Mezolit (o’rta tosh) davri

2. O’rta Osiyoda eftaliylar davlatining shakllanishi, uning hududiy chegarasi.Mamlakatimiz xududida ilk urta ayerlar davrida tashkil topgan yirik davlatlardan dastlabkisi Eftgliylar davlatidir. "Eftal" suzi eftalimylar shoxi Vaxshunvor Eftalon nomi bilan boglik. U 457 yildan e’tiboran Choganiyon, Toxariston va Badaxshonni xam uziga buysundirib Urta Osiyoda katta davlatga asos soldi. Bundan taxlikaga tushgan Eron shoxi Peroz eftaliylarga karshi uch marta yurish kilgan va u uch marta tor-mor keltirilgan. Eftaliylar Marv, Kobul, Panjob vodiysi, Karashar, Kuchu, Kashkar va Xutonni egallaidilar. Eron uzok yillar eftaliylarga xiroj tulab turgan. Fakat 563-567 yy.da turk xokoni Silsivul tomonidan berilgan zarbadan sung eftaliylar inkiroz sari yuzlandilar va turk xokoni ta’siriga tushib koldilar. Dexkonchiliq chorvachiliq xunarmandchilik. Jamiyatda yer egaligi munosabatlari shakllana boshlangan bulsada, kul mexnatidan foydalanish davom etgan. Oliy tabaka vakillarija xatto patriarxal tuzum koldaklari (kupxotinlilik) xukm surgan. Eski tartibdagi shaxarlar urniga shaxar-kal’alar karor topgan. EronVizantiya, Xitoy, Xindiston bilan savdo. Sugd tilidan keng foydazangan. Madaniyat yukori darajada.

3. XX asr boshlarida Turkiston o'lkasi, Buxoro va Xivadagi ijtimoiy-iqtisodiy vaziyat. Туркистоннинг ижтимоий-сиссий хаёти. XX асрнинг дастлабки ун йилликлари жахон халклари учун нихоятда огир, ташвишли ва инкирозларга бой йиллар эди. Жахон иктисодий ва сиесий инкирозолари биринч навбатда Европа ва Шаркнинг ривожланган мамлакатларини уз гирдобига тортди. Улар бу огир иктисодий ва сиесий инкироздан чикиб кетиш максадида тажовузкор ташки сиёсат олиб бордилар. Окибатда фожеали ва киргин-барот урушлар келиб чикди. 1904 й. бошланган рус-япон уруши ва 1914-1918 йй.ниуз ичнгаолган ва дунёнинг28 мамлакатини уз домига тортган. Шулар сабабли Туркистон улкасида мустамлакачилик, миллий зулм ва зуравонлик сиёсати яна авж олди. У уз олдига максад килиб Туркистон улкаси бойликларини талаш ва ерли хлкларни каттиккуллик билан эксплуатация килиб, уларнинг конини зулукдек суриш учун улуг давлатчилик, шовинистик сиёсат олиб боришни куллади. Халк эса гоят огир ва кисматли хаёт кечирар эди. Мустамлакачилар уларга паст назар билан караб, "сарт" деб атаган. Иш хаклари кам булган, соликлар ошиб борар эди, нархлар ку^тарилар эди

4. XX asrning 80-yillari o'rtalarida SSSRning ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy, ma"naviy hayotida inqirozli vaziyatning yanada keskinlashuvi.. Uzbckiston iktisodnyoti i kagga xom ashyo iktisodiy zaxiralargaga bulislnga karam as dan. Garb mamlakatlpridan jtida tez ortda kola boshladi. Ishlab chikarish samaradorligi pasaydi, kishilarda jamiyatda bulayotgan ijtimoiy vokea va xodisalarga kiznkish kamaydi. YAngi texnik xamda texnologiyalami uzlaiggimsh juda suet edi. 1986 yildan boshlab mamlakat iktisodiy axvoli battaryomonlashdi. 1987 yil yanvaridan ishlab chikarish sur'atlari sekin pasaya boshladi. Iktisodiyotda inkirozli xolat yuzaga ksla boshladi, Metropoli tomonidan Uzbekiston sanoati oldiga kuyilgan katta talablar, zamonaviy texnologiya, fan va texnika yutuklarini yangilash ular uchun kapital mablaglar ajratish mikdori bilan xamoxang emas edi. Bunday munosabat maxalliy korxonalarda iste'mol mollari ishlab chikarishni tobora kamaytirib, ularning chetdan keltirishini oshirdi. Uzbekiston sanoatida engil va ozik- ovkat sanoatlarining 25 foizinigina tashkil kilar edi. 80-yillaming boshidabiryiligaetkazilib beriladigan oltinninguzi 50 tonnagaetdi. Uzbekistondan olib chikib ketilgan tabiiy resurelarning kiymati 100 milliardlab AKSH dollarini tashkil kilar edi. Lekin foydasini markaz kurar edi

5. O'zbekistonning Shanxay hamkorlik tashkilotida tutgan o'rni. SHanxay xamkorlik tashkilotiga a'zo davlatlar raxbariigining sammita 2001 yil iyun oyida bulib utdi. Unda Uzbekistan Respublikasi Prezidenta I.A.Karimov katnashdi va nutk suxtadi. Unda 5 ta mamlakat raxbarlari ishtirok etdi. Uz nutkida I.A.Karimov shunday deydi: «Biz SHanxay xamkorlik tashkilotini tinchlik va barkarorlikni mustaxkamlash ga, birinchi gatda, xalkaro terror, diniy ekstremizm, boskinchi ayirmachilik va narko-biznes kabi mintakaviy va dunyoviy xavfsizlikka taxdid soladigan xavf-xatarga karshi turishda ochiq uzaro foydali sheriklik va kup tomonlama xamkorlikka karatilgan kup tomonlama xamkorlik mexanizmi deb bilam iz. Uzbekistan, ta'sischi va teng xukukli ishtirokchi sifatida, ongli ravishda SHanxay tashkiloti Bilan xamkorlikka kirishmokda. Uzbekiston rnintaka axolsining kariyb yarmi istikomat kilayotgan Markaziy Osiyodagk barcha mamlakatlar va notanchlik xukm surayotgan Afgoniston Bilan bevosita chegaradagi bulgan yagona davlat sifatida taxdid va xavf-xatarning umummilfiyligini. Markaziy Osiyo mingakasi va u erda yashayotgan xalklar takdiri uchun ma'suliyatni yaxshi anglaydi. Afgoniston majozan aytganda, nafakat minta& viy, bachki dunyoviy xavfsizlik tizimiga ulangan «bikford pli» i»ga aylanib kolgan. SHu munosabat Bilan kayd etish lozimki afgon muachmosining xal kilishda SHanxay xamkorligi tashkiloti saloxiyatidan foydalanishga zarur YAxshilikka - Afgon muammosi xal etildi. Uzbekiston chegaralarida tinchlik xukm suradi. Bu tinchlik abadiy bulsin.

2654758

1. Eng qadimgi savdo tranzit yollari. «Lojuvard yo’li» va «Shoh yo’li» Bizga ma’lumki, qadimda axolilarning boshka davlatlar bilan savdo, nafaqat savdo balki turli yildagi boshka munosabatlarni urnatishda karvon yullari asosiy urinni egallagan va bu yullarning axamiyati nixoyatda kata bulgan. Xuddi ana shunday karvon yullarining tartibi va madaniy, siyosiy va iktisodiy alokalari ildizi yaki» va urta sharkda neolit davrida ya’ni er.avv-VI-lV ming yilliklarda vujudga kslgan.Bu jarayoklarning rivojlanishi esa bronza davriga tugri keladch.Misol uchun, shu davrda ma’lum va mashxur bulgan «Lojuvard yuli» orkali turli davlatlar, shaxarlar o’rtasida madaniy, iktisodiy kolaversa siyosiy munosabatlar, alokalar urnatilgan. Bronza davridagi yana bir yul Badaxshondai Janubiy Shark tomon Afgoniston orkali Urta Osiyoning kadimgi xalklarini Mesopatamiya shaxarlari xisoblangan Ur, Kish, Uruq Lagashlar bilan boklagan va bu xam millatlararo xamkorliq alokalarda uziga xos zamin rolini utagan, desak yangilishmaymiz. Shu davrga oid yana bir karvon nuli O‘rta Osiyoning janubidagi Baqtriya va Margiyonani Xindistondagi Xarappa va Erondagi Moxinto Doro kabi madaniyat markazlari bilan boglagan. Keyinroq ya’ni er.avv. 2-ming yillikka kelib esa karvon yullarining takomillashuvi natijasida Farg‘ona va Shosh ham Kadimgi Sharq xalqlari bilan aloqalar urnatilgan. Yana bir o‘z davrining eng ma’lum va mashxur karvon yullaridan bulgan. «Shox yuli» deb nom olgan karvon yo‘li er.av. 1 ming yillikning 1-yarmida ayniqsa juda mashxur bulgan.

2. Turk xoqonligi davrida mamlakat boshqaruv usuli.Mamlakatdagn iktnsodiL va madyanin xayot. Turk xokonligi 551 ynlda Oltoyda tashkil topdi. Bu davlat xaki da Xitoy manbalarida ma’lumotlar berilgan. Davlatning boshligi dastlab jabgu, tangrikut, keyinchalik esa xokon (imperator) deb atalgan. Maxalliy gokimlar esa yabgu, jabgu deb atalgan. Turk xokonligi ana shu xokonning, bekliq otabeklik shakllarda tashkil topgan. Davlatning boshkaruv shakly monarxiya bulib, xokimiyat xokon kuli ostida bulgan. Yukor^g mansablarni esa boy zodagon turklar va kisman boy maxalliy zodagonlar egallagan. Xukmdor saroyiga sukd xujjatlariga kura, kuyidagi mansablar bulgan: xarbiy ma’muriyat boshligi Fargonada tugun, Sukgdda ixshid deb atalgan, viloyat xokimlari Sugdcha Xvabe deb atalgan. Podsho devonxonasining boshligi depirapat deb atalgan. Bundan tashkari, gupat - daromadlar nozchri - moliya ishlari bilan shugullanadigan mansab, oxvirpat - xujjatlar tuzuvchi mansabdor., paxtvanak - jazoni ijro etuvchi jallod lavozimi xam bulgan.

3. O'rta Osiyo masalasida Angliya bilan Rossiya o'rtasida raqobat. XIX asrnn urtalarida mustamlakachi 2 yirik imperiya, ya'ni Angliya va Rossiya davlatlari manfaatlari Turkistonda tuknashdn.Angliyaning asosiy maksadi xonliklami bosib olishga choglanayottan Rossiyaning rejalarini barbod kilib, uchala xonlikni unga karshi bir kuch kili b birlashtirishdan iborat edi.Bu maksadi amalga oshgach, uning Urta Osiyo bozorlamni egailash rejasi xam yuk emasdi.Bu ishlarni amalga oshirish uchun Angliya x'Himati 1841-42 yillarda satoddart va Konnolini xonliklarga maxsus mnssiyani bajarishi uchun yubordi. Ular Nasrullaxon tomonidan katl etildi.Bu esa Rossiya mustamlakachiligi sirtmogining tashlanishyga imkon "edi.CHorizm tomonidan Kukon va Buxoro xududlari kata kismining bosib olinishi Angliya-Rossiya munosabatlari ning keskin darajada yomonlashuviga olib keldi.Ingliz geografii va sayoxi Genri Roulnson 1868 yil iyulida uz xukumatiga bu xakda shunday deb maktub yozadi: «Ruslaming Urta Osiyodagi xujumkor xarakati xaritasiga karasangiz bu xarakatning kamal kilinmokchi bulgan kal'a karshi uning atrofiga kushin tuplashdan iborat xarbiy operatsiyaga uxshaganligiga xayratda kolasiz».Bu operatsiya tufayli Rossiya Xindiston kalitini kulga oldi.Bu xat Angliya xukumatini xdyajonga soldi. 1869 yildayok Angliya tashki iauizr vaziri Lord Klarendon CHor xukumatining Londondagi zlchisi F.Brunov Bilan muzokara boshladi.Vazir Rossiya erlarn oilan Angliya mulki urtasida birini-bimga tutashtirmaydigan yulak koldirishni taklif kildi.Rossiya bu taklifni darov kabul kildi.Angliya xech bulmaganda yulakning Afgoniston moli Amudaryo buylab utishni ultimatul tarzida bildirdi.Nixoyat ikki imperiya bu masalada bazur kelishishga erishdi.Xulosa kilib aytsaq Urta Osiyo usha davrda xukuksiz bir min gaka bulgan xolos. Uning ustidagi xarkanday kelishuv unga fojeali okibatlarni olib kelardi.Urta Osiyoning bunday xududga aylanishida usha davr xukmdor doiralarining xatosi kata buldi.Oxir-okibat «Bulinganni buri edi».

4. 1917 yilda Rossiya imperiyasida iqtisodiy-siyosiy inqiroz va ijtimoiy ziddiyatlar. Xalqimiz 130 yilga yaqin davr mobaynida podsho Rossiyasi zulmi ostida, sho‘rolar istibdodi iskanjasida yashadi. Bu davrda ular ne-ne kulfatlarni o‘z boshlaridan kechirmadilar. Shu bois ular doimo o‘z ozodligi va mustaqilligi uchun kurash olib bordilar. Biroq istiqlolimizgacha tariximizdagi bu ozodlik kurashlari bizdan pinxon tutildi. Ularning mazmuni, mohiyati va ahamiyatiga reaksiyey tus berildi. Hatto mustaqil davlatimizning bir bo‘lagi bo‘lgan “Turkiston muxtoriyati” faoliyati adabiyotlar va darsliklarga kiritilmadi, mustaqillik uchun olib borilgan kurashlar esa “bosmachilik” deb ataldi. Oqtyabr to‘ntarishi esa Sharq xalqlari, jumladan, O‘rta Osiyo xalqlariga ozodlik, xurlik olib kelgan, ularning mustaqil taraqqiyot yo‘lini boshlashga imkon bergan “buyuk istiqbol” deb jar solindi. Mustamlakachilar, istibdodchilar tariximizni buzib talqin qildilar, haqiqatni bizdan bekitdilar. Biroq tarixni tuzatib ham, uni qayta yozib ham bo‘lmaydi. U qanday bo‘lsa, shundayligicha qoladi. Prezidentimiz aytganidek «Ko‘chmanchilar, bosqinchilar kelib ketaveradi, lekin xalq boqiy qoladi, uning madaniyati abadiy yashaydi». 1917 yil 27 fevralda Rossiyadagi fevral burjua-demokratik inqilobi g‘alabasi tufayli podsho Nikolay II taxtdan ag‘darilib, hokimiyat tepasiga rus burjuaziyasi chiqdi va ular muvaqqat ( vaqtli) xukumat tuzdilar.Petrogradda bo‘lib o‘tgan hodisalarlar ta’siri ostida Turkistonda yangi hokimiyat tuzilmalarini barpo qilish yuzasidan kuchli jarayon boshlandi. Bolsheviklar ta’sirida hamma shahar va ishchilar mavzelarida ishchi va soldat deputatlari Sovetlari tuzila boshladi. Ular inqilobiy demokratiya orzusini yuzaga chiqarishga vakil etilgan va muvaqqat hukumat mahalliy muassasalarining xatti-harakatlari ustidan nazorat olib borish huquqini da’vo qiladigan qurollangan xalq organlari tariqasida tashkil topib bordi. Bu sovetlar xay’atiga asosan ovrupalik aholi vakillari kirdi.

5. O'zbckiston Respublikasida ikki palatali Parlament tizimning shakllanishi va uning ahamiyati. Uzbekision Parlamenta 2 pachatadan konunchilik palatasi va Senatdan iborat. Unda jami 220 ta deputat bor. Parlamentni bunday tuzilishi Uzbekiston Konstitutsiyasining 76-moddasida uz aksini topgan. 79-moddada konunchilik palatasiningmutlok vakolatlari vo 80-moddada senatning mutlok vakolatlari kursatilgan. Jami uning 18 ta vazifasi belgilab berilgann Parlament fratsuzcha suz bulib «porle» suzidan -gayairmok degan ma'noni beradi. Xozir dunyoda 76 mamlakat 2 palataln tizimga utgan. Bu tugri yul. CHunki Dune tajribasida bu yul isbotlangan. Endi konunlarimiz mustaxkamrok va davlatlirok buladi.

9565759

1. O’zbekiston tarixi fanining yoshlarni har tomonlama yetuk, ma’naviy barkamol, vatanparvarlik…. O’zbekiston tarixi yoshlarga xalqimizning o’tmishi, tarixi haqida bilim berish bilan bilan chegaralanib qolmaydi, u yoshlarni vatanparvar, ma’naviy jihatdan komil fuqaro etib shakllantirishga xizmat qiladi. Vatanimiz tarixi «Har bir fuqaroni, jumladan, yoshlarimizni boy madaniy merosimizni qadrlashga, uni ko’z qorachig’iday avaylab-asrashga, yurak-yurakdan iftixor qilishga o’rgatadi. O’zimizning boy o’tmish merosimizdan madad va ibrat olishga imkon beradi. Odamlar qalbida ezgulik tuyg’ularini uyg’otib, bugungi avlod kimlarning avlodi, kimlarning zoti va vorislari ekanini anglashga undaydi».Mustaqillik qo’lga kiritilgach, Vatanimiz tarixida burilish pallasi, ma’muriy-buyruqbozlik boshqaruviga asoslangan totalitar tuzumdan erkin, demokratik tuzumga o’tish davri boshlandi. O’tish davrida eski ideallar, g’oyalar, odatdagi tafakkur va axloq me’yorlari buziladi, milliy qadriyatlar qayta baholanadi, alternativ nuqtai nazarlar paydo bo’ladi, allaqachon unutilgan qarashlar qayta uyg’onadi, ziddiyatlar keskinlashadi.

2. Xorazmshohlar davlatining yuksalishi. Vatanimiz hududida miloddan avvalgi so’nggi ming yillik boshlaridagi ilk davlatchilik tuzilmalari ham shu hududda vujudga kelgan. Milodning turli bosqichlarida ham Xorazmshohlar sulolasi nomi bilan hukmronlik qilgan hukmdorlar xonadoni tarixdan ma’lum. Bular: 305-995 yillarda afrig’iylar xonadoni, 995-1017 yillarda ma’muniylar (Ma’mun I, Abdulhasan Ali, Ma’mun II), 1017-1034 yillarda esa Oltintoshiylar (Oltuntosh, Horun, Handon) sulolalari Xorazmshohlar unvoni bilan davlat boshqaruvini amalga oshirganlar. Xorazmshohlar (Anushtaginlar) sulolasi: 1.Anushtagin (1077-1097); 2.Qutbiddin Muhammad (1097-1127); 3. Jaloliddin Otsiz (1127-1156); 4.Alp-Arslon (1156-1172); 5.Alouddin Takash (1172-1200); 6.Muhammad Xorazmshoh (1200-1221); 7.Jaloliddin Manguberdi (1221-1231)

3. Toshkent ("Vabo isyoni") qo'zg'oloni va uning ahamiyati 1892-yilning mart oyida Afg‘onistonda vabo kasalligi tarqaldi. Bahor faslining oxirlariga kelib bu kasallik Samarqand viloyatining Jizzax uezdida, 7-iyunda esa Toshkentda ham qayd qilindi. Toshkent shahar ma’muriyati kasallikka qarshi tadbirlar qatorida shahardagi 12 ta qabristonni yopib qo‘ydi. 1892-yildagi norozilik harakatlarini keltirib chiqargan asosiy sabab, birinchidan, mahalliy aholiga nisbatan siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy jihatdan mustamlakachilik jabr-zulmining tobora kuchayib borayotganligi; ikkinchidan, xalq ommasining og‘ir ahvoli, hunarmand kosiblar va mardikorlaming ayovsiz ishlatilishi; uchinchidan, iste’mol mahsulotlari narxlarining to‘xtovsiz oshib borishi, soliqlaming ko‘pligi; to‘rtinchidan, amaldorlaming o‘z mansablarini suiiste’mol qilishi, poraxo‘rligi kabi holatlaming ko‘payib ketishi bo`ldi. Tarixda «Vabo isyoni» (yoki «Toshotar voqeasi») deb nom olgan qo‘zg‘olon 1892-yilning 24-iyunida boshlandi. Bu voqeani o‘z ko‘zi bilan ko‘rgan zamondoshlardan biri shunday yozgan edi: “Qo‘zg‘olonchilaming maqsadi bo‘layo`lgan kamsitishlami to‘xtatishga erishish edi. Olomon shahar boshlig‘i S.Putinsev huzuriga chora ko‘rish to‘g‘risidagi talab bilan yo‘lga tushadi. Olomonda o‘qotar yoki zamonaviy qurollar ham yo‘q bo‘lib, ular taxminan 400 kishi atrofida edi” Eski shahar oqsoqoli Muhammad Yoqub olomondan qo‘rqib ketib, shahar boshlig‘i polkovnik S. Putinsev huzuriga yordam so‘rab bekinishga urindi. Xalq S. Putinsevdan oqsoqolni ular ixtiyoriga berishni talab qildi. S.Putinsev esa muzokara o‘miga kuch ishlatishni afzal ko‘rdi. Kuch ishlatish to‘g‘risidagi buyruqdan keyin, sabr kosasi to‘lgan xalq uzoq o‘ylab o‘tirmay hokimga hujum boshladi. Uning odamlarini tor-mor etib, o‘zini kaltaklashdi. Toshkent oqsoqolining uyiga o‘t qo‘yishdi. S. Putinsev va uning mirshablarini do‘pposlagan xaloyiq mahkamani ham ostin-ustun qildi. Qo‘zg‘olonni bostirish uchun kazaklar polki va bir ro`la askar chaqirildi.

4. Qizil armiyaning Buxoroga hujumi. «Buxoro Xalq Sovet respublikasi»ning tashkil topishi. Buxoro Xalk sovet respublnkasining tashkil topishi. Buxoro amirligini tugatilishida yosh buzoroliklarnyng roli katta . Fayzullo Xujayev Raxbarlik kilgan ish Buxoroliklarning birgalikdan xarakati bilan Buxoroda tuntarish tayyorladilar. Ularning tashabusi bilan 1920 yil 29 avgust Chorjuda kuzgolon uyushtirishdi.Bu yerda Muvakkat inkilobiy kumita tuz i b , uRSFS xukumatiga yerdam tugrisidagi iltimosnoma bilan murojat kilindi. Sovet davlati esa yaxshi kurollaipsh va maxalliy axolini daxshatga solgan aviasiya bilan kuvatlantirilgan yirik xarbiy kismlarni Buxoraga tayladi. Amir lashkari deyarli xech bir karshilik kursatmadi. Amir Sayd Olimxonning uzi esa oshasi va devoni bilan Avgonistonga kochib ketti. 120 yil 8 oktyabr Buxoro xalk Sovet raisi va Soyoik tadid Fayzullo Jurayev boshchiligidagi xukumat xalk vazirligi kengashi tuzilgan e’lon kilindi. Shunday kilib Buxoro Amirligi kuladi va utmishga aylandi. Buxoro Resi 1924 yilgacha mavjud bulgan, keyin esa Uzbekiston SSR tarkibiga kiritilgan. Xiva xonligi tugatilishiga xam yosh Buxoroliklarni roli katta

5. O'zbekiston Respublikasi Prezidenti SH.Mirziyoevning 2017 yil 22-dekabr kuni Oiiy majlisga Murojaatnomasida davlat va jamiyat qurilishi tizimini takomillashtirishning ustuvor yu'na!ishlari to'g'risida. I. Davlat va jamiyat qurilishi tizimini takomillashtirishning ustuvor yo'nalishlari 1.1 Demokratik islohotlarni chuqurlashtirish va mamlakatni modernizatsiya qilishda Oliy Majlis, siyosiy partiyalarning rolini yanada kuchaytirish: davlat hokimiyati tizimida Oliy Majlisning rolini oshirish, uning mamlakat ichki va tashqi siyosatiga oid muhim vazifalarni hal etish hamda ijro hokimiyati faoliyati ustidan partament nazoratini amalga oshirish bo'yicha vakolatlarini yanada kengaytirish; qabul qilinayotgan qonunlaming amalga oshirilayotgan ijtimoiy-siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy va sud-huquq islohotlari jarayoniga ta'sirini kuchaytirishga yo'naltirgan holda qonun ijodkorligi faoliyati sifatini tubdan oshirish; siyosiy tizimni rivojlantirish, davlat va jamiyat hayotida siyosiy partiyalaming rolini kuchaytirish, ular o'rtasida sog'lom raqobat muhitini shakllantirish. 1.2. Davlat boshqaruvi tizimini isioh qilish: davlat boshqaruvini markazlashtirishdan chiqarish, davlat xizmatchilarining kasbiy tayyorgarlik, moddiy va ijtimoiy ta'minot darajasini oshirish hamda iqtisodiyotni tartibga solishda davlat ishtirokini bosqichma- bosqich qisqartirish orqali davlat boshqaruvi va davlat xizmati tizimini isloh qilish; mamlakatni ijtimoiy-siyosiy va ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish bo'yicha vazifalarni amalga oshirishda o'zaro manfaatli hamkorlikning samarasini oshirishga qaratilgan davlat-xususiy sheriklikning zamonaviy mexanizmlarini joriy etish; davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligini ta'minlash, jismoniy vayuridik shaxslaming huquq va erkinliklari hamda qonuniy manfaatlariga oid axborotni taqdim qilishning zamonaviy shakllarini joriy etish; "Elektron hukumat" tizimini takomillashtirish, davlat xizmatlari ko'rsatishning samarasi, sifatini yuksaltirish va bu xizmatdan aholi hamda tadbirkorlik subyektlari tomonidan foydalanish imkoniyatini oshirish. 1.3.Jamoatchilik boshqaruvi tizimini takomillashtirish xalq bilan muloqotning samarali mexanizmlarini joriy etish; jamoatchilik nazoratini amalga oshirishning zamonaviy shakllarini rivojlantirish, ijtimoiy sheriklikning samarasini oshirish; fuqarolik jamiyati institutlarini rivojlantirish, ulaming ijtimoiy va siyosiy faolligini shirish; mahalla institutining jamiyat boshqaruvidagi o'rni va faoliyati samaradorligini oshirish; ommaviy axborot vositalarining rolini kuchaytirish, jumalistlaming kasbiy faoliyatini himoya qilish

3216760

1. I.A.Karimovning «Tarixiy xotirasiz kelajak yo’q» asarida hozirgi kunda O’zbekiston tarixining.Vatanimiz tarixi millatning, yoshlarning haqiqiy tarbiyachisiga aylanmoqda. Bu borada Prezident Islom Karimovning «Tarixga murojaat qilar ekanmiz, bu xalq xotirasi ekanligini nazarda tutishimiz kerak. Xotirasiz barkamol kishi bo’lmaganidek, o’z tarixini bilmagan xalqning kelajagi ham bo’lmaydi», «Tarix - xalq ma’naviyatining asosidir», «Tarixiy xotirasiz kelajak yo’q», «O’zlikni anglash tarixni bilishdan boshlanadi», «Inson uchun tarixdan judo bo’lish - hayotdan judo bo’lish demakdir. degan ifodali so’zlari va ko’rsatmalari dasturilamal bo’lib xizmat qilmoqda. Vatan tarixi talaba-o’quvchilarda xalqning o’tmishi, hozirgi zamoni va kelajagi yagona tarixiy jarayon degan tushunchani shakllantiradi. Bu o’z navbatida yoshlarni tarixiy jarayonlarning oddiy kuzatuvchisi bo’lib qolishdan saqlaydi, ularni olg’a intilishga, taraqqiyotga ko’maklashishga undaydi.

2. Xorazmshohlar davlatining boshqaruv tizimi, ijtimoiy-iqtisodiy hayoti. Xorazmshohlar davrida harbiy sohaga alohida ahamiyat berilgan. Bunda bir necha yuz minglik qo’shindan tashqari oliy hukmdorning maxsus shaxsiy gvardiyasi (Haros) katta mavqega ega bo’lgan. Sulton Muhammadning shaxsiy gvardiyasi 10 ming nafar kishidan tashkil topgan. Harbiy qismlarda Harbiy nazoratchi, sipohsalor, sohibi jaysh (viloyat qo’shini boshlig’i), Amir ul-umaro, Malik (10 ming qo’shin boshlig’i), Chovush (chopar), Josus (razvedkachi), Askar qozisi kabi mansablar ham mavjud bo’lgan. Xorazmshohlar sulolalariga mansub ma’rifatparvar hukmdorlarning ilm-fan va madaniyatga doimiy rag’bat berishlari orqasida ko’plab iste’dod sohiblarining salohiyati, ijodi o’sib, yuksalib borgan. O’sha davr hukmdorlari tashabbusi bilan bunyod etilgan va faoliyat ko’rsatgan kutubxonalarda sonsanoqsiz noyob, qimmatbaho kitoblar, qo’lyozmalar to’planganki, bulardan hozirgi avlod kishilari ham bahramand bo’lmoqdalar. Buyuk matematik, astronom va geograf olim Muhammad Muso al-Xorazmiy (783-850) nomi fan tarixida alohida o’rin tutadi. Olim o’zining «Hisob aljabr val Muqobala», «Hind arifmetikasi haqida kitob», «Quyosh soatlari haqida risola», «Astronomik jadvallar» singari asarlari bilan «Algebra» faniga asos soldi. Uning arifmetika risolasi hind raqamlariga asoslangan bo’lib, hozirgi paytda biz foydalanayotgan o’nlik hisoblash sistemasining Evropada tarqalishiga sabab bo’ldi. Allomaning «al- Xorazmiy» nomi «algoritm» shaklida fanda abadiy muhrlanib qoldi. Olimning «Kitob surat al-arz» nomli geografiyaga doir asari shu qadar fundamental ahamiyatga egaki, u arab tilida ko’plab geografik asarlarning yaratilishiga zamin yaratdi.

3. 1898-yilgi Andijon qo’zg’oloni va uning ahamiyati Чоризмнинг Туркистон халкларига нисбатан юргазган мустамлакачилик, улуг давлатчилик ва шовинистик сиёсати албатта конуний суратда махаллий ахолининг уз миллий озродлиги, эрки ва инсоний хак-хукукларини химоя кнлиш учун мукаддас жангга отлантирди. Чоризм томонидан асоратга солинган, мустамлака килннган халклар дастлабки кунлардан бошлаб, Уз миллий мустакилликлари, озодликлари ва эрклар учун мукаддас курашга отландилар: 1868 й. Самарканд мудофааси ва Еухоро амириги Бухоро шахри, Шахрисабз беклигидаги харакатлар; 1870 й. Мангишлок киргизларининг исйнлари; 1871 й. Эшон Эшмухаммад бошчилигидаги Сирдаре' вилоятида чикишлар юз берди; 1871 й. Фаргонада Етимхон к^зг.; 1872 й. Чирчикаа исён булди: 1873-1876 йй. Пулатхон бошчилигидаги Кукон хонлигида кузголон. 1892 й. Тошкент кузг.; 1898 й. Андижонда Дукчи Эшон к^зг; 1899 Й. Сирдаре" вил. Харакатлар ва бошк. Ана шулар жумласидандир. 1887-1897 Йй. Мобайнида жами булиб Фаргона, Самарканд ва Сирдареда мустамлакачилар идораларига карши 663 марта хужум булган.

4. Buxoro va Xivada Sovetlar istibdodiga qarshi qurolli harakat.. Buxoro Xalk sovet respublnkasining tashkil to pishi. Buxoro amirligini tugatilishida yosh buzoroliklarnyng roli katta . Fayzullo Xujaev Raxbarlik kilgan ish BuxoroHklaming birgalikdan xarakati bilan Buxoroda tuntarish tayyoriadilar. Ularning tashabusi bilan 1920 yil 29 avgust CHorjuda kuzgolon uyushlirishdi.Bu erda Muvakkat inkilobiy kumita tuz i b , u RSFS xukumatiga erdam tugrisidagi iitimosnoma bilan murojat kilindi. Sovet davlati esa yaxshi kurollaipsh va maxalliy axoiini daxshatga solgan aviatsiya bilan kuvatlantirilgan yirik xarbiy kismlarni Buxoraga tayladi. Amir lashkari deyarli xech bir karshilik kursatmadi. Amir Sayd Ofimxonning uzi esa oshasi va devoni bilan Avgonistonga kochib ketti. 120 yil 8 oktyabr Buxoro xalk Sovet raisi va Soyoik tadid Fayzullo Juraev boshchiligidagi xukumat xalk vazirligi kengashi tuzilgan e'lon kilindi. SHunday kilib Buxoro Amirligi kuladi va utmishga aylandi. Buxoro Resi 1924 yilgacha mavjud bulgan, keyin esa Uzbekiston SSR tarkibiga kiritilgan. Xiva xonligi tugatilishiga xam yosh Buxoroliklami roli katta

5. O'zbekiston Respublikasi Frezidenti SH.Mirziyoevning 2017 yil 22-dekabr kuni Oliy majlisga Murojaatnomasida qonun ustuvorligin ta'minlash va sud-huquq tizimining yanada isloh qilishning ustuvor yo'nalishlari to'g'risida. Ma'lumki, shu kunlarda "2017-2021 yillarda O'zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo'nalishlari bo'yicha Harakatlar strategiyasi" loyihasining jamoatchilik muhokamasiga bag'ishlangan mediahaftalik bo'lib o'tmoqda. Bugun 24 yanvar, seshanba kuni yana bir ustuvoryo'nalish taqdimoti bo'lib, muhokamaga qo'yildi -Qonun ustuvoriigini ta'minlash va sud-huquq tizimini yanada isloh qilishning ustuvor yo'nalishlari. Bugungi yo'nalish bo'yicha taqdimotda davlat organlari vakillaridan - O'zbekiston Respublikasi Adliya vazirining o'rinbosari Nodir Jo'rayev, Oliy Majlis Senatining Qonunchilik va sud-huquq masalalari qo'mitasi raisi Botir Matmuratov, Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputatlari Akmal Burxonov va Nodirjon Muxtorov, Toshkent davlat yuridik universiteti rektori Yesemurat Kanyazov, O'zbekiston Advokatlar palatasi raisi Ravshan Ahmedov, Prezident huzuridagi Sudyalikka nomzodlarni tanlash va tavsiya qilish bo'yicha komissiya vakili Abduhamid Komilov, Bosh prokuratura Axborot xizmati rahbar o'rinbosari Umid Muhammedov va O'zbekiston Respublikasi Oliy sudi sudyasi Xolmo'min Yodgorov ishtirok etdi. Mutaxassislar o'z sohalari bo'yicha 2017-2021 yillardagi Harakatlar strategiyasiga kiritilgan birqator loyihalar haqida so'z yuritislidi. Unda sud hokimiyatining mustaqilligini ta'minlash, sudlarni ixtisoslashtirish, ma'muriy sudlami tashkil qilish masalalariga to'xtalib o'tildi. Yangi Harakatlar strategiyasiga kiritilgan loyihalardan biri sudyalarning huquqiy mustaqilligi nuqtai nazaridan ularga nisbatan muddat belgilanishini nazarda tutadi .

2364761

1. Urug‟chilik jamoasi – ona urug‟i jamoasining shakllanishi va uning taraqqiyoti.So’nggi paleolit oxirida yuz bergan tub o’zgarish ibtidoiy to’da o’rnida urug’ jamoalarining vujudga kelishidan iborat bo’ldi. Qon-qarindoshlikka asoslangan urug’ jamoalari ona urug’i doirasida rasmiylashdi, u tarixda matriarxat deb nom oldi. Bir urug’dan tarqalgan odamlar jamoasi katta bir g’orda yoki bir necha kulbadan iborat joyda birgalikda yashagan, birgalikda mehnat qilgan, mehnat mahsulotlari butun urug’ a’zolarining umumiy mulkihisoblangan. Mehnat qurollari tayyorlash, ovqat topish, yoshlarga ov qilishni o’rgatish ishlariga urug’ oqsoqoli rahbarlik qilgan. Urug’ning eng tajribali va hurmatli a’zosi oqsoqol bo’lgan. Odamlar tosh va suyakka tasvir tushirishni, ayollar uchun turli bezak va taqinchoqlar, ayollarning haykalchalarini yasashni o’zlashtirganlar. G’orlarning devorlariga yirik hayvonlarning tashqi ko’rinishini, ov manzaralarini tasvirlovchi rasmlar chizganlar. Hayvonlar va ovchilarning harakatlarini namoyon etuvchi o’yin-raqslar vujudga kelgan. Shu tariqa, tasviriy va amaliy san’at paydo bo’ladi. So’nggi paleolit davridayoq insonning evropoid, negroid, mongoloid kabi irqiy turlari paydo bo’ladi.Bu irqlar odamlar taraqqiyotining sifat ko’rsatkichi bo’lmay, tabiiy shart-sharoitlar ta’sirida vujudga keladi. Evropoidlar Evropada, Negroidlar Afrikada, Mongoloidlar Shimoliy, Sharqiy va Janubiy Osiyoda yashaganlar.