O ’z b e k is t o n r espu bl 1k a si o L iy va o ’rta m a X su s ta 'lim V a z ir L ic I

M avju d lik k a d oir m u sh oh ad a. 
M avjudlikka doir m ushohada mantiqda 
ekzistentsial mushohada, deb yuritiiadi. Unda predmet, hodisaning mavjudlik yoki 
mavjud emaslik faktining o ’zi ifodalanadi. Masalan: Tafakkur (S). tilsiz mavjud 
bo’lishi mumkin emas (R). Formulasi: S-R emasdir.
Sodda mushohadalaming k o ’rsatilgan turkumlari (atributiv, munosabatga doir, 
m avjudlikka doir)dan tashqari 
ajratib k o ’rsatilgan va ch iq arilgan
turkumlari ham 
uchraydi.
A jratib k o ’rsatilgan m u sh oh adalard a 
belgining muayyan predmetgagina 
taallug’li ekanligi ifodalanadi. Ajratib k o ’rsatilgan mushohadalar ham yakka, ju z ’iy, 
umumiy bo’lishi mumkin. Masalan: Y olg’iz Munisgina (S) bu hodisaning guvohi 
bo’ldi (R). Yolg’iz S gina — Rdir formulasi bilan ifodalanadi.
Tashqariga chiqarilganlik ifodalangan mushohada: Vasilani hisobga olmaganda, 
barcha qizlar bu fikrni m a’qullashdi.
Ajratib k o ’rsatilgan va tashqariga chiqarilgan mushohadalar ular mazmunidagi 
yashiringan fikming murakkabligidan dalolat beradi.
Ayrim ilmiy qarashlar, davlat qonunlari, jinoyat-protsessual kodeks moddalari 
ajratib ko ’rsatilgan va chiqarilgan mushohadalarga misol bo’la oladi.
M ushohadalar anglatgan mazmunlariga ko’ra ikki xil b o ’ladi: 
a) tasdiq
m ushohada; b) inkor m ushohada.
Mushohadadagi tasdiq m a’nosi «-dir», «bo’ladi» kabi bog’lovchilar, inkor 
m a’nosi «emasdir», «bo’lmaydi» kabi bog’lovchilar yordam ida ifodalanadi. Masalan: 
O ’zbekiston (S) — mustaqil davlat (R) — tasdiq mushohada, S-Rdir formulasi bilan 
ifodalanadi. Olma daraxti (S) ignabargii emas (R em as) — inkor mushohada; 
formulasi: S-R emasdir.
Biron-bir predmet, predm etlar turkumi haqidagi tasdiq yoki inkor m a’nosidagi 
fikr alohida predmetga, turkumga, butun sinfga taallug’li bo ’lishi mumkin. Shunga 
k o ’ra mushohadalar: