O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi o. Murtazayev, F. Axrorov qishloq xo’jaligi

2.Sabzavotchilikning rivojlanishi, hozirgi ahvoli va istiqboli
Yer yuzida, shu jumladan O’zbekistonda madaniy ekinlardan sabzi, sholg’om, lavlagi 2 ming, piyoz va bodring 4 ming yildan beri ekiladi. Sabzavotchilikning biologik xususiyatlarini hisobga olib, ochiq va yopiq maydonlarda o’stirish usullari qo’llaniladi.

Sabzavot ekinlari 14 ta botanik oilaga mansub 80 ga yaqin turni o’z ichiga oladi, shundan XX asrdan boshlab 40 ga yaqini O’zbekistonda ekiladi. Ular morfologik va biologik belgilari, hosildorligi, sotish baholari bo’yicha keskin farq qiladi. Shuning uchun sabzavotchilikning rivojlanish darajasi, ayniqsa, ularni tahlil qilish va baholash o’ta murakkab hisoblanadi.

1990 yilda yetishtirilgan yalpi sabzavotning qariyb 23% i sobiq ittifoq umumdavlat fondiga topshirilgan, davlat xarid baholarida sotilgan. Yalpi hosilning qolgan qismi respublika aholisi tomonidan iste’mol qilingan hamda kelasi yilda urug’lik hamda sotish va boshqa maqsadlar uchun saqlangan. Respublikaning mustaqil rivojlanish davri - 2000 yilda 1990 yilga nisbatan sabzavotlar maydoni 7,0 % ga qisqartirilgan, gektaridan hosildorlik 9,8%ga pasaygan, yalpi hosil esa 7,2% ga kamaygan. Bunday holat birinchidan, sabzavot ekinlari maydonlarini qisqartirish hisobiga sug’oriladigan g’alla maydonlarining kengaytirilishidan, ikkinchidan, sabzavotchilik uchun mineral o’g’itlarning kam miqdorda sotilishidan va ko’pchilik ekinlar uchun sifatli urug’larning yetishmasligidan va uchinchidan, tovar mahsulotlarning bir qismini jahon, ayniqsa Rossiya Federasiyasi bozorlarida sotish uchun qiyinchiliklarning kelib chiqishidan va boshqa subyektiv sabablardan yuzaga kelgan.

O’zbekistonda sabzavotchilikning rivojlanishi va iste’moli ayrim davrlarda turli darajada bo’lgan(1-jadval).