O zbekiiton fayi a L l I lari 4illiy jamiyaii nashkiyol


(1838-y.),  «Xristianlikning  mohiyati»  (1841-y.)  asarlarida  bayon  qilingan



Download 10,33 Mb.
Pdf ko'rish
bet343/412
Sana12.09.2021
Hajmi10,33 Mb.
#172143
1   ...   339   340   341   342   343   344   345   346   ...   412
Bog'liq
Inson falsafasi. Choriyev A

(1838-y.),  «Xristianlikning  mohiyati»  (1841-y.)  asarlarida  bayon  qilingan.

2  Фейербах  JI.  Избранные  философские  произведения.  В  двух  томах.  Том 

1.  М .,  1955,  202-bet.

3  O lsha  asar,  31—32-betlar.

336



aqlning  yagona  yetaklovchisidir.  Mutafakkirning  ta ’kidlashicha, 

insondan  tashqarida  turadigan  hech  qanday  ilohiy  aql  yo‘q, 

bo‘lishi  ham  mumkin  emas.

Feyerbax  uchun  inson,  eng  awalo,  moddiy  obyekt,  falsa­

faning  yagona  munosib,  universal  va  «oliy  predmetidir».  U  in­

sonni  psixofiziologik  mavjudot,  deb  tushuntirdi.  Bunday  g'oyani 

olg‘a  surgan  mutafakkir  Gegelning  inson  to‘g‘risidagi  abstrakt 

qarashlariga  qarshi  bordi.  Ayniqsa,  insonni  Xudo  yaratdi,  degan 

flkrni  rad  qildi.  Feyerbaxning  ishontirishicha,  insonni  Xudo 

yaratgan  emas,  aksincha,  inson  Xudoni  yaratgan,  Xudo  obrazi- 

ning  o‘zi,  inson  ruhi  proeksiyasidir,  yohud  «inson  tabiatining» 

begonalashuvidan  boshqa  narsa  emas.

Gegelning  inson  to ‘g‘risidagi  abstrakt  qarashlarini  rad  etgan 

Feyerbax,  uning  dialektik  iste’dodidan  ham  foydalanmadi.  Bu 

Feyerbaxning  inson  to‘g‘risidagi  fikr-mulohazalarida  ham  namoyon 

bo‘ladi.  Gegelga  qarama-qarshi  o'laroq,  Feyerbax  «inson  tabiati- 

ni»  belgilashda  uning  biologik  tomonlarini  ulug‘ladi.  Boshqacha 

aytganimizda,  insonda  insoniy  fazilatlarni  shakllantirishda  va  uni 

rivojlantirishda  biologik  omillar  rolini  absolutlashtirdi.  Natijada, 

inson  faoliyatida  his-tuyg‘uning  ahamiyatini  bo'rttirib  ko‘rsatdi. 

Individ  faoliyatining  sodir  bo‘lish  sabablari,  odob,  axloqiy  nor­

malar,  ijtimoiy  munosabatlar  —  bularning  barchasi  Feyerbax 

tomonidan  antropologik  prinsip  bilan  o‘lchandi.

Feyerbaxning  tushuntirishicha,  inson  olamni  bilishga  qodir. 

Chunki  unda  olamni  bilish  uchun  zarur  bo'lgan  barcha  sezgi 

organlari  bor.  U  insonning  sezgi  organlarini  falsafaning  olamni 

bilish  borasidagi  organlaridir,  deb  ta’kidlaydi.  Inson  olamni  na­

faqat  aql  imkoniyatlariga,  balki  his-tuyg‘u  ma’lumotlariga  tay- 

anib  ham  biladi.  Chunonchi,  hissiyot  yordamida  yaxshilikni, 

yomonlikni,  bir  ibora  bilan  aytganda,  inson  ichki  olamida 

bo'layotgan  o‘zgarishlami  bevosita  yoki  bilvosita  sezadi.  Chunki 

hissiy  bilish  bevosita  yoki  bilvosita  bo'lishi  mumkin.  Feyerbax 

yozganidek,  «Nafaqat  tashqi,  balki  ichki,  nafaqat  tana,  balki 

ruh,  nafaqat  narsa,  balki  «Men»  sezishning  predmetidir.  Shu­

ning  uchun  ham  hamma  narsani  bevosita  yoki  bilvosita  hissiy 

bilish  mumkin»1.




Download 10,33 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   339   340   341   342   343   344   345   346   ...   412




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish