192
Rossiya Federatsiyasidagi narxlar darajasi yuqorida keltirilgan narxlardan ancha past,
chunki AQSH va YeI mamlakatlaridan ko‘ra bu yerda aholi daromadlari anchagina past,
iqtisodiy rivojlanish ko‘rsatkichlari ham AQSh va YeI mamlakatlaridan past rivojlangan.
Shu bois ham bu yerda bozor narxlari pastroq. Yuqoridagi tahlillardan kelib chiqib bizga
daromadi yuqoriroq bozorlarni ko‘zlash foydaliroq. Bu faqat eksportyorlarimizni
boyishlariga emas, balki mamlakatimizga valyuta oqimlari ko‘payishiga olib keladi. Biz
faqatgina ikkita davlat misolida keltirdik, bulardan
tashqari Janubiy Koreya, Xitoy,
Yaponiya, Singapur, Kanada, Afrika mamlakatlari kabi eksportga qilish uchun qulay
mamlakatlar talaygina.
Biz ushbu mamlakatlarga eksport qilish uchun nimalar qilishimiz zarur, birinchi
navbatda har bir eksport qiluvchi yoki ishlab chiqaruvchi xalqaro
sifat sertifikatiga ega
bo‘lishi kerak. Bunday sertifikatlar juda ham ko‘p. Sifat sertifikatiga ega
bo‘lmagan har qanday ishlab chiqaruvchini mahsuloti birinchidan mamlakatlar hududiga
kiritilmaydi, kiritilgan taqdirda ham yevropalik va amerikalik iste‘molchilar
sertifikatlanmagan mahsulotlani olishmaydi. Shu bois biz bunday sertifikatlarni olishga
majbur bo‘lmoqdamiz.
Xalqaro sifat sertifikatlarini oziq-ovqat mahsulotlari, shuningdek ho‘l
meva va
sabzavotlar uchun maxsus turlari mavjud.
Ko‘pgina rivojlangan mamlakat va ularning aholilari xalqaro xizmat ko‘rsatish va
sifat menejmenti darajasini baholashda xalqaro ISO sertifikatiga yuqori baho beradilar. Bu
sertifikatni o‘ziga xos xususiyati shundan iboratki bu sertifikat butun dunyo bo‘yicha amal
qiladi. Kelgusida o‘z oldiga rivojlanish maqsadini qo‘ygan kompaniyalar albatta ISO
sertifikatini olishlari kerak. Bu sertifikatni olishni o‘zi anchagina qiyin hisoblanadi. Chunki,
siz bu sertifikatni olish uchun butun boshli ishlab chiqarish va yetishtirish, qayta ishlash
tizimingizni xalqaro darajada belgilangan darajaga olib chiqishingiz kerak. Bu sizdan
deyarli butun
boshli texnika-texnologiya, xizmat ko‘rsatish, logistika, saqlash tizimingizni
qaytadan jihozlash darajasigacha olib borishi mumkin. Shu bilan birga sertifikatlovchi
tashkilot vakili bunga o‘zi ishonch xosil qiladi, sertifikat berilgandan so‘ng
ham sizning
faoliyatingiz nazoratda bo‘ladi.
Ushbu ISO sertifikatini berish bilan bir qancha yirik tashkilotlar shug‘ullanadi. Bular:
- TUV CERT;
- AQSH - O.T.C;
- Buro Veritas Quality international – Buyuk Britaniya va h.k.
ISO sertifikatidan tashqari xalqaro sertifikatlardan Global Gap sertifikati ham bor.
Ushbu Global GAP asosan baliqchilik, qishloq xo‘jaligi sohalarida qo‘llaniladigan sifat
nazorati tizimi hisoblanadi. Bugun oziq-ovqat ishlab chiqaruvchilarga o‘z mahsulotlarini
sotishlari uchun bu mahsulotlar talabga mos keladigan sharoitlarda
va ekologik tozalik
darajasiga qanchalik rioya etilganini isbotlashi kerak bo‘lmoqda. Davlatlar tamonidan ishlab
chiqilayotgan bugungi yangi talablar natijasida baliqchilikni va qishloq xo‘jaligi
mahsulotlarini ishlab chiqarishda suvga va yerga bo‘ladigan zarar darajasini kamaytirish,
yerga va mahsulotga beriladigan kimyoviy ishlovlar darajasini kamaytirish talab etilmoqda.
Huddi shunday talablarga rioya etilganini tasdiqlovchi sertifikatlardan biri bu Global GAP
sertifikatidir. Ushbu sertifikat egalari o‘z mahsulotlarini xalqaro bozorlarda ya‘ni chakana
savdo orqali bemalol sotish imkoniyatiga ega bo‘ladilar. Bu serifikatsiz fermer va ishlab
chiqaruvchilarimiz va qayta ishlash sohasidagi tadbirkorlarimiz
uchun ham chet el
bozorlariga kirish qiyinchilik tug‘diradi. Ushbu sertifikatni berish uchun siz o‘zingizzga
ushbu sertifikatni berish huquqiga ega tashkilotni topishingiz va ularni vakillari kelib sizni
korxona, firma yoki fermer xo‘jaligingizda tegishli audit xizmatini o‘tkazadilar, shundan
193
so‘ng sizni faoliyatingizda kamchiliklar aniqlansa ularni tuzatish bo‘yicha tavsiyalar
beriladi. Shundan so‘ng siz bu sertifikatlarga ega bo‘lasiz.
Yuqoridagi kabi sertifikatlarga ega bo‘lish orqali milliy ishlab chiqaruvchilarimiz o‘z
qishloq xo‘jaligi va meva-sabzovot mahsulotlarini bemalol dunyoni istagan mamlakatiga
yuqori narxlarda sotish imkoniga ega bo‘ladilar. Iste‘molchi ishonchiga kirish va raqobat
kuchli bo‘lgan bozorlarda o‘z o‘rnimizni topish uchun harakatni
hozirdan boshlashimiz
kerka bo‘ladi. Yuqoridagi sifat sertifikatlarini olish uchun davlat va Tashqi savdo vazirligi
va Savdo-sanoat palatasi ishlab chiqaruvchilarga maslahatlar berishi kerak, ularni kerak
bo‘lsa moddiy va moliyaviy qo‘llab-quvvatlashi kerak.
М. К. Бекназарова – магистрант, ТДИУ
Do'stlaringiz bilan baham: 
