hosil 
qilgan oziq m o d d alard a quyosh energiyasi to ‘p!anadi. Bu t o ‘plangan energiya 
hisobiga y e rd a hay o t d a v o m etadi. Y a ’ni kishilar s a n o a td a foydalanadigan 
energiya resurslarining asosini ana shu yashil o ‘simliklarda to 'p la n g a n quyosh 
energiyasi tashkil etadi.
S a n o a t u c h u n kerak b o i g a n k o ‘pgina xom ashyo m ah su lo tla rin i h a m
yashil o ‘sim lik la ry e tk a z ib beradi. T a b ia td a kislorodning qayta hosil b o lis h i
44


yashil o ‘sim liklar tufayli uzluksiz dav o m etib turadi. A n a shu m u h im ja ra - 
y o n n in g asosini suv va karbonat angidridi tashkil etadi.
F o to sin te z natijasida suvdan kislorod ajralib chiqadi va havoni kis- 
lorodga boyitadi. F o to sin tezn in g ikkinchi t o m o n i bu biologik ja ra y o n n a ­
tijasida q andlar, kraxmallar, uglevodlar, nuklein kislotalari hosil b o ‘ladi. 
N u k le in kislotalar esa oqsillarni hosil qiladi.
Bir g e k ta r yerga 50 kg ga yaqin lavlagi u r u g ‘i ekilganda, a n a shu 
y e rd a n m ing to n n a g a c h a q a n d m oddasi olinadi. Yoki bir g e k ta r o ‘rm o n
z o n a sid a o's uvchi o ‘simliklar h a r yili 3600 kg ga yaqin havodagi uglerod- 
ni qabul qiladi. Lekin o k ean va dengizlarda yashovchi s u v o ‘tla r q uruqlik- 
d a yashovchi yashil o ‘simliklarga nisbatan a n c h a k o ‘p roq karbonat angid- 
ridni qabul qiladi va b iom assa t o ‘playdi.
Yer yuzining quruqlikda va suvda yashovchi barcha yashil o'simliklari har 
yili fotosintez natijasida 120 milliard tonnaga yaqin biomassa hosil qiladi.
O'sim lik inson hayoti u c h u n faqat kislorod m anbayi bo'lib qolm asdan, 
balki zarur mahsulotlar: kraxmal (no n ), qan d , oqsil, m oy, kauchuk, g u t­
tapercha, portlovchi m oddalar, tola, q o g ‘oz, efir moylari, smolalar, anti- 
biotiklar, y o g 'o c h oshlovchi m o d d a la r , b o 'y o q l a r , d o r iv o r m o d d a la r , 
tam aki, choy, kofe, какао, vino, mevalar, sabzavotlar, h ar xil kislotalar, 
vitaminlar, yelimlar, asallar va hayvonlar u c h u n yem -xashaklar yetkazib 
beradi. Yana shuni t a ’kidlash zam rki, hattoki to s h k o 'm ir, k o 'm ir smolasi, 
ko'm irlar, torflar, sapronellar yoki neftlar ham o'sim liklardan hosil b o ‘ladi.
A D A B I Y O T L A R :

Download 5,21 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   133




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish