Mezolit (o’rta tosh) davri

8567748

1. Spitamen boshliq xalq qasoskorlarining jasoratlari(Mil.av. 327-329 yy, Spitamen, Politimit) Iskandar saklarga uzi birnnchi bulib xujum boshlaydi va uz kushinining barcha turlarini ishga solib, saklarga xujum kiladi. Saklar dastlab xujumiga bardosh beradm, ammo keyinchatik kochishga majbur buladi. Shunday paytda Sugdda Spitamen boshlik kushin tuziladi va uning kushiniga maxalliy axoli xam k^shiladi. Spitamen bir kancha vaktta makedonnyaliklarga tinchlik bermaydi, gox ung tomondak gox chap tomondan ^kka tutadi.Spitamen makedoniyaliklarni tchj bir orolga xaydab kiritadi va u yerda kirib tashlaydi.Muvaffakiyatga erishayotgan Spitamen vaktni kuldan boy bermay, maxalliy axoli yordamiga tayanib Marzkandaga keladi va u yerda makedoniyaliklar garnizonini kayza kamat yushadi.Iskandar tez orada Marokandda yetib keladi va Spitamen avvat Buxoroga, keyin chulga cheki nad i.32 8-y 1&kandar Sugd tomon yul oladi. Spitamen bu jangda xam faol katnashadi. Lekin Krater boshchiligidagi kushin kelayogganini sezgach Spitamen chulga karab kochadi.Uning ulimi xakida turlicha taxminlar mavjud.Kiskacha kili b aytadigan bulsaq Sugdning mustakillik u^chun olib borgan kurashining vkkinchi boskichi Spitamen ulimi bilan yakunlanadi. Shundan bilsaq buladiki O’zbekiston xalki uchun ozodlik kurashlariai olib borib, tarixda vatanparvar siymo sifatida muxrlanib qoldi.

2. Mazdak harakatining paydo bo’lishi va uning asosiy g’oyalari. Mazdak xarakati V asr oxiri va VI boshlarida Eronda kutarilgan.Uning ta’minota yaxshilikning yomonlikka karshi galabasini ta’minlash uchun kon tukilishini takozo etar edi. Mazdak «Xamma odamlar tengdir va tengsizlikka barxam berish keraq buning uchun boylarning yer va mulklarini tortib olish kerak» deb targib kildi. «Barcha ne’matlar tepa-teng tarkatilmogi lozim - deb xitob kilardi. Zero xamma xam xudonikg kulidir, xamma xam bir xil narsaga muxtojdir.Mazdakning bayon ettan xadislari kata muvaffakiyat kozonadi Mazdakchilarning xarakatlarida bir gala och-yalangoch odamlarning boy-bayotlardan omborlarini vayroon kilishdan boshlandiDiska vakt ichida kuzgalgan butun mamlakatni kamrab oldn.Mazdak boylarning mulkini tortib olib, uni kashshoklarga taksimlaydi. 523 yilda kuzgolonchilar ommaviy tarzda kirgin-barotga duchor kilinadi .Mazdak va boshka raxbarlar katl kilingandan keyin kuzgolon bostirildi.Mazdakchilarning maglubiyati sababi shuki, ular karshi bosh kutarib chikkin yer egaligi usha davrda Urta Osiyo" xalklari uchun tarakkiyotning zaruriy boskichi bulib savdolangan edi, shu bilan birga jamoaviy tenglik barkaror etish ishlari sifatida u uz umrini barkaror yashab bulgan urugchilik tuzumiga kaytishnn ifodalar edi.Shunday bulsada, Mazdak kuzgoloni tarakkiyparvar ma’no kasb etardi, chunki u xalkni zolim va tekinxurlarga karshi yoklantirgan edi».

3. Podsho Rossiyasining o'lkamizdagi mustamlakachilik siyosati. Mustamlakachilik boshqaruv tizimining o'rnatilishi.. Turkistonni boshkaruv tartibi 1886 yili kabul kilingan "Turkiston ulkasini boshkarish tugrisidagi Nizom"da konuniy jixatdan rejalashtirildi. Gubematorlikning xukuk va vazifalari "Oltin yorlik" deb aytilgan. Xujjatda podshoning 1867 y. general-gubernator fon Kaufman nomiga bulgan farmonida belgilangan. CHor Rossiyasi Turkistonda markazlashgan kuchli xarbiy xokimiyat zarur debxisoblab, general-gubematorlikka cheklanmagan vakolatlar berdi, bu xokimiyat rasman "Xarbiy xalk boshkaruvi" deyilgan. Aslida bu xokimiyat tula xarbiylar kulida edi. 1873 yilda general-gubemator Kaufman "Turkistonni boshkarish tugrisidagi Nizom'ning yangi loyixasini takdim etdi. Bu loyixa xokimiyatni kuchaytirish goyasi bilan sutorilgan edi. Xarbiy gubernatoriar koshida viloyat boshkarmalari bulib, ular gubernator boshkarmasi xukuklariga ega bulishgan. Viloyat xayotining barcha masalatari shu boshkarmada kurib chikilgan.

4. Farg'ona vodiysida qarshilik ko'rsatish harakatining boshlanishi, uning mohiyati, harakatlantiruvchi kuchlari, bosqichlari. 1918 yil baxorida Fargona vodiysining yakin atroflaridagi yirik ma'muriy markazlar, temir yul stansiyalari, kitshloularda turkistonliklar olryadlarini kizilgvardiyachilar kushinlari bilan kurolli tuknashuvlari boshlandi. Ana shu vokealar bilan Turkistonda uzok davom ettan urush boshlanibketdi. Turkistonliklaming jangovarxarakallari sovet xokimiyati dastlab karokchi, talonchilar tudalarini chikishlari deb billi. Kurolli kuzgolonga kuyidagi sabablarni keltirish mumkin: Turkiston Muxtoriyati xukumatining tor-mor etilishi va shundan keyin maxalliy axoliga karshi jazro kampaniyasining avj oldirishi; Masjidlar, madrasalarni buzish, kozilaming ish kurishini ta'kiklash, mustamlaka va mustamlakachiliklan xalos bulishga intilish, " Turki stonning mustakilligi uchun kurash", "Turkiston ozodlign uchun" dsgan shiorlar bklib, bular Turkistondagi milliy ozodlik xarakatinnng moxiyatini tashkil kildi. Istiklolchilik xarakatinnng namoyandalari Kichik Ergash, Madaminbeq SHermuxammadbeq Xolxuja Eshon, Parpibeq Raxmonkul, Oxunjon va b

5. O'zbekistonda fuqarolik jamiyati asoslarining yaratilishi. Uzb-n davla mustakilligi ni kulga kiritgan dastlabki kunlardayok u kanday tarakkiyot yulidan boradi, kanday jamiyat, kanday davlat kuradi, uning kiyofasi kanday buladi., degan savollar kundalang turardi. Uzb-ning uz istiklol va tarakkiyot yuli ni belgilashi lozim edi. Anna shu yulni belgilashda Uzb-п Prezidenti I.A.Karimov ulkan xissakushgan. Uz asarlari, respublika parlament iva boshka yigilishlarda kilgan ma'ruzalari va nutklarida Uzb-ning uziga xos tarakkiyot yuli, demokratik jamiyat kurish, xukukiy davlat xokimiyati barpo etishning nazariy-metodologiqgoyaviy-siyosiy, iktisodiy, ma'naviy-madaniy asoslari ishlab chikildi. Uzb-n tarakkiyot yuli, birinchidan, xalkaro tajribaga asoslangan xolda, ikkinchidan, uning uz imkoniyatlari, shart- sharoitlari, uchinchidan, milliy xususiyatlariga moe ravishda ishlab chikildi. Bu yulga kuy id ag i asosiy yunalishlar asos kilib olindi: demokratiq odil, fukarolik jamiyati kurish; konun chikaruvchi, ijro etuvachi va sud xokimiyati vakolatlarini ajratish; milliy davlatchilik tarixi tajribasiga asoslangan xukukiy davlat barpo etish; konun va konunlarga rioya kilish ustunligini ta'minlash; isloxotlarda davlatning tashabbuskor va etakchilik rol uynashi; ijtimoiy yunaltirilgan bozor iktisodiyotini boskichma-boskich shakllantirish, kup ukladli iktisodiyotni vujudga keltirish, xususiy mulk daxisizligini ta'minlash, tashabbuskorliq ishbilarraonliq tadbirkorlikka kumaklashish; Ыг mafkuraning yakkaxokimligidan voz kechish, mafkuralar va fikrlar xilma-xilligini tan olish., xurfikrliliq vijdon va din erkinligi koidalarini karor toptirish; kommunistik partiya yakkaxukmronligiga chek kuyish, kuppartiyaviylikni gmallg shakllantirish; ozchilikdan iborat millatlarning manfaatlari va xukuklarini ximoya kilish; xama uchun umumiy talim, tibbiy yordam olish, mexnat kilish, dam olish shart-garoitlarini yaratish; ijodiy mexnatni kadrlash, odamlaming iste'dod va kobiliyatlarini namoyon etishi uchun imkoniyatlar yaratish va boshkalar.

9746749

1. «Avesto» - zardushtiylik dinining muqaddas kitobi.«Avesto» olis tariximizning asl durdona asarlari sirasiga kiradi1. «Avesto» kitobi mil. av. so’nggi ming yillik boshlari va o’rtalarida yashagan hududimizdagi qadimgi xalqlarning o’ziga xos turmush tarzi, xo’jalik mashg’uloti, ijtimoiy-madaniy hayoti, urf-odatlari-yu, marosimlari haqida ma’lumot beruvchi muhim tarixiy manbadir.«Avesto» ta’limotining asoschisi, tarixga payg’ambar nomi bilan kirgan Zardusht (Zaratushtra Avesto tilida, Zoroastr yunon tilida) ismli shaxsdir. Zardusht «Oltin tuyali» yoki «Oltin tuya etaklovchi» degan ma’noni bildiradi. Zardusht o’z dini zardushtiylik g’oyalarini aholi o’rtasida tashviq-targ’ibot qilgan. . Avval boshda «Avesto» 21 kitobdan iborat bo’lgan. Abu Rayhon Beruniyning «O’tmish xalqlardan qolgan yodgorliklar» kitobida ta’kidlanishicha, Eron podshohi Doro davrida «Avesto» to’liq holda 12 ming qora mol terisiga zarhal xarflar bilan bitilgan. Makedoniyalik Iskandarning Sharqqa istilosi davrida uning buyrug’i bilan zardo’shtiylik ibodatxonalari vayron qilinganidek, muqaddas «Avesto»ning 5 dan 3 qismi ham kuydirib yuborilgan. Keyinroq Parfiya podshohlari Vologez I va Vologez V davrida (I- II asrlarda) «Avesto»ning qolgan-qutgan qismlari to’plangan. Sosoniylar davrida (III- IV asrlarda) «Avesto» qismlari jamlanib, pahlaviy tilida yangidan kitobot holiga keltirilgan. Hozirgacha «Avesto»ning jami 21 qismidan «Gohlar», «Yasna», «Vandidot», «Yashtlar», «Vispirad», «Kichik Avesto» nomli kitoblari etib kelgan.

2. Turk xoqonligining vujudga kelishi……VI asr urtalarida Oltoy va Janubiy Sibrda yashagan turkiy kabilalarni birlashtirgan Turk xoknligi davlati vujudga keldi. Davlatning boshligi dastlab jabgu, tangrikut, keyinchalik esa xokon (imperator) deb atalgan. Maxalliy gokimlar esa yabgu, jabgu deb atalgan. Turk xokonligi ana shu xokonning, bekliq otabeklik shakllarda tashkil topgan. Davlatning boshkaruv shakli monarxiya bulib, xokimiyat xokon kuli ostida bulgan. Yukori mansablarni esa boy zodagon turklar va kisman boy maxalliy zodagonlar egallagan. Xukmdor saroyiga sukd xujjatlariga kura, kuyidagi mansablar bulgan: xarbiy ma’muriyat boshligi Fargonada tutug, Sukddda charish deb atalgan, viloyat xokimlari Sugdcha Xvabe deb atalgan. Podsho devonxonasining boshligi depirapat deb atalgan. Bundan tashkari, gupat - daromadlar noziri - molil ishlari bilan shugullanadigan mansab, oxvirpat kirok - xujjatlar tuzuvchi mansabdor., paxtvanak - jazoni ijro etuvchi jallod lavozimi xam bulgan.Turk xokonligi kanchalik katga bulmasin chinakkam markazlashgan davlat emas edi. Uning asosi kabilalar ittifokidan iborat edi. Xukmdorning xokimiyati urug aymok udumlariga tayangan xarbiy ma’muriy bosh karu vga asoslangan.Buysundirilgan xududlarni maxalliy xokimlar orkali boshkaruv tartiby xokonlikni tobora zaiflashtira borgan. Vizantiya, Xitoy va Eron bilan doimiy rakrbat xokonlik axvolini yanada ogirlashtirgan. Buning okibatida xokonlik VI asrning 80- yillari oxirlarida nkkiga bulinib ketadi

3. "Turkiston o'lkasini boshqarish to'g'risidagi nizom"ning qabul qilinishi. Чоризм узбек хонликларини босиб олгач, бу ерда азалдан давом этиб келаетган ерга эгалик килиш шаклига дуч келди. Сгориладиган ерларда дегкончиликнинг пахта, бугдой, шоли, беда, богдорчилик ва сабзавотчилик каби сохалари яхши ривожланган эди. Лалмикор ерларга дон экинлари экилган эди. Бу маълумотларга эга булган Туркистон генерал-губернатори 1870 йилда утрок ва кучманчи ахолидан олинадиган соликуларни купайтирди. Сув билан боглик булган, пахта билан боглик булган аграр сиёсат утказилди. Энг асосий аграр ислохотлар харбий коммунизм ва янш иктисодий сиёсат ислохотлари утказилган. Истило килинган ерларга рус ахолисини кучириш ташаббускори фон Кауфман эди У 1875 й.да Авлиё ота туманида дастлабки рус кишлогини ташкил этиш, уни мухофаза килиш коидаларини ишлаб чикди. Унинг бошкаруви даврида 8та рус кишлги ташкил топди. Кучириш сиёсатининг максади нима. Бу жойлар Европа Россияси мануфактура саноати эхтиёж махсулотларини етиштиришга кодир эди. Шунинг учун руслаштириш сиесати амалга оширилди. 1886 йилги "Низом" рус ахолисини кучириб келтириш йули билан улкани руслаштириш харакатини конуний мустахкамлади. Чоризм Туркистонни мустамлака улкага айлантиргандан сунг, улкада хар томонлама мукаммал ишланган режалар ва тадбирлар асосида иш юритди. Жумладан, аграр ислохоти утказилди, киска вакт ичида ушбу мустамлака улка Россия хом ашё базасига айлантирилди. Кучириш сиесати, руслаштириш сиёсати утказилди. Фаолият юритаётган мадрасаларни ёпиб ташлаб, янги рус-тузем мактаблари очилди. Ушбу мактабларда улка фарзандларини укитилиши натижасида укувчилар чаласавод булиб чикиши улар учун айни муддао эди. Улар улка фарзандларидан зиёли, билимли кишилар етишиб чикишидан жуда хам куркар эдилар. Лекин, шунга карамай, улкада зиёлилар мустакиллик учун кураш олиб борганлар. Жадидлар харакати, истиклолчилар харакати каби бир канча харакатлар вужудга келган. Аммо бу харакатлар намояндалари катагон килинган. Миллий анъаналаримиз, урф-одатларимиз Йуколиб кетаган. Улка маданий бойликлари, археологик топилмалар, кадимги кулёзмалар ёки марказга юборилган, ёки йук килиб ташланган.

4. Turkiston ASSRning tuzilishi. «Harbiy kommunizm» siyosati. «Xarbin kommunizm»snyosati. Turkiston axolisining 80 foizdan ortigini dexkonlar tashkil kilardi. SHuning uchun ег-suv (agrar) munosabatlari va ular bilan boglik bulgan sanoat uchun xom-ashyo, oznk-ovkat muammolari jiddiy axamiyat kasb etdi. Rossiyada oktyabr tuntarishi kuniyok yirik er egatigini yuk kiliui tugrisida dekret e'lon kilindi. Erlar kashshok dexkonlarga taksimlab berildi. 1917 y.9 dek. Turkiston XKS erni sotish va sotib olishni man kiluvchi erni ijaraga berishni cheklovchi karor kabul kildi. Ammo u kogozda koldi. Xdrbiy kommunizm snyosati urta xol dexkonlarning tplash snyosati edi. Bu siyosat 1918 yili kabul kilindi. Unga kura urta xo! dexkoni ortikcha maxsulotni tortib olib ketilgan. Ular bozor bilan aloka kilolmadi. Bu siyosat 1921 yiigacha damom etdi. Bu davrga NEP yoki yangi iktisodiy siyosat kabul kilindi. U dexkonlarning erkinlik berdi. Uz maxsulotlarini bozorgachikarishga erishdi.

5. O'zbekistonda o'zini-o'zi boshqaruv organlarining tashkil etilishi. Milliy davlatchilik tarixi tajribasidan kelib chikib va "Uzb-n Resp-si maxalliy xokimiyat idaraiarini kayta tashkil etish tugrisida"gi Konuniga muvofik 1992 yil yanvaridan boshlab viloyat, tuman, shaxarlarda xokimlik tashkil etildi. Xokimiyat koshida ijroiya apparat tuzildi. Xokim va uning ijroiya apparata joylardagi barcha korxona va muassasalarga raxbarlik kilish, maxalliy axamiyatga molik xamma masalalami fukarolaming manfaatlariga moch ravishda xal kilish bilan shugullanmokda. Fukarolaming uzini-uzi boshkarish organlari tugrisidagi konunga binoan shaxarcha, kishlok va ovullarda, shuningdeq ular takibidagi maxatlalarja xamda shaxarlardagi maxallalarda fukarolaraing yiginlari utkaziladigan buldi. Fukarolaming yiginlari uzini-uzi boshkarish organi bulib, ular ikki yarim yil muddatga raisni (maxalla oksokolini)va uning maslaxatchilarini saylaydilar. Maxalla oksokoli va uning maslaxatchilari uz maxallasi doirasidagi iishlami xal etish, muxtoj oidalarga davlat mablaglari xisobidan erdam berish ishlarida faoliyat kursatmokdalar

2365750

1. Davan davlatining boshqaruv tizimi, ichki va tashqi siyosati. Davan nomi bilan mashhur bo‘lgan davlat Far-g‘ona hududidagi qadimgi davlatlardan sanaladi. Xitoylikelchi Chjan Syan yozma manbalarida Farg‘ona vodiysidagi mazkur davlatni Davan (Da-yuan) deb atagan. Buni mil. avv. 138–125-yil lar da bu o‘lkaga tashrif bu yur gan Xitoy elchisi Chjan Syan yozib qoldir gan esdaliklar ham isbot lay di.Manbalarda aytilishicha, bu davrda Farg‘onada 300 ming nafar aholi yashagan. Uning 70 dan ziyod katta-kichik shaharlari bo‘ lib, ular da savdosotiq, hunarmand chi lik yuksak darajada rivojlan gan. Mam lakat poytaxti Ershi (hozir gi Andijon viloyatining Mar hamat tumanida joy lashgan) o‘z davri ning obod, ko‘rkam va aholisi gavjum shaharlaridan sanalgan. Qadimgi O‘zgan, Koson ham Davan ning eng mash hur shaharla-ri sirasiga kirgan. Davan hududida 10 dan ortiq yi rik dehqonchi-lik man zil goh lari mavjud bo‘lib, ularda yerlimirishkor aho li sholi, bug‘doy va boshqa dehqonchilik ekinlari yetish tirish bi lan shug‘ul-langan. Xitoy sayyohi vodiyda uzumchilik nihoyatda rivojlanganiga, undan uzoq muddat saqlanadigan, quvvati o‘tkir musallaslar tayyor lash yuksak darajada yo‘lga qo‘yilganligiga alohida urg‘u beradi. Davandagi ijtimoiy-siyosiy hayotning yana bir muhim jihati – bu ayol lar-ning jamiyatda tutgan mavqeyining yuksakligidir. Davlat hukmdori mamlakat hayotiga oid har qanday ichki va tashqi masalalarni hal etishda oqsoqollar kengashiga, uning maslahatlari va yo‘l-yo‘riqlariga suyangan. Ayniqsa, urush va tinchlik, elchilik aloqalari masalasida oqsoqollardan iborat Oliy ken gash alohida vakolatlarga ega bo‘lgan .Xitoy Farg‘ona davlatining boy-badavlat turmushiga, uning boylik lariga ko‘z olaytirib, unga qarshi bir necha bor katta qo‘shin tortib bostirib kelgan. Chunonchi, mil. avv. II asr oxirlarida (104-yilda) va milo diy I asrning 80-yillarida xitoyliklar Davan davlatini o‘zlariga bo‘y sundirish uchun shiddatli urushlar olib borganlar. Davanliklar o‘z qo‘shnilari – Qang‘ va Kushonlarning harbiy yordami bilan yurt mustaqilligini saqlab qolishga muvaffaq bo‘ladilar.

2. Somoniylar davlatida yer-suv munosabatlari va soliq siyosati Somoniylar davrida Samarqand, Buxoro, Marv, Shosh, Isfijob, shuningdek, Farg’ona, Xorazm vohasi shaharlari savdo-sotiq va hunarmandchilik markazlari sifatida g’oyatda ravnaq topgan. Buyuk ipak yo’li bu shaharlarni xalqaro karvon savdosi bilan tutashtirib, ular etishtirgan barcha noyob mato-yu mahsulotlarning jahon bozoriga chiqishini ta’minlagan. Metall ishlash, nodir metallardan, chunonchi, oltin, kumush, mis va boshqa ma’danlardan qimmatli, bezakli buyumlar, asbob-anjomlar tayyorlash shaharlarda keng rivojlangan. Uch joyda (Buxoro, Samarqand, Farg’ona) kumush pullar zarb etilgan. Shoshda charm mahsulotlari, Farg’ona va Iloqda qurolyarog’lar yuqori darajada tayyorlangan. Shuningdek, Farg’ona vodiysi, Ohangaron, Samarqand, Nurota tumanlarining tog’li hududlarida kon-ruda ishlab chiqarishi taraqqiy topdi. Ip - yigirish, to’quvchilik va to’qimachilik (gilamlar, poyondozlar v.b) hunarlari rivojlangan bo’lib, bu soha yumushlariga xotin-qizlar ham jalb qilingan. Somoniylar davrida yer egalari

• 
  Mulki sultoniy (davlat tasarrufidagi erlar)
  
• 
  Mulk erlari (xususiy erlar)
  
• 
  Mulki xos (oliy martabali ruxoniylar va sayyidlar tasarrufidagi erlar)
  
• 
  vaqf erlari (diniy muassasalarga tegishli)
  

jamoa erlari

3. XIX asrning 20-50-yillarida Podsho Rossiyasi bilan O'rta Osiyo xonliklari o'rtasida diplomatik va savdo-sotiq munosabatlari. Uzbek xonliklari urtasidagi munosabatlar oldinlari juda yaxshi bulib, bir-birlari bilan savdo alokalarini olib borganlar. Lekin keyinchalik xronliklar urtasida munosabatlar keskinlashib ktdi. Bularga xam uchala xonliklar xam uzlarini ustun kuyishi asosiy sababi gisoblanadi. CHunki, bu erda kim xukmron bulishi asosiy rol uynagan. YAna bir sababi, Rossiya xonliklarga urush ochganda, Xiva va Kukon xonliklari kelishisli yulnni tanlaganda, Buxoro xonligi urushish yulini taniagan edi. SHu tufayli xonliklar urtasida nizolar kelib chikkan

4. Boshqaruvda ma"muriy buyruqbozlik tizimining mutloqlashtirilishi.

Urushdan keyin mamlakatda rahbarlik qilish usullari normal holatga o’tadi, tinch qurilishga moslashtiriladi, ijtimoiy-siyosiy hayot demokratlashtiriladi, degan orzu-niyatlar ro’yobga chiqmadi. Aksincha iqtisodiyotda, ijtimoiy-siyosiy va ma’naviy hayotda ma’muriyatchilik kuchaydi. Mamlakatni boshqarish partiya-davlat apparatida rahbarlik lavozimlarini egallagan tor doiradagi xodimlar tomonidan tayyorlanadigan, shaxsan Stalin imzosi bilan matbuotda e’lon qilinadigan farmon va qarorlar orqali amalga oshiriladigan bo’lib qoldi. Hammani, xususan joylardagi rahbarlarni nazorat ostiga olgan totalitar tuzum Kremlda o’tirganlarga mamlakatni farmon va qarorlar bilan boshqarish imkoniyatini berardi. Respublikalarning, jumladan, O’zbekistonning iqtisodiy, ijtimoiy, madaniy sohadagi muammolarni hal qilish huquqlari yanada cheklanib bordi. Stalinning g’alabani ta’minlashda rus halqi asosiy rol o’ynadi, degan mash’um g’oyasi butun malakatni ruslashtirish siyosatiga aylandi. Ommaviy axborot vositalari, Kompartiya va komsomol tashkilotlari ruslarni «katta», «ulug’ og’amiz» deb barala targ’ib qila boshladi .

Sovet hokimiyatining dastlabki yillaridanoq boshlangan qishloq aholisini yerdan mahrum qilish jarayoni urushdan keyin hamdavom etdi. 1946-yil sentabrda VKP(b) MQ va SSSR hukumatining «kolxozlarda qishloq xo’jalik ustavining buzilishini tugatish choralari to’g’risida» qarori e’lon qilindi. Qishloq xo’jaligi bilan aloqasi bo’lmagan 1300 tashkilotga yordamchi xo’jalik sifatida berib qo’yilgan 6 ming gektar yerni kolxozlarga qaytarish, kolxozlardagi boshqaruv apparati shtatidan 51 ming kishini qisqartirish kabi ijobiy ishlar bilan birga jiddiy xatoliklarga, adolatsizliklarga yo’l qo’yildi. Kolxozlar manfaatlarini himoya qilish bayrog’i ostida respublika qishloqlarida istiqomat qilayotgan 50 ming kolxozchi oilasi qo’lidagi tomorqa yerlaridan 25 ming gektari ustavda belgilanganidan «ortiqcha» deb tortib olindi. Koxoz hududida yashagan, ammo unga a’zo bo’lmagan 20 ming xo’jalikning go’yo, «qonunga xilof» ravishda egallagan 2,5 ming

gektar yerlari ham tortib olindi. Qishloq aholisini yerdan mahrum etish jarayoni 50- yillarda ham davom etdi.

5. O'zbekiston iqtisodiyotida qishloq xo'jaligining o'rni va imkoniyatlari. Kishlokda tub isloxatdar utkazishning bir necha xos olimlari bor UzbekistonRespublikasi axolisining 60 foizi kishloklarda istikomat kiladi .Tugilish kishloklarda kup bulgani tufayli ish bilan ta'minlash muammolarini xam kishloklarda eng dolzarb masalalardan xisoblanadi. Kishlok xujaligida ishlab chikarish samaradorligini oshirish maksadida 1991-1996 yillarda kishlok xujaligi majamuyga raxbarlikni yangiiap;, agrar isloxolarni xukukiy asosini yaratish chor-yatrni kirildi. Vazirlar Maxkamasi 1994-1995 yillarda kishlokda isloxatlar utkazishga doyr 10 dan ortik kabul kildi. Uzbekistonda asosiy boyliklar paxta buldi. 1,5 mil.tonna tola ishlab chikarila boshladi. Bu maxsulot juda kuplab xoridiy mamlakatlarga ekspert kilindi

8521751

1. YUNESKO rahnamoligida «Buyuk ipak yo’li» dasturining tuzilishi va uni amalga oshirishda O’zbekistonning ishtiroki. Bizga ma’lumki bizning vatanimiz YuNESKO tashkilotiga a’zo davlatlardan biri xisoblanadi. Bu tashkilotning markazi Parij shaxri bulib, bu tashkilot asosan kadimdan kolgan madaniy yodgorliklarni saklash bilan shugullanadi yoki uni tiklaydi. Bu tashkilot tomonidan «Buyuk ipak yuli» dasturining amalga oshirilishida xissasi katta buldi. Bizga ma’lumki, Buyuk ipak yulining asosiy tarmogi Vatanimizdan utgan. Buxoro, Samarkand, Toshkent kabi shaxarlarimiz Buyuk ipak yulining asosiy bekati bulgar. Xozirda usha Buyuk ipak yulini tiklash ishlari kizgin olib borilmokda. 1993 yil may oyida Bryusselda Yevropa, Kavkaz va Markaziy Osiyoni boglovchi «Traseka» yulini kurish xakida kelishilib olindi. Bizga ma’lumki, YuNESKO tashkiloti tomonidan «Buyuk ipak yuli» das-uri ishlab chikildi. Unda bizning Uzbeki ston im iz xam ishtirok etdi. Bizga ma’lumki,Markaziy Osiyo xududida joylashgan Uzbekistan, Kozogistoi, Toukikiston, Turkmaniston va Kirgiznston jaxon xamjamiyatiga kirib bormokda. Buning uchun ularga «Buyuk ipak yuli» ning axamiyati bekiyosdir. 1998 Yili Buxoro Traseka yulini rnvojlantirish buyicha xalkaro anJuman bulib utdi, unda 10 dan ortik xalkaro tashkilotlar va 32 davlatlar katorida Uzbekiston xam ishtirok etdi. U yerda Prezidentimiz suzga' chikib, bu yulni xalkimiz va Vatanimiz ravnakiga kanchalar muxim lit ni aytib utdi.