O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti

Tadqiqotning asosiy masalalari va farazlari. Delphinium L. turkumi vakillari senopopulyatsiyalarining, floristik tarkibini, o‘rganilayotgan turlarning yosh spektrini aniqlash, senopopulyatsiyalarning gorizontal strukturasini tadqiq qilish, ularning bugungi holatini baholash hamda resurs ahamiyatiga ko‘ra muhofazaga muhtoj hududlarni aniqlash.

Tadqiqot mavzusi bo‘yicha adabiyotlar sharhi (tahlili). Chet ellarda (ayniqsa Yevropa davlatlarida) o‘simliklarning populyatsion bioxilma-xilligi va populyatsiyalarning fazoviy strukturasini o‘rganish qadimiy an’analarga ega. Rossiyada bunday tadqiqotlar populyatsion biologiyaning populyatsion-ontogenetik yo‘nalishi asoschilari T.A. Rabotnov va A.A. Uranov (1960, 1967, 1975, 1977) ishlaridan boshlangan.

T.A. Rabotnov ilk senopopulyatsion tadqiqotlarini XX asrning 40-yillarida amalga oshirgan. A.A. Uranov o‘simliklarning ontogenetik holatlari davrlarini yanada takomillashtirdi, fitotsenozlarda senopopulyatsiyalarning to‘lqinsimon rivojlanishi konsepsiyasi va ularning o‘zaro ta’sirlashish nazariyasini ishlab chiqdi.

MDH doirasida populyatsion ekologiya bo‘yicha ishlarni O.A. Mozgovaya, o‘simliklar populyatsion biologiyasi yo‘nalishidagi ishlarni Yu.A. Zlobin, populyatsion biologiya, geobotanika, introduksiya, hujayralar va to‘qimalarning kulturasi yo‘nalishlarni M.M. Ishmuratova, o‘simliklar klassifikatsiyasi, populyatsion biologiya, fitotsenologiya, floristika, noyob turlarni muhofaza qilishni A.R. Ishbirdin o‘rgangan. Bundan tashqari, geobotanik tadqiqotlarni L.B. Zaugolnova, L.A. Jukova, T.I. Plaksina, G.N. Rodionova (Ryabova), V.N. Ilina, A.A. Mokin, V.A. Cheryomushkina, A.Y. Astashenkov, V.M. Parxomenko, A.S. Kashin, L.X. Txazaplijeva, V.A.Chadayeva, Ye.B. Kolegova, T.V. Leonova, Ye.M. Oleynikova, I.N. Barsukova, Ye.S. Kazanseva, V.A. Cheryomushkina, I.G. Serebryakov, I.V. Borisova, Ye.I. Lisovets, A.S. Shamigulova, I.V. Suyundukov, N.S. Lidjiyeva, S.S. Ulanova, K.V. Mashtikovlarning va boshqalar olib borgan.

O‘zbekistonda o‘simliklar qoplamlarini kompleks o‘rganish yo‘nalishdagi ishlar qatorida S.M. Mustafayev, A.S. Yuldashev, X.F. Shomurodov, M.O. Bo‘ranovalarning ishlarini keltirish mumkin.

O‘zbekistonda endem, kamyob va yo‘qolib ketayotgan o‘simlik turlari senopopulyatsiyalari holatini baholashga oid ma’lumotlar X.K. Bo‘riyev, K.Sh. Tojibayev, Sh.U. Saribayeva, O.T. Turginov, O.S. Abduraimov va boshqalar ishlarida keltirilgan.