Toshkent moliya instituti "bank ishi" kafedrasi "bank ishi"

1.Tayyorgarlik bosqichi. 
Bu  davrda  bank  muassislari  o‘rtasida  bank  tashkil  etishga  kelishiladi,  tashabbus 
guruhi  tuziladi,  har  bir  muassisning  ustav  kapitaliga  qo‘shilgan  ulush  miqdori  belgilab 
olinadi,  bankning  ta’sis  hujjatlari  majmui  tayyorlanadi,  bankning  nomi  aniqlanadi, 
ta’sischilar  o‘rtasidagi  kelishuvlar  dastlabki  shartnoma  tarzida  rasmiylashtiriladi,  uning 
asosida  ta’sis  shartnomasi  tuziladi  (FKning  43-moddasi,  O‘zbekiston  Respublikasi 
«Xo‘jalik  jamiyatlari  va  shirkatlari  haqida»gi  Qonunning  3-moddasi)  aksiyadorlik  tijorat 
banklarining  muassislari  bank  davlat  ro‘yxatiga  olinguniga  qadar  yuzaga  kelgan 
majburiyatlar yuzasidan birgalikda javobgar bo‘ladilar. 
Muassislar  tomonidan  ta’sis  shartnomasi  imzolanganidan  so‘ng  bir  oy  mobaynida 
Markaziy  bankka  bankni  ochish  uchun  dastlabki  ruxsatni  berish  to‘g‘risidagi  arizani 
taqdim etadilar. 
 Arizaga quyidagi hujjatlar ilova qilinadi: 
1) muassislar tomonidan imzolangan va ularning muhrlari bilan (agar muassis yakka 
tartibdagi  tadbirkor  yoki  yuridik  shaxs  bo‘lsa)  tasdiqlangan  ta’sis  shartnomasi  (uch 

