Hozirgi o`zbek adabiy tili (Sodda gap sintaksisi)” fanidan O`quv uslubiy мajmua

Ikkinchi darajali bo‘laklar. Ularning gapdagi semantik va leksik-grammatik xususiyatiga ko‘ra tasnifi: aniqlovchi, to‘ldiruvchi, hol.

Aniqlovchi predmetning sifati, xususiyati miqdori yoki qarashliligi kabi turli belgilarini anglatuvchi ikkinchi darajali bo‘lak yekanligi. Aniqlovchining gapda konstruktiv bo‘lak bo‘la olmasligi.

Aniqlovchining ifodalanishi. Birikmali qo‘llanishi. Aniqlovchining turlari: sifatlovchi aniqlovchi, qaratqich aniqlovchi.

Sifatlovchili birikma qismlari bitishuv yo‘li bilan birikib atributiv munosabatini ko‘rsatishi. Qaratqichli birikma qismlari moslashuv yo‘li bilan birikib, atributiv munosabatini ko‘rsatishi.

Izohlovchi predmetni boshqacha nom bilan atash uchun qo`llanadigan aniqlovchining alohida turi yekanligi. Izohlovchining turlari. Izohlovchining turli ma’no ifodalashi.

To‘ldiruvchi predikatning obyekt valentligini ifodalaydigan ikkinchi darajali bo‘lak ekanligi. To‘ldiruvchi hokim bo‘lagiga kelishik yordamida va ko‘makchi bilan bog‘lanishi va ularning semantikasi. Mustaqil va nomustaqil to‘ldiruvchi. To‘ldiruvchining turli so‘z turkumlari bilan ifodalanishi. To‘ldiruvchining vositasiz, vositali turlari, har ikki turning ma’nosi va qo‘llanishidagi o‘ziga xos tomonlari. Funksional va nofunksional to‘ldiruvchilar

Hol. Kesimga tobe bo‘lib, harakatning bajarilishidagi turli holatlarni bildiradigan ikkinchi darajali bo‘lak ekanligi. Hol va to‘ldiruvchi. Holning turli so‘z turkumlari bilan ifodalanishi. Holning turlari: ravish holi, o‘rin holi, payt holi, sabab holi, maqsad holi, miqdor-daraja holi.

Determinant bo‘laklar. Ularning gap tarkibidagi qo‘llanish xususiyati. Funksional va nofunksional hollar