Hozirgi o’zbek

Соф (асл) кўмакчилар: билан, учун каби, сайин, сари, сингари, узра, янглиғ, қадар. Булар ўз луғавий маъносини йўқотиб, бутунлай кўмакчига айланган.

От кўмакчилар. От ёки равишдан кўмакчига айланган: томон, бошқа, ташқари (отдан), илгари, бурун, аввал, сўнг, кейин (равишдан).

Феъл кўмакчилар. Феълнинг бирор шаклидан кўмакчига айланган: қараб, кўра, яраша, бошлаб (равишдошдан), қараганда (сифатдошдан).

Кўмакчиларнинг келишикдаги сўзлар билан қўлланилиши қуйидагича.

1. 
   Бош келишикдаги сўз билан: учун, билан, каби, сингари, янглиғ, орқали, сари, сайин узра кўмакчилари қўлланилади.
   
2. 
   Жўналиш келишигидаги сўз билан: кўра, қадар, довур, томон, қараб, қараганда, яраша кўмакчилари қўлланилади.
   
3. 
   Чиқиш келишигидаги сўз билан: бурун, олдин, аввал, илгари, кейин, кўра, сўнг, буён, бошқа, бери, ташқари.
   

Кўмакчилар қуйидаги маъноларни билдиради:

1. 
   Восита маъносини билдиради: билан (қалам билан ёзмоқ), орқали.
   
2. 
   Йўналиш маъносини билдиради: қадар, довур, томон, қараб, сўнг.
   
3. 
   Пайт маъносини билдиради: аввал, олдин, илгари, бурун, кейин, сўнг.
   
4. 
   Мақсад маъносини билдиради: учун (ўқиш учун)
   
5. 
   Ўхшатиш маъносини билдиради: каби, сингари, сайин, янглиғ, мисол.
   

Кўмакчилардан билан (восита ва биргалик), учун (мақсад, сабаб) кўп маънолидир.
Кўмакчи отлар
Аслида мустақил маъноли сўзлар бўлиб, маълум шаклларида маъносини йўқотиб кўмакчига силжиб қолган сўзлар кўмакчи отлар дейилади.
Кўмакчи отлар қаратқич келишиги шаклидаги от билан боғланиб келади: олд (уйнинг олди), орқа, ҳузур, кет, ён, ўрта, ич, ора, таг, ост, уст, тепа, тўғри, юза, бўй, қарши, хақ, хусус, бош, қош, ёқа кўмакчи отлардир.
Кўмакчи отлар маъносига кўра уч хил.

1. 
   Вертикал йўналишдаги ўринни ифодалайди: ост, уст, таг, тепа.
   
2. 
   Горизонтал йўналишдаги ўринни ифодалайди: олд, кет, орт, орқа, ён, ўрта, ич, ора.
   
3. 
   Фикрни нима ҳақда эканлигини ифодалайди: тўғри, хусус, юза, хақ каби.
   

Боғловчилар
Гап бўлаклари ёки қўшма гап қисмларини боғлаш учун хизмат қиладиган ёрдамчи сўзлар боғловчилар дейилади. Боғловчилар якка ҳолда ҳам бошқа сўзларга қўшилган ҳолда ҳам бирор гап бўлаги бўлиб келмайди.
Боғловчилар қўлланилишига кўра икки хил: якка боғловчилар, такрорланувчи боғловчилар.
Якка боғловчилар: ва, ҳамда, амма, лекин, бироқ, чунки, агар, токи, балки, гўё, башарти, -ки, -ким, яъни, шунинг учун, гарчи. Такрорланувчи боғловчилар: дам, ё, ёки, гоҳ, хоҳ, баъзан, бир.
Такрорланувчи боғловчилардан ё, ёки, ёхуд якка ҳолда ҳам ишлатилади. На, хоҳ, гоҳ, дам якка ҳолда қўлланилмайди.
Боғловчилар вазифасига кўра икки хил: а) тенг боғловчилар; б) эргаштирувчи боғловчилар.
Тенг боғловчилар сўз ва гапларни грамматик жиҳатдан тенгланиш асосида боғлайди. Тенг боғловчилар уч хил:

1.