Hozirgi o’zbek


-ми, -оқ (-ёқ), -гина (-кина, -қина), -дир



Download 0,62 Mb.
bet69/94
Sana21.02.2022
Hajmi0,62 Mb.
#61819
1   ...   65   66   67   68   69   70   71   72   ...   94
Bog'liq
hozirgi ozbek tili

-ми, -оқ (-ёқ), -гина (-кина, -қина), -дир юкламалари сўзларга қўшиб ёзилади.

  • -чи, -ку, -у (-ю), -а (-я), -да юкламалари сўзлардан чизиқча билан ажратиб ёзилади.

  • Сўз юкламалар алоҳида ёзилади.

    Модал сўзлар
    Сўзловчининг фикрга бўлган муносабатини ифодаловчи сўзлар модал сўзлар дейилади. Модал сўзлар морфологик жиҳатдан ўзгармайди, морфемаларга бўлинмайди. Модал сўзлар гап бўлаклари билан грамматик жиҳатдан боғланмайди. Модал сўзлар гапнинг бирор бўлагига ёки бутун гапга тааллуқли бўлиб, гапда кириш сўз ҳисобланади. Шунинг учун гапнинг турли ўринларида келиб, бошқа бўлаклардан вергул билан ажратилади.
    Модал сўзлар ҳам бошқа туркумлардан ўсиб чиққан. Масалан, афтидан, ҳақиқатан, эҳтимол, чамаси, дарҳақиқат, дарвоқе от туркумидан, тўғри, шубҳасиз, табиий, сўзсиз, маълумки кабилар сифат туркумидан, албатта, умуман, зотан равишдан ўсиб чиққан модал сўзлардир.
    Модал сўзлар қуйидаги маъноларни билдиради:

    1. Фикрнинг аниқлигини билдиради: албатта, шубҳасиз, сўзсиз, шаксиз, ҳақиқатдан, дарҳақиқат, табиий.

    2. Фикрниинг гумон, ноаниқлигини билдиради: эҳтимол, чамаси, афтидан, балки, шекилли, чоғи.

    3. Афсусланиш, ажабланишни билдиради: афсус, аттанг, ажабо, таассуф.

    4. Мавжудлик, тасдиқ ва инкорни билдиради: бор, хўп, майли, йўқ.

    5. Фикрнинг тасдиғи ва якунланишини билдиради: менимча, фикримча, тўғри, демак, хуллас, жумладан, чунончи.

    6. Фикрнинг тартибини билдиради: биринчидан, иккинчидан каби.

    Бор, йўқ, эҳтимол, албатта, шубҳасиз, сўзсиз, майли, хўп каби модал сўзлар сўз-гап сифатида қўлланилади.
    Ундов сўзлар
    Ҳис-ҳаяжон ва ҳайдаш-чақириш маъноларини билдирадиган сўзлар ундов сўзлар дейилади. Ундовлар ллуғавий маънога эга эмас. Улар гап бўлаклари билан алоқага кирмайди, гап бўлаги бўлмайди. Ундовлар морфологик белгиларга эга эмас.
    Ундовлар учун хос бўлган муҳим хусусият гап олдидан келиб, ҳис-ҳаяжон маъноларини кучайтиришдир.
    Ундовлар маъно жиҳатидан икки хил:

    1. Ҳис-ҳаяжон ундовлари: о, оҳ, э, эй, эҳ, уҳ, уф, вой, дод, бе, ҳе, а, ҳа, оббо, ўҳу, аттанг, офарин, раҳмат, хайр, балли, вой-бўй, салом, баракалла, эвоҳ, ажабо, водариғ.

    2. Ҳайдаш-чақириш ундовлари: кишт, чуҳ, беҳ-беҳ, баҳ-баҳ, пишт, иш, хих, ту-ту, хўш-хўш, тур (итга), чиги-чиги ва бошқалар.

    Айрим ундовлар кишиларнинг номи ўрнида ишлатилиб, мурожаатни ифодалайди: ҳой, эй, э, ҳей, ҳай каби.
    Ундовлар тузилишга кўра содда: уф, вой, дод; жуфт: эҳ-ҳе, вой-бўй, ҳай-ҳай, ў-ҳў, э-ҳа ҳолда қўлланилади: Ҳой, биродар, туринг, шаҳарга келдик, деб уйғотиб қолди. (М.И)
    Ундовлар гапда ундалма, сўз-гап, отлашганда эса от бажарадиган вазифаларда келади.

    Download 0,62 Mb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
  • 1   ...   65   66   67   68   69   70   71   72   ...   94




    Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
    ma'muriyatiga murojaat qiling

    kiriting | ro'yxatdan o'tish
        Bosh sahifa
    юртда тантана
    Боғда битган
    Бугун юртда
    Эшитганлар жилманглар
    Эшитмадим деманглар
    битган бодомлар
    Yangiariq tumani
    qitish marakazi
    Raqamli texnologiyalar
    ilishida muhokamadan
    tasdiqqa tavsiya
    tavsiya etilgan
    iqtisodiyot kafedrasi
    steiermarkischen landesregierung
    asarlaringizni yuboring
    o'zingizning asarlaringizni
    Iltimos faqat
    faqat o'zingizning
    steierm rkischen
    landesregierung fachabteilung
    rkischen landesregierung
    hamshira loyihasi
    loyihasi mavsum
    faolyatining oqibatlari
    asosiy adabiyotlar
    fakulteti ahborot
    ahborot havfsizligi
    havfsizligi kafedrasi
    fanidan bo’yicha
    fakulteti iqtisodiyot
    boshqaruv fakulteti
    chiqarishda boshqaruv
    ishlab chiqarishda
    iqtisodiyot fakultet
    multiservis tarmoqlari
    fanidan asosiy
    Uzbek fanidan
    mavzulari potok
    asosidagi multiservis
    'aliyyil a'ziym
    billahil 'aliyyil
    illaa billahil
    quvvata illaa
    falah' deganida
    Kompyuter savodxonligi
    bo’yicha mustaqil
    'alal falah'
    Hayya 'alal
    'alas soloh
    Hayya 'alas
    mavsum boyicha


    yuklab olish