Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova

3.4. Mahsulot (ish, xizmat)larning tarmoq va faoliyat tavsifl
Savdo korxonalari. 
Chakana va ulgurji savdo korxonalari boshqa
korxonalar tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulotlami sotish bilan
shug^llanadilar. Ular uchun aktivlaming muhim qismi tovarlar zaxirasi
hisoblanadi. 
Shu sababli ham tahlilda muhim e ’tibor tovarlar
zaxirasining tarkibiga va dinamikasiga qaratiladi. Tovarlar zaxirasining
aylanish darajasi va 
bir martalik aylanishga ketadigan vaqt
ko‘rsatkichlari ular faoliyatini baholashning muhim ko'rsatkichi
hisoblanadi. Ushbu ko‘rsatkichlar qisqa va uzoq davriylikda o ‘rganiladi
va uning 
0
‘zgarishlariga mos ravishda boshqaruv strategiyalari o‘zgarib
boradi. Naqd mablagMar harakati savdo turiga va shakliga kocra o ‘zgarib 
turadi.
Aktivlaming aylanish davriyligi tavsifi
Faoliyat
sikli
N aqdlik
T ovarlarni
sotib olish
qiym ati
Tovarni qayta
sotish qiym ati
Foyda
1
-davra
Naqd pul 
mablag'lari 
50 mln sum
Tovarlami 
sotib olish 
50 mln sum
Naqd pullar 
kirimi 
75 mln sum
+25 mln 
sum
2
- davra
3- davra
Naqd pul 
mab lag‘lari 
75 mln sum 
Naqd pul 
mablag‘lari 
105 mln 
sum
Tovarlami 
sotib olish 
75 mln sum
Naqd pullar 
kirimi 
105 mln sum
+30 mln 
sum
Tovarlami 
sotib olish 
105 mln sum
Naqd pullar 
kirimi 
130 mln sum
+25 mln 
sum
193

---

4-davra
Naqd pul 
mablag4lari 
130 mln 
sum
5-davra
* • •
• ■ •
Chakana savdoda tovarlar naqd pulga sotib olinadi. Shu sababli ham 
ularda debitorlik majburiyatlarining jami aktivlar tarikibidagi salmog'i 
unchalik yuqori bo‘lmaydi. Ulgurji savdoda tovarlami kreditga sotish 
hisobiga jami aktivlar tarkibida majburiyatlar summasi biroz yuqori 
summani tashkil etadi. Shu sababli ham analitiklar birinchi navbatda 
etibomi majburiyatlaming sifatiga va muddatiga qaratmog‘i lozim. 
Shuningdek, savdo korxonalarida ish hajmiga ta’sir etuvchi muhim 
faktorlardan biri sifatida mavsumning o ‘zgarishiga tahlilda alohida 
ahamiyat qaratmoq lozim.