Hozirgi o’zbek



Download 0,62 Mb.
bet33/94
Sana21.02.2022
Hajmi0,62 Mb.
#61819
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   94
Bog'liq
hozirgi ozbek tili

-м,-нг,-миз,-нгиз: ака-м, ака-нг, ака-миз, ака-нгиз(эгалик);
борди-м, борди-нг, бора-миз, ўқи-нгиз(шахс-сон).
-ш-иш: сузиш, териш (ҳаракат номи); кўк-иш, оқ-иш (сифатнинг озайтирма шакли); бор-иш-ди, чоп-иш-ди (биргалик нисбати).
-им: бил-им-от ясовчи; уй-им-сўз ўзгартирувчи.
-ча: ўзбек-ча-равиш ясовчи; уй-ча-кичрайтиш.
Шунингдек, феъллардаги -лан, -лаш (гап-лаш, шод-лан) ҳам феъл ясайди, ҳам ўзлик ва биргалик нисбати ҳосил қилади.
-н, -ин, -л, -ил қўшимчалари ўзлик (ювинди, чўмилди) ва мажҳуллик (музика чалинди, дастурхон безатилди) нисбатларини ҳосил қилади. Феъл ясовчи -а (-й), -р (-ар), -ла қўшимчалари феъл шаклларини ҳосил қилишда иштирок этади. Феъл ясовчи –и (бойи) қўшимчаси III шахс эгалик қўшимчаси -и (уйи) билан шаклдошдир.
Бу ҳолатлар қўшимчалар орасида шаклдошлик кучли эканлигини кўрсатади.
Қўшимчалар зид маънолиги. Қўшимчалар ёрдамида қарама-қарши маъноларнинг ифодаланиши қўшимчалар зид маънолигидир.
Қуйидагилар зид маъноли қўшимчалардир:
-ли, -сиз: ақл-ли-ақл-сиз.
-ба, -сиз: ба-давлат, давлат-сиз.
-ли, -бе: обрў-ли, бе-обрў.
-но, -ли: но-инсоф, инсоф-ли.
Зид маъноли қўшимчалар асоасан сифат туркумига хос бўлиб, улар ёрдамида ўзакдош сўзлар ясалади.
Қўшимчалар маънодошлиги. Шаклан ҳар хил бўлиб бир хил маъноли сўз ҳосил қилувчи қўшимчалар маънодош қўшимчалар дейилади. Қўшимчалар маънодошлиги асосан вазифаси бир хил бўлган қўшимчалар доирасида бўлади. Бу ҳолат ҳам кўпроқ сўз ясовчиларда кузатилади:
-чи, - шунос: тилчи-тилшунос.
-ли, -сер, -дор: унумли, серунум, унумдор.
-ба, -ли, -манд: бадавлат, давлатли, давлатманд.
-бе, -сиз: беор, орсиз.
-лай, -лайин: бутунлай, бутунлайин
-лай, -лигича: хомлай, хомлигича.

Download 0,62 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   94




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish