3. Конъюгация йули билан.
4. Вирусларга ухшаш репроодукция нули билан.
Риккетсиялар чин паразит булиб, фацат тирик хужайралар-
нинг цигоплоазма, ядро ёки вакуоласнда
булиниб купаяди.
Риккетсиялар цуйидаги усулларда устирилади:
Бит личинкасини зарарлаш.
Товук; эмбрионининг сарицлик цопчасида.
Тукима культураларида.
Ок сич^онлар организмида.
ВИРУСЛАР
Вирусларни 1892 йилда Д. И. Ивановский аншутади. Хозир-
гн вактда 3 мингдан ортиц вируслар аниклаиган.
Касаллик-
ларнинг 80% ни вируслар келтириб чикаради. Улар ^уйидаги
белгилари билан тавсифланади:
Жуда майда, катталиги нанометрларда улчанади.
Дужайравий тузилишга эга эмас.
Таркибида фак;ат битта нуклеин кислотаси, Д Н К ёки РНК
бор.
Чин паразит, фацат тирик хужайраларда купаяди.
ВИРУСЛАР ТАСНИФИ
Вируслар таркибида битта ипчали РНК ва иккита ипчали
Д Н К мавжуд. Вируслар таркибидаги нуклеин кислотасига цараб
таснифланади. Бу тасниф 1971 — 1975 йилларда кабул
1
\илин-
ган. Улар цуйидагиларга булинади:
ДНК-сацловчи вируслар.
РНК-са^ловчи вируслар.
Таснифланмайдиган вируслар.
Табиатда вируслар 3 хил шаклда учрайди:
етилган вируслар — хужайрадан ажралиб чиедан вируслар
— вирион;
вегетатив вируслар — хужайра ичида купаядиган вируслар;
провируслар — хужайранинг генетик аппаратига богланиб
яшайдиган вируслар.
Бир дона вирусга вирион дейилади. Вирионлар ^уйидаги
шаклларда учрайди:
шарсимон вируслар — масалан: грипп вируси.
таё^часимон вируслар — масалан:
кутуриш вируси
ипсимон вируслар — масалан: грипп вируси.
кубсимон вируслар — масалан: чечак вируси.
итбалик; шаклидаги вирус — масалан: фаг вируси.
ВИРУСЛАР ЦУЙИДАГИ УСУЛЛАР БИЛАН АНЩЛАНАДИ
Ультрафильтрлаш усули билан.
Ультрацентрифугалаш ёрдамида йирик вируслар тез ч^кади.
Электрон микроскоп ёрдамида.
www.ziyouz.com kutubxonasi
Майда вируслар 17—30 нм булиб, электрон микроскоп ос-
тида куринади. йирик вируслар эса
150—350 нм га етиши
мумкин.
Буларни махсус усулда кайта ишлангандан кейин (кумуш
препаратларида) оддий микроскопда куриш мумкин. Пашен
чечак касаллигини аниклаганда таначаларни топди ва улар
нинг уз номи билан Пашен таначалари деб номлади. Баъзи
бир вируслар одам органзимида киритмалар ^осил цилади (ку-
туриш
касаллигида мия, нерв хужайраларида Бабеш— Негри
танчалари аницланди).
МИКРООРГАНИЗМЛАР МОРФОЛОГИЯСИНИ УРГАНИШ
Микроорганизмларнинг морфологиясини урганиш учун мик-
роскопик усулдан фойдаланилади. Бу усулнинг муваффа^иятли
чициши текшириш материали ёки бактериологик культурадан
тугри суртма препарат тайёрланишига боглиц. Культура деб,
лаборатория шароитида озика му^итида устирилган микро-
организмларга айтилади.
СУРТМА ПРЕПАРАТ ТАЙЁРЛАШ ТЕХНИКАСИ
Ишлаш учун тоза ва ёгсизлантирилган буюм ойначалари
ва ёп^ич ойначалари керак.
Янги ойначалар
15—20 дацица
2—5% содали, совунли сувда к;айнатилади, о^ава сувда чайи-
лади, НС1 эритмасига солиб цуйилади, сунг яна сув билан
ювилади. Буёц ёки иммерсион ёг билан ифлосланган (ишла-
тилган) ойначаларни 2 хил усулда зарарсизлантириш мумкин.
Хлор аралашмасига 2 соатга солиб ^уйилади, сунг 5% со
дали ёки иш^ори эритмада 30—40 да^ица ^айнатилади ва ях-
шилаб ювилади. Янги зарарсизлантирилмаган ойначаларни со-
вунлаб ювиш, сунг ^уруц латта билан артиш мумкин.
Диццат! Агар буюм ойна яхшилаб ёгсизлантирилган булса,
сув хамма тарафга бир хилда тар^алади,
яхши тозаланмаган
булса, томчи майда томчиларга булинади.
Суртма препарат тайёрлаш учун бактериологик цовузлок;
тайёрлаб олиш лозим. Бактериологик ^овузло^ 5—6 см узун-
ликда платина ёки хром симидан тайёрланади. Сим ^овузло^-
нинг бир учи ушлагичга ёки шиша таёцчага ма^камланади,
иккинчи учи узукка ухшатиб 1 — 1,5 ёки 2—3 мкм катталигида
цайрилади.
Диктат! Тугри тайёрланган бактериологик ^овузло^ сувга
солиб олинганида сув пардаси хосил булади. Суртма препарат
тайёрлашдан аввал бактериологик цовузлоц ишчи цисми алан-
гада вертикал, сунг горизонтал ^олатда металл ёки
шиша асоси
чурлантирилади. Ишдан олдин ва ишдан кейин албатта бакте
риологик цовузлоц чуглантирилиши шарт!
www.ziyouz.com kutubxonasi
СУКЩ О ЗЩ А МУХ.ИТИДА УСГАН МИКРОБ КУЛЬТУРАСИДАН
СУРТМА ПРЕПАРАТ ТАЙЁРЛАШ
Ёгсизлантирилган буюм ойнаси алангада куйдирилади ва
пахта билан артилади. Унг цулда бактериологик цовузлоц юцо-
рида антилгандек чурлантирилади. Пробирка чап ^улнинг кат
та ва курсаткич бармоклари орасига олинади. 4-5 ёки кичик
бармоц ёрдамида, пропирка
цопцори
си^иб очилади. Иш э^-
тиёткорлик билан бажарилиши лозим. Пробирканинг
of
3
h
алан-
гадан ^тказилиб олинади. {^овузлоцни пробирка ичига кири-
тилиб деворида совутилади ва микроб культурасидан олинади.
К,овузлоцни пробирка деворига текизилмасдан чи^арилади ва
алангадан 'утказилиб пробирканинг
Do'stlaringiz bilan baham: