O’zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik instituti

Sub’yektlar
bo’lib davlat tomonidan belgilangan tartibda tan olingan jismoniy va 
yuridik shaxslar hisoblanadi. 
Ob’yektlar
bo’lib moddiy dunyoning predmetlari, ijodiy faoliyat natijasi va 
sub’yektlarning xulqi hisoblanadi. 
Ob’yektiv tomon
huquqiy xulqning harakat yoki harakatsizlik shakllarida namoyon 
bo’ladi. 
Sub’yektiv tomon
huquqiy xulqning ichki tomonlarini ifodalab, u huquq 
sub’yektlarining mas’uliyatlilik darajasi bilan xarakterlanadi. 
Huquqiy xulqni bir qator asoslarga ko’ra tasniflash mumkin: 
1) faol (aktiv) huquqiy xulq-atvor; 
2) odatdagi huquqiy xulq-atvor; 
3) sust (passiv) huquqiy xulq-atvor. 
Faol (aktiv) huquqiy xulq-atvor - fuqarolarning, mansabdor shaxslarning 

---

191 
tashabbusli, ma’lum maqsadga yo’naltirilgan qonuniy faoliyatidir. Huquqiy faollikni 
namoyon etish shakllari xilma-xil bo’lib, bu faollik huquq sub’yektlarining o’z xizmat 
vazifalariga munosabatlarida, siyosiy partiyalar va jamoat tashkilotlarining shakllanishida 
ham-da ularning ishlarida ishtirok etishlarida, huquq ijodkorligi jarayonida 
qatnashishlarida, davlat tuzilmalari bilan hamkorlik qilishlarida va hokazolarda ko’rinadi. 
Odatdagi huquqiy xulq-atvor - kishilarning kundalik hayotidagi huquq normalariga 
mos keladigan xulqi bo’lib, bu xulq doirasida fuqarolar o’zlarining huquqiy 
majburiyatlarinigina bajaradilar, u yoki bu ko’rinishdagi yuridik ahamiyatga ega bo’lgan 
harakatlarni amalga oshiradilar. 
Sust huquqiy xulq-atvor - fuqarolarning o’z huquq va erkinliklaridan atayin 
foydalanmaganligida namoyon bo’la-di. Bunga misol qilib, fuqarolarning saylovlarda 
ishtirok etmasligini ko’rsatish mumkin. 
Huquqiy xulqni huquq sub’yektlariga ko’ra fuqarolar, davlat organlari, jamoat 
tashkilotlari va hokazolarning xulqlariga ajratish mumkin. Huquqiy xulq o’zining barcha 
ko’rinishlarida shaxsning har tomonlama uyg’unlashuviga muhim turtki bo’ladi hamda 
uning ijodiy va intellektual mahorati hamda qobiliyatining o’sishiga, ma’naviy sifatlarining 
shakllanishiga yordam beradi.