|
Funktsional mahsulotlar guruhlari
Inson tanasi ko'plab atrof-muhit omillari, zaharli sanoat chiqindilari, maishiy kimyo, dori vositalari va oziq-ovqat mahsulotlari tarkibidagi sintetik qo'shimchalar uchun nishon hisoblanadi.Bunday ifloslantiruvchi moddalarning asosiy turlari oksidlovchi moddalardir.
Ular erkin radikal oksidlanish mahsulotlari va hujayra membranalarining lipid peroksidlanish mahsulotlari hosil bo'lishiga hissa qo'shadi, ular tanaga halokatli ta'sir qiladi.
Erkin radikal oksidlanish mahsulotlari va hujayra membranalarining lipid peroksidlanish mahsulotlari organizmdagi metabolik jarayonlarni buzishi, hayotiy muhim molekulalar va hujayra tuzilmalariga zarar etkazishi mumkin bo'lgan faol moddalardir va uzoq vaqt ta'sir qilish bilan surunkali kasalliklar, allergik reaktsiyalar va immunitet tanqisligi holatlarining paydo bo'lishiga olib keladi.
Inson tanasini Erkin radikal oksidlanish mahsulotlari va hujayra membranalarining lipid peroksidlanish mahsulotlaridan himoya qilish sifatida ilmiy hamjamiyat organizmning kasalliklarga chidamliligini va faol hayot tarzini saqlab qolish qobiliyatini oshiradigan tarkibiy qismlarni o'z ichiga olgan funktsional oziq-ovqat mahsulotlarini taklif qiladi.
Funktsional oziq-ovqat mahsulotlari ommaviy iste'mol mahsulotlariga tegishli bo'lib, aholining asosiy guruhlari ratsionining bir qismi sifatida ovqatlanish uchun mo'ljallangan, ammo metabolik jarayonlarda sog'lom organizmga biologik muhim ijobiy ta'sir ko'rsatadigan funktsional ingredientlarni o'z ichiga oladi.
Bunday mahsulotlarni iste'mol qilish ba'zi kasalliklarning oldini olishga va tananing qarishini sekinlashtirishga yordam beradi.
Funktsional mahsulotlar ommaviy iste'mol mahsulotlari va tibbiy ovqatlanish o'rtasida o'rta o'rinni egallaydi.
Ommaviy iste'mol mahsulotlari - an'anaviy texnologiyadan foydalangan holda ishlab chiqilgan, aholining asosiy guruhlarini oziqlantirish uchun mo'ljallangan oziq-ovqat mahsulotlari.
Funktsional mahsulotlar (fiziologik funktsional mahsulotlar) - aholining asosiy guruhlarini oziqlantirish uchun mo'ljallangan, sog'liq uchun foydali oziq-ovqat mahsulotlari.
Terapevtik oziq-ovqat mahsulotlari - kimyoviy tarkibi va fizik xususiyatlari o'zgarishi bilan tavsiflangan kasalliklarni kompleks davolashda terapevtik usul sifatida mo'ljallangan maxsus maqsadlar uchun oziq-ovqat mahsulotlari (aholining ayrim guruhlari uchun).
Funktsional oziq-ovqatlarning iste'mol xususiyatlari, ozuqaviy qiymati va mazaliligi bilan bir qatorda, fiziologik ta'sir tushunchasini o'z ichiga oladi, ular normal xolesterin darajasini saqlab turish, tishlarning sog'lom suyaklarini saqlash, tanani energiya bilan ta'minlash va kasalliklar sonini kamaytirishda namoyon bo'ladi.
Bir necha yillar davomida Yevropa oziq-ovqat tarkibiy qismlari sammitida taqdim etilgan, funktsional oziq-ovqat sohasidagi ilmiy va sanoat ishlanmalarining tahlili shuni ko'rsatadiki, so'nggi paytlarda dunyoda to'rtta funktsional oziq-ovqat guruhi faol rivojlanmoqda - don, sut va yog'ga asoslangan mahsulotlar, shuningdek, alkogolsiz ichimliklar.
So'nggi paytlarda funktsional ingredientlarning 7 asosiy turi samarali qo'llanilmoqda: kletchatka, vitaminlar (C, E, B guruhi), minerallar, ko'p to'yinmagan yuqori yog'li kislotalarni o'z ichiga olgan lipidlar, antioksidantlar, oligosakkaridlar, foydali mikroorganizmlarning ayrim turlari.
Donga asoslangan mahsulotlarning funktsional ta'siri ularda, birinchi navbatda, erimaydigan kletchatka, vitaminlar majmuasi, shuningdek kaltsiy mavjudligi bilan bog'liq.
Oziq-ovqat kletchatkasining tipik vakillari pektin (eriydigan tola) va tsellyuloza (erimaydigan tola) hisoblanadi. Oziq-ovqat kletchatkasining funksional xossalari asosan oshqozon-ichak trakti bilan bog'liq. Klechatkaga boy oziq-ovqat hazm qilishga ijobiy ta'sir ko'rsatadi.
Eriydigan kletchatkalar (pektinlar) organizmdagi xolesterin almashinuviga ta'sir ko'rsatishi aniqlandi, ularning metabolitlari safro kislotalari.
Xolesterin darajasining pasayishining mumkin bo'lgan izohi shundaki, eruvchan kletchatkalar safro kislotalarining ekstraktsiyasiga yordam beradi va ularning tanadan chiqarilishini oshiradi.
Shuningdek, ular inson tanasidan og'ir metallarni (rux, mis, qo'rg'oshin va boshqalarni) olib tashlaydi.Tolalar qandli diabetning oldini olishda amaliy ahamiyatga ega.
Oziq-ovqat mahsulotlarining nanostruktura darajasidagi asosiy foydali moddalari va ularning organizmga keltiradigan foydalari haqida ma'lumot 13.1-jadvalda keltirilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
