Maxsus pedagogika

asosiy vazifasi 
mumkin 
qadar bolalarning idrok etishini osonlashtiradigan ishlar b o ‘lishi lozim. 
Yangi b ilim la r egallash u ch u n asos b o ‘la o ladig an narsa oldingi 
b ilim la rn in g q a n c h a lik m u sta h k a m o ‘z la sh tirilg a n lik d arajasid ir. 
Bolalarning qiziqishlari, o ‘quv m ateriallarini qanchalik tushunishlari 
ularning sezgi va idrok xususiyatlariga bog‘liq. Bu om illar ular bilish 
faoliyatlarining o ‘ziga xosligidan ham kelib chiqadi.
Aqli zaiflik nuqsonida sezgi va idrok birm uncha saqlangan ruhiy 
jarayondir. Markaziy asab sistemasidagi organik jaro h atlar natijasida 
ba’zan ayrim analizatorlar ishida patologik o ‘zgarishlar kuzatiladi. Aqli 
zaif bolalarning sezgi va idrok xususiyatlari ularning tafakkuri, nutqi va 
boshqa psixik jarayonlarning rivojlanmaganligi bilan yaqin aloqada boladi. 
M a te ria lla rn i d a s tla b k i id ro k e tis h a s o sid a ta q q o s la s h , s o d d a
um um lashtirishlar amalga oshiriladi. Shu sababli o ‘qituvchi o ‘quvchilar 
faoliyatini shunday tashkil etishi kerakki, dastlabki idrok vaqtida 
m ateriallar m azm unini ular tushunsinlar. 0 ‘qituvchi savollar orqali 
bolalarning i Jrok, tushunish darajalarini aniqlab boradi. Ayrim hollarda 
o ‘quv m ateiiallarini egallashlarida ifodalilik, hissiy kayfiyat ham katta 
rol o ‘ynaydi. Shu asosda idrok etilgan o ‘quv m ateriallari tushunilib 
boriladi. Shu vaqtdan boshlab m aterialni t o l a tushunish boshlanadi. 
0 ‘q u v c h ila r a y rim n a rs a , h o la t, v o q e a la rn i b o s h q a la r i b ila n
taqqoslaydilar. U lar orasidagi bog‘liqlikni topadilar, tahlil qiladilar. 
Shular asosida umumiy xulosa chiqaradilar. Bu bosqichda o ‘qituvchining 
muliim vazifasi 
m um kin q ad ar b olalarning fikrlash im koniyatlarini 
faollashtirishdan iboratdir. Bu bosqich o ‘zining murakkabligi bilan boshqa 
bosqichlardan ajralib turadi. Chunki aqli zaif bolalardagi asosiy nuqson 
tafakkurning rivojlanm aganligidir. B olalarning tasavvuri bilim larni 
egallashda sezgi bosqichidan tafakkur bosqichiga o ‘tadigan boglovchi 
ko‘prik b o ‘lib, yordam chi maktab o ‘quvchilarida tushunchalar, bilimlar 
shakllanishida asos vazifasini bajaradi. Yordam chi m aktab o ‘quvchilari 
tasavvurining yuzakiligi, kam bag‘alligi, aniq emasligini ta ’lim jarayonida