---

61 
 
nusxada,  ularning  bittasi  asl  nusxa).  Jismoniy  shaxslarning  imzolari  va  ta’sis 
shartnomalarining  nusxalari  notarial  idora  tomonidan  tasdiqlanadi  (yagona  muassislar 
bundan mustasno); 
2) muassislar tomonidan tasdiqlangan va bank kengashi raisi tomonidan imzolangan 
bank ustavi (uchta asl nusxada); 
3) ta’sis yig‘ilishining uch nusxada tayyorlangan bayonnomasi. Bu hujjatda bankni 
tashkil  etish,  ustav  kapitali  miqdori,  bank  ustavi  va  biznes-rejani  tasdiqlash,  bank 
kengashi, boshqaruvi va taftish komissiyasini saylash to‘g‘risidagi qarorlar bo‘lishi lozim. 
Bayonnoma nusxalari bank kengashi raisi tomonidan tasdiqlanadi; 
4) muassislar to‘g‘risida  ma’lumotlarni o‘z ichiga olgan hujjatlar 
5)  tashkil  etilayotgan  bank  ovoz  beruvchi  aksiyalarining  besh  yoki  undan  ortiq 
foiziga  egalik  qiladigan  muassislar  qo‘shimcha  ravishda  ariza  taqdim  qilingunga  qadar 
oxirgi  besh  yil  mobaynida  sud  yoki  davlat  organlari  tomonidan  ularga  nisbatan 
qo‘llanilgan barcha jazo choralari to‘g‘risidagi ma’lumotlar. Markaziy bank zarur hollarda 
mazkur  kichik  banda  keltirilgan  ma’lumotlarni  tashkil  etilayotgan  bank  ovoz  beruvchi 
aksiyalarining  besh  foizidan  kam  bo‘lgan  ulushiga  egalik  qiladigan  muassislardan  ham 
talab qilishga haqli; 
Bankni tashkil etish uchun dastlabki ruxsatni berish 
Litsenziyalash departamenti bir oy  muddat ichida muassislar taqdim etgan hujjatlar 
to‘plamini mazkur Nizom talablariga muvofiqligi nuqtai nazaridan ko‘rib chiqadi. 
Notarius  tasdig‘idan  o‘tkazilishi  talab  qilinmaydigan  va  hajmi  bir  varaqdan  ko‘p 
bo‘lgan hujjatlar alohida yig‘majild shaklida tikilgan bo‘lishi lozim. 
Taqdim  etilgan  hujjatlar  to‘plami  to‘liq  jamlansa  va  mazkur  Nizom  talablariga 
muvofiq  kelsa,  Litsenziyalash  departamenti  Markaziy  bankning  Kredit  tashkilotlarini 
ro‘yxatga  olish  va  litsenziyalash  komissiyasiga  bankni  ochish  uchun  dastlabki  ruxsatni 
berish  to‘g‘risidagi  masalani  kiritadi,  aks  holda  hujjatlar  to‘plami  qaytarish  sababi  va 
qancha  muddat  ichida  hujjatlarni  takroran  taqdim  etish  mumkinligi  ko‘rsatilgan  holda 
qaytariladi. 
Hujjatlarni  qayta  ko‘rib  chiqish  uchun  taqdim  etish  muddati  o‘n  besh  ish  kunidan 
oshmasligi  lozim.  Ushbu  muddatdan  kechikib  taqdim  etilgan  hujjatlar  yangidan  taqdim 
etilgan hisoblanadi. Muassislar tomonidan takroran taqdim etilgan hujjatlarni qayta ishlash 
uchun ketgan vaqt hujjatlarni ko‘rib chiqish uchun belgilangan muddatga kirmaydi. 
Dastlabki  ruxsatni  berish  to‘g‘risidagi  qaror  barcha  zarur  hujjatlar  ilova  qilingan 
ariza taqdim etilgan kundan boshlab uch oydan kechikmagan muddatda qabul qilinadi. 
 Markaziy  bankning  dastlabki  ruxsati  muassislar  moliyaviy  imkoniyatlari  va  obro‘si, 
biznes-reja,  kapital  tarkibi,  moliya  rejasi  hamda  tegishli  bank  binolari  va  jihozlari  bilan 
ta’minlash imkoniyatlarini baholash asosida beriladi. 
Dastlabki  ruxsat olinganidan keyin  muassislar bankni  ro‘yxatga  olish  va  litsenziya 
olish uchun zarur bo‘lgan tashkiliy-texnik va boshqa tadbirlarni amalga oshiradilar. Bank 
boshqaruvi  raisi  va  bosh  buxgalteri  nomzodlarini  tanlanib,  Markaziy  bankning  roziligini 
olish  uchun  taqdim  etiladi.  Dastlabki  ruxsatning  olinishi  litsenziya  berilishini 
kafolatlamaydi. 
Markaziy  bank  tomonidan  berilgan  dastlabki  ruxsat  u  olingan  kundan  boshlab  olti 

---

62 
 
oydan oshmaydigan muddat davomida o‘z yuridik kuchini saqlab qoladi. 
 Quyidagi  hollarda  dastlabki  ruxsat  amal  qilish  muddatidan  oldin  bekor  qilinishi 
mumkin: 
muassislar  yoki  bankning  rahbar  xodimlari  tarkibida  Markaziy  bank  talablariga 
javob  bermaydigan  o‘zgarishlarning  yuz  berishi  yoki  yangi  ishtirokchilar 
va bankning rahbar xodimlariga beriladigan rezyume, shaxsiy balans qaydnomasi, biznes-
rejaning va yirik muassislar yoki rahbarlarga taalluqli bo‘lgan holatlarning o‘zgartirilgan 
qismining taqdim etilmasligi; 
bank  mulkiy-huquqiy  shaklining  o‘zgarganligi,  biznes-rejadagi  va  kapitaldagi 
muayyan tarkibiy o‘zgarishlarning sodir bo‘lishi; 
muassislar yoki ular bilan bog‘liq shaxslar moliyaviy ahvolining yomonlashishi; 
bankni  boshqarish  xavfsiz  va  barqaror  bo‘lmasligini  ko‘rsatuvchi  holatlarning 
ma’lum bo‘lishi; 
qonun  hujjatlarini  buzganligi  uchun  jinoiy  javobgarlikka  tortilganligining 
aniqlanishi.