Hozirgi o’zbek


Битишув. Тобе сўзнинг ҳоким сўз билан қўшимчасиз, маъно жиҳатидан бирикиши битишув дейилади: тиниқ сув, катта кўча, чиройли уй, тез юрмоқ



Download 0,62 Mb.
bet72/94
Sana21.02.2022
Hajmi0,62 Mb.
#61819
1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   94
Bog'liq
hozirgi ozbek tili

Битишув. Тобе сўзнинг ҳоким сўз билан қўшимчасиз, маъно жиҳатидан бирикиши битишув дейилади: тиниқ сув, катта кўча, чиройли уй, тез юрмоқ. Бундай бирикмаларда сўзнинг ўрни алмаштирилса, сўз бирикмаси гапга айланади: тиниқ сув (сўз бирикмаси), сув тиниқ (гап).
Битишувда тобе сўз сифат ва равиш, сифат вазифасида келадиган отлардан, ҳоким сўз эса от ва феъл туркумларидан бўлади.
Сўз бирикмаси ва сўз. Сўз ҳам сўз бирикмаси ҳам предмет, нарса, белги, ҳаракатни ифодалаш учун хизмат қилади. Сўз якка ҳолда луғавий маъно ифодаласа, сўз бирикмаси бошқа сўзлар билан бириккан ҳолда предмет, нарса, белги, ҳаракатни ажратиб, аниқроқ қилиб кўрсатади. Масалан, бола-яхши бола, китоб-ўқимишли китоб.
Сўз бирикмаси ва қўшма сўз. Қўшма сўзнинг қисмлари ўз маъносини йўқотиб, биргаликда бошқа маъно ифодалайди. Сўз бирикмаси таркибидаги сўзлар ўз маъносида қўлланилади. Шунинг учун қўшма сўз яхлит ҳолда бир сўроққа жавоб бўлади. Масалан, музқаймоқ (нима?)
Сўз бирикмалари таркибидаги сўзлар эса алоҳида сўроққа жавоб бўлади: катта кўча (қандай кўча, нима катта) каби.
Қўшма сўзлар ва сўз бирикмалари баъзан шакл жиҳатдан мос келади: Каттақўрғон, Учқўрғон – жой номлари (қўшма сўз) катта қўрғон, уч қўрғон жойни ажратиб кўрсатиш – сўз бирикмаси.
Сўз бирикмаси ва гап. Грамматик алоқа асосида вужудга келадиган синтактик бирликлардар. Сўз бирикмаси тушунча ифодалаб, аташ вазифасини бажаради, гап эса фикр ифодалайди.
Гап
Грамматик жиҳатдан шаклланган, оҳанг ва мазмун жиҳатидан нисбий тугалланган сўз ва сўзлар йиғиндиси гап дейилади: Болалар шеърни ёд олишди.
Гап муомала воситасининг энг кичик бирлиги.
Гапнинг асосий белгилари қуйидагилар:

  1. Фикрий жиҳатдан нисбий тугалланганлик.

  2. Грамматик шаклланганлик.

  3. Эга ва кесим муносабатларига эгалик

  4. Оҳанг жиҳатдан тугалланганлик.


Download 0,62 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   94




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish