O'rta-m axsus kasb-hunar ta’limi markazi

KO'RISH A’ZOLARI
Ko'rish a’zosi ko'z soqqasi, qovoqlar, ko'z soqqasini harakatga kelti- 
ruvchi muskullar va ko'z yoshi apparatidan tashkil topgan.
Ko‘z soqqasi
Ko'z soqqasi (205, 206-rasmlar) ko'z kosasida joylashgan bo'lib, uch 
qavat parda va ulaming ichida joylashgan ko'zning nur sindiruvchi appa­
ratidan iborat.
1. Ko'zning fibroz qavati ko'z soqqasining eng tashqi qavat pardasi 
bo'lib, oq va shox pardadan iborat: a) oq parda biriktiruvchi to'qimadan 
tuzilgan qovoqlar ochilganda deyarli oppoq bo'lib ko'rinadi. Pardaning 
orqa tomonida ko'rish nervi o'ta­
digan teshik bo'ladi; b) shox parda 
oq pardaning old tomonida soat 
oynasiga o'xshab (qavariq linza 
kabi) joylashgan. Shox pardaning 
oq pardaga birikkan joyida aylana 
venoz kanali bo'ladi.
2. Ko'zning o'rta (tomirli) par­
dasi qon tomir va pigmentlarga 
boy parda bo'lib, bevosita oq 
pardaning ostida yotadi va uch 
qism (tomirli parda, kiprikli tana 
va rangdor parda)ga bo'linadi. To­
mirli parda to'r pardani qon bilan 
ta’minlaydi va suvsimon tiniq 
suyuqlik ajratadi: a) tomirli parda 
ko'z o'rta pardasining orqa tomo­
nidagi eng katta bo'lakni tashkil 
etadi; b) kipriksimon tana tomirli
205-rasm. Ko'z soqqasi.
/ - s h o x parda; 2 - old in gi kamera; 
3 -
rangdor parda; 
4
 - orqa kamera; 5 - k o ' z
gavhari; 6 - boylamlar orasidagi yoriq; 7 -
kipriksimon tana; 
8 -
 shishasimon tana; 9 -
to'r parda; 
10
 - tomirli parda; 
11 - oq
 parda;
12
 - markaziy chuqurcha; 
13 -
 ko'rish nervi
chuqurchasi.

---

p ard an in g shox parda so h asid a 
joylashgan qismi b o ‘lib, orqadan 
tomirli parda, oldindan rangdor parda 
bilan chegaralanadi; d) rangdor par­
da kipriksimon tanadan 
boshlanib, 
old tomonida qorachiq teshik bo‘lib 
tugaydi. Pardaning orqa yuzasi ko‘z 
gavhari tomoniga, oldingi yuzasi shox 
pardaga qarab joylashgan. Rangdor 
parda tarkibidagi pigmentga qarab har 
xil bo'ladi. Pigment ko‘p bo'lsa, ko'z 
qora, kamroq bo'lsa, zangori, butunlay 
bo'lmasa, qizil bo'ladi.
Ko'z qorachig'ida ikki xil muskul 
tafovut qilinadi (207-rasm). Ba’zi 
muskul tolalari aylana joylashgan 
bo'lib, ular qisqarganda, qorachiq tora­
yadi, ikkinchi xil muskul tolalari esa 
radial (uzunasiga) yo'nalgan bo'lib, 
qisqarganda ko'z qorachig'i kengayadi.
3. 
To'r parda ko'z soqqasining eng 
ichki pardasi bo'lib, uning ichki yuzasi 
ko'z soqqasi bo'shlig'ida joylashgan 
shishasimon tanaga tegib turadi, tashqi 
yuzasi tomirli pardaga yopishgan 
bo'ladi. To'r pardaning tashqi qavati 
pigmentlarga boy bo'lsa, ichki 
haqiqiy 
to'r 
parda 
qavati 
nurl arni
qabul
qi l uvchi
nervlarga boy. T o'r pardaning 
ana shu qismi orqa tomonda 
tomirli pardaning ostida joy­
lashgan. Oldingi (kiprikli va 
rangdor parda qism larining 
ostida joylashgan) qismida nur- 
lami qabul qiluvchi elementlar 
bo'lm aganligi uchun, u to 'r 
pardaning «ко'г» qismi deb 
ataladi. T o'r pardaning ko'rish 
qism i o 'n qavatdan ib o rat 
bo'lib, ularning birida nerv hujayralarining tayoqcha va kolbachasimon 
o'siqlari joylashgan. Tayoqchalar nurlarni qorong'i paytda qabul qiladi. 
Kolbachalar esa yorug' paytda ta’sirlanadi. To'r pardaning ikkinchi va