Sana: Fan: Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari Sinf

IV darsni mustahkamlash. Savol va topshiriqlar:

1.Biz milliy davlatchiligimiz tarixini bilishda qanday manbalarga tayanamiz?

2Yurtimiz hududida qadimda qanday davlatlar bo'lgan?

3O'tgan asrlarda milliy davlatchiligimiz asoslari nima uchun susaydl?

4Bugungi mustaqil O'zbekiston qanday davlat?

5Huquqiydemokratikdavlatningasosiyxususiyatlarihaqidanimalarni bilasiz?

6Demokratiya deganda nimani tushunasiz?

7Fuqarolik jamiyati deganda nimani tushunasiz?

8 O'zbekiston Prezidenti, Yurtboshimiz Islom Karimovning mustaqil O'zbekiston davlatini barpo etish va rivojlantirish borasidagi buyuk xizmatlari haqida gapirib bering.

9.Kadrlar tayyorlash milliy dasturi qachon va kimning tashabbusi bilan qabul qilindi?

10Maktab ta'limini rivojlantirish umummilliy davlat dasturi-chi?

11Mamlakatimizda necha yillik umumiy majburiy ta'lim joriy ctilgau?
V. Baholash Faol qatnashgan faol qatnashgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish. O`tilgan mavzuni konspektlab, o`qib kelish.

Sana:.

Fan: Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari

Sinf: __5 ^ABV __

Mavzu: Mustaqillik - buavvalohuquqdir

Darsning maqsadi: O’quvchilarga Qanday davlatni mustaqil deyish mumkinligini, O'zbekiston qachon mustaqillikka erishganligini,Istiqlol deganda nimani tushunishini, Ota-bobolarimiz mustaqillik uchun qanday kurash olib borganligini, Jadid bobolarimizning istiqlol haqidagi fikrlaridan misollar keltira olishini ,Suverenitet so'zining ma'nosini ,Yurtimizda 90-yillar arafasida mustaqillik uchun bo'lgan kurashlar haqida , Ozodlikka qanday erishilishni, «Mustaqillik - bu awalo huquqdir» degani, Mustaqillik xalqimizga qanday huquq va imkoniyatlar berganligini, Bizning Vatan oldidagi farzandlik burchimiz nimalardan iboratligini, Mustaqillik haqidagi biron-bir she'r yoki qo'shiqni tushuntirish .

1Ta`limiy: Bolalarga Vatan tuyg’usi fani haqida ma`lumot berish va darsni tushuntirish vaqtida ularga mavzuni ta’limiy ravishda yoritib berish: O’quvchilarga biz nima uchun istiqlolni buyuk ne’mat sifatida qadrlashimizni, Prezidentimiz Islom Karimovning eng ulug’ maqsadimiz, eng ulug’ g’oyamiz haqida aytgan fikrini sharxlashi, Yurt tinchligi , Vatan ravnaqi va Xalq farovonligi kabi ezgu maqsadlarni amalga oshirish uchun avvalo nima qilish kerakligi, Ulug’ maqsadlarga intilib yashagan odam nima uchun adashmasligi, Tabiatda , jamiyatda bo’shliq bo’lmagani kabi , insonning qalbi va ongida ham bo’shliq bo’lmasligini tushuntirish.

2Tarbiyaviy: Bilimli, sog’lom, barkamol insonni voyaga yetkazish. O’z yurtiga sadoqatli, mard va fidoyi, komil insonlarni tarbiyalsh, yaxshi va yomonning farqiga borishga, hayotda to’g’ri yo’l tanlash, xalqimiz va Vatanimizga halol xizmat qilish, bunyodkor g’oyalarning hayotbaxsh kuchini to’g’ri anglab, vayronkor g’oyalarga vaqtida zarba berishga o’rgatish . Guruh bilan “ bir yoqadan bosh chiqarib” ishlashga, “ hamma bir kishi uchun, bir kishi hamma uchun”, “ birlashgan o’zar, birlashmagan to’zar “ maqolining hayotdagi isbotini ko’rsatish bilan o’quvchilarni birlashib, maslahatlashib, bir-birini fikrini hurmatlashga o’rgatish;

3 Rivojlantiruvchi: O’quvchilarga darsni tushuntirish vaqtida o’quvchilarni qiziqtirish uchun ularni guruhlarga bo’lib, guruhlar bilan ishlash , test savollari, boshqotirmalar orqali dars rivojlantiriladi. O`quvchilarning to`g`ri fikrlashini rivojlantirish.

DTS talablari: Bolalarga Vatan tuyg’usi fani haqida ma`lumot berish.O’quvchilar dars davomida o’rganishi kerak bo’lgan bilim, ko’nikma, va malakalar

Bilim: O’quvchilar Qanday davlatni mustaqil deyish mumkinligini, O'zbekiston qachon mustaqillikka erishganligini,Istiqlol deganda nimani tushunishini, Ota-bobolarimiz mustaqillik uchun qanday kurash olib borganligini, Jadid bobolarimizning istiqlol haqidagi fikrlaridan misollar keltira olishini ,Suverenitet so'zining ma'nosini ,Yurtimizda 90-yillar arafasida mustaqillik uchun bo'lgan kurashlar haqida , Ozodlikka qanday erishilishni, «Mustaqillik - bu awalo huquqdir» degani, Mustaqillik xalqimizga qanday huquq va imkoniyatlar berganligini, Bizning Vatan oldidagi farzandlik burchimiz nimalardan iboratligini, Mustaqillik haqidagi biron-bir she'r yoki qo'shiqni bilishi.

Ko’nikma: O’quvchilar Vatan , mahalla , shahar , Vatanni anglashi haqida tushuncha hosil qilish

Malaka: O’quvchilar darslik matni bo’yicha mustaqil ishlashi,, darslik va hujjatlar asosida ayrim hodislarga tavsif berish , ularni baholash va munosabat bildirish

Dars turi: Amaliy, og`zaki

Dars jihozi: 1. 5 sinf “Vatan tuyg’usi ” darsligi

2.Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch

3. Mavzuga oid rasmlar, boshqotirma va test savollari

4. Doska , bo’r, daftar , ruchka

Dars jarayonining mazmuni :

1. O’zbekiston Vatanim manim

2. Mustaqillik - buavvalohuquqdir

3. O’zbekiston davlati va Prezidenti

Dars jarayoni

1.Tashkiliy qism 4 minut

2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut

3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut

4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut

5.O’quvchilarni baholash 3 minut

6. Uyga vazifa 2 minut

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism.

a) salomlashish.

b) davomatni aniqlash.

II .O’tilgan mavzuni takrorlash

1.Biz milliy davlatchiligimiz tarixini bilishda qanday manbalarga tayanamiz?

2Yurtimiz hududida qadimda qanday davlatlar bo'lgan?

3O'tgan asrlarda milliy davlatchiligimiz asoslari nima uchun susaydl?

4Bugungi mustaqil O'zbekiston qanday davlat?

5Huquqiydemokratikdavlatningasosiyxususiyatlarihaqidanimalarni bilasiz?

6Demokratiya deganda nimani tushunasiz?

7Fuqarolik jamiyati deganda nimani tushunasiz?

8 O'zbekiston Prezidenti, Yurtboshimiz Islom Karimovning mustaqil O'zbekiston davlatini barpo etish va rivojlantirish borasidagi buyuk xizmatlari haqida gapirib bering.

9.Kadrlar tayyorlash milliy dasturi qachon va kimning tashabbusi bilan qabul qilindi?

10Maktab ta'limini rivojlantirish umummilliy davlat dasturi-chi?

11Mamlakatimizda necha yillik umumiy majburiy ta'lim joriy ctilgau?
III. Yangi mavzuning bayoni

Aziz o'quvchi, mamlakat rivoji uning ozodligi va mustaqilligi bilan bog'liq. Vatan ozod va mustaqil bo'lsa, kuch-qudrati tobora ortlb boradi, uning bag'rida yashash haqiqiy baxt-u saodatga aylamidi,
Shuning uchun ona yurt haqida gapirganda istiqlol mavzusini chetlub o'tib bo'lmaydi. Bularni bilib oling. Istiqlol so'zi mustaqillik degan ma'noni • bildiradi. Mustaqillik so'zi birovga qaram bo'lmagan, o'z ixtiyori bilan harakat qilishga qodir, ozod va erkin inson, xalq, davlat faoliyatining mohiyatini ifoda etadi. O'z taqdirini o'zi belgilaydigan, chetdagi kuchlarning ko'rsatntasi bilan emas, balki o'z xalqining xohish-irodasi asosida ichki va tasliqi siyosat yuritadigan, hududi, chegaralari, moddiy va ma'naviy boylik-
lari, fiiqarolari hayotining daxlsizligini saqlay oladigan davlatgini mustaqil bo'la oladi. Davlat tushunchasining o'zi mustaqillikka yaqin ma'no anglatadi, Chunki mustaqil bo'lgan xalqgina o'z davlatini Ьафо etib, uni rivojlantira oladi. O'zbekiston 1991-yil 31-avgust kuni istiqlolga erishib, dunyodagi mustaqil davlatlar qatoridan joy oldi. Shunga qadar u SSSR deb atalgan imperiya tarkibida sobiq markazga qaram bo'lgan o'n beshte respublikaning biri hisoblanar edi. SSSR zo'ravonlik bilan, erkin va
ozod xalqlarni majburlash asosida tuzilgan davlat edi. U juda kalln hududni egallagani, dunyodagi ko'plab xalqlarni o'z tazyiqi ostidn tutib turgani uchun imperiya deb atalar edi. Buni bilib oling. Imperiya lotincha so'z bo'lib, mutlaq, ya'ni l licklanmagan hokimiyatga ega bo'lgan, o'z tasarru/ida ko'plftb iii.'imfakat va xalqlarni majburan tutqunlikda saqlab turadigU yirik tajovuzkor davlatdir. Imperiyani odatda imperator bosli qargan. Lekin sobiq SSSR mafkuraviy zo'ravonlik asosiga i|inilgani hamda uning davlat ramzlarida qizil rang asosiy o'nii lnlgani uchun u kommunistik imperiya yoki qizil imperiyadel»vini! ilgan. flljqlol so'zi, mustaqillikdan tashqari, erkinlik, ozodlik, huniyil fciibi .so'zlar bilan ham ma'nodoshdir. Kliqlol va mustaqillik so'zlariga ma'nodosh bo'lgan so'zlardan \,in,I ini snverenitetdir. U ko'pincha mustaqillik va istiqlol so'zlari o'iiikIi jihliililndi. Buni bilib oling. Suveremtet fransuz tilidan olingan so’z bo'lib, oliy hokimiyat degan ma'noni anglatadi. Shuning ucliiin ti ko'proq hokimiyatning mustaqilligini ifoda etadi.Davlat suvereniteti, suveren respublika, xalq suvereniteti kabi llturalar qo'llanganda, awalo, hokimiyatga egalik nuqtayi nazaridan rtllMltiqillik ifoda etiladi. Shuning uchun suverenitet so'zi ko'proq davlal liki valqning mustaqilligini ta'kidlash uchun ishlatiladi.Poytaxtimiz Toshkent shahridagi «Qatag'on qurbonlari» muzeyida iiiiciiiiilakachilik yillarida xalqimiz qanchalik katta qurbonlar bergani, и/odlik yo'li naqadar og'ir va murakkab bo'lgani haqida ko'plab laiixiy huyatlar mavjud.Si/ kitoblarda o'qigansiz, kmofilmlarda ko'p ko'rgansiz, kniasli i'Mil qo'lga qurol olib jang qihshdan iborat emas. Kurash aqlni I ii'.iiisli, bilim va tajriba bilan dushmanni lol qoldirish, uning ustidan ii ii i|iichish degani hamdir.Iti/ning mard bobolarirniz mustamlakachilarga qarshi faqat qur
bilan emas, balki ma'rifat vositasida ham kurash olib bordi. Buni bilib oling. Suverenitet fransuz tilidan olingan so’z bo'lib, oliy hokimiyat degan ma'noni anglatadi. Shuning uchun ko'proq hokimiyatning mustaqilligini ifoda etadi.Davlat suvereniteti, suveren respublika, xalq suvereniteti kabi llturalar qo'llanganda, awalo, hokimiyatga egalik nuqtayi nazaridan Mustaqqillik ifoda etiladi. Shuning uchun suverenitet so'zi ko'proq davlat liki valqning mustaqilligini ta'kidlash uchun ishlatiladi.Poytaxtimiz Toshkent shahridagi «Qatag'on qurbonlari» muzeyidaiiiiciiiiilakachilik yillarida xalqimiz qanchalik katta qurbonlar bergani,ozodlik yo'li naqadar og'ir va murakkab bo'lgani haqida ko'plab
laiixiy huyatlar mavjud.Siz kitoblarda o'qigansiz, kmofilmlarda ko'p ko'rgansiz, kniasli i'Mil qo'lga qurol olib jang qihshdan iborat emas. Kurash aqlni I ii'.iiisli, bilim va tajriba bilan dushmanni lol qoldirish, uning ustidan ii ii i|iichish degani hamdir.Iti/ning mard bobolarirniz mustamlakachilarga qarshi faqat qurbilan emas, balki ma'rifat vositasida ham kurash olib bordi. Bin«Jadid» arabcha so'z bo'lib, yangi degan ma'noni anglatadi. Ma'rifatparvar bobolarimiz maktablarni isloh etish, ya'ni ta'lim tiziminyangicha asoslarda tashkil etish,teatr,kutubxona,muzeylarochish,gazeta va jurnanar chop etish orqali XX asr boshidagi xalqimiz hayoimiyangilamoqchi bo'lganlar. Shuning uchun ular jadidlar deb nom olganJadidlarning asosiy maqsadi odamlarni bilimli va ma'rifatli qilish orqullyurt ozodligiga erishishdan iborat bo'lgan. Ma'rifatli bobomiz Abclnll.i Avloniyning mana bu so'zlari bu fikrni yaqqol tasdiqlaydi:«Tarbiya bizlar uchun yo hayot — yo mamot, yo najot — yo halokat, yo saodat — yo falokat masalasidir»¹. Inn 11 qachon o'z-o'zidan kelmaydi. U xalqning qahramonlik la/ilalhiii, millatning irodasi amalda namoyon bo'lgandagina haqiqalgaI i.uiadi. Yana bir ma'rifatparvar bobomiz Munawar qori Abdurashidsniiov bu haqda shunday degan:«Btun dunyodagi hurriyatchilar orasida bir so'z bor: hurriyalberilmas, olinur. Hech narsa ila olib bo'lmas, faqat qon va qurI Mm ilagina olib bo'lur. Hazrat Odam Atodan shu vaqtgacha hechbu davlat va mamlakatda hurriyatning berilgani, qon va qurbon, berilgani tarixlarda ko'rilmaydur»¹.
IV darsni mustahkamlash. Savol va topshiriqlar:

. 1 Qanday davlatni mustaqil deyish mumkin?
• 2. O'zbekiston qachon mustaqillikka erishdi?

3. 
   Istiqlol deganda nimani tushunasiz?
   
4. 
   Ota-bobolarimiz mustaqillik uchun qanday kurash olib borgan?
   
5. 
   Jadid bobolarimizning istiqlol haqidagi fikrlaridan misollar keltln
   olasizmi?
   
6. 
   Suverenitet so'zining ma'nosini tushuntirib bering.
   
7. 
   Yurtimizda 90-yillar arafasida mustaqillik uchun bo'lgan kurash-
   lar haqida gapirib bering.
   

8. Ozodlikka qanday erishiladi?

9. «Mustaqillik - bu awalo huquqdir» deganda nimani tushunasiz?

10. 
    Mustaqillik xalqimizga qanday huquq va imkoniyatlar bertli?
    
11. 
    Bizning Vatan oldidagi farzandlik burchimiz nimalardan iboral?
    
12. 
    Mustaqillik haqidagi biron-bir she'r yoki qo'shiqni aytib bcra
    olasizmi?
    
13. 
    Istiqlol haqidagi she'rlar va ushbu mavzudan o'zingizga rnn'qul
    bo'lgan fikrlarni daftaringizga yozib qo'ying.
    

V. Baholash Faol qatnashgan faol qatnashgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish. O`tilgan mavzuni konspektlab, o`qib kelish.

Sana:.

Fan: Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari

Sinf: __5 ^ABV __

Mavzu: Mustaqillik - buavvalohuquqdir

Darsning maqsadi: O’quvchilarga Qanday davlatni mustaqil deyish mumkinligini, O'zbekiston qachon mustaqillikka erishganligini,Istiqlol deganda nimani tushunishini, Ota-bobolarimiz mustaqillik uchun qanday kurash olib borganligini, Jadid bobolarimizning istiqlol haqidagi fikrlaridan misollar keltira