J., Barakayev N. R. Tizimli tahlil va qaror qabul qilish asoslari

Tizimli tahlilda modellashtirish
. 
Tizimli tahlilning ajralmas qismi modellashtirish bo‘lib, bu modelni 
yaratish, 
uning 
xossalarini 
o‘rganish 
va 
olingan 
ma’lumotlarni 
modellashtirilayotgan tizimga o‘tkazishni o‘z ichiga oluvchi muayyan tizimni 
tadqiq qilish jarayonidir. Muayyan tizim xatti-harakatini tasvirlash, izohlash va 
bashorat qilish modellashtirishning umumiy vazifalaridir. 
Oqilona yoki oqilonaga yaqin echimlarni (qarorlarni) topish, echimlarning 
samaradorligini baholash, tizimning xossalarini (o‘zgarishlarga ta’sirchanligi, 

---

104 
xususiyatlarning ahamiyati va h.k), aniqlash, tizim xususiyatlari o‘rtasidagi o‘zaro 
aloqalarni o‘rnatish, axborotni ko‘chirib o‘tkazish modellashtirishning asosiy 
maqsadlari bo‘lishi mumkin. 
Aniqlovchi modellashtirish
tasodifiy ta’sirlar mavjud bo‘lmasligi faraz 
qilinadigan jarayonlar va hodisalarni aks ettiradi. 
Bashoratlovchi modellashtirish 
ehtimoliy jarayonlarni hisobga oladi. 
Turg‘un modellashtirish
ob’ektning 
vaqtning qayd qilingan davridagi holatini tasvirlash uchun xizmat qilsa, 
harakatchan modellashtirish
zamondagi ob’ektni tadqiq qilish uchun xizmat 
qiladi. SHu asnoda o‘xshash (uzluksiz), o‘zuq-o‘zuq va aralash modellar bilan ish 
ko‘riladi. 
Xususiy alaomatlariga ko‘ra amalga oshirilishi shakliga bog‘liq holda 
modellashtirish 
tafakkurdagi va aniq modellashtirish
larga tasniflanadi. 
Vaqtning belgilangan davri oralig‘ida model amalga oshirish imkoni bo‘lmagan 
yohud ularni jismonan yaratish uchun sharoit mavjud bo‘lmaganda (masalan 
mikroolam yaratish) tafakkurda modellashtirish qo‘llaniladi. Aniq tizimlarni 
tafakkurda modellashtirish ko‘rgazmali, ramziy va matematik modellashtirish 
ko‘rinishida amalga oshiriladi. Modellashtirishning mazkur ko‘rinishini 
funksional, axborotli va hodisali taqdim etish uchun vositalar va usullarning 
ko‘plab miqdori ishlab chiqilgan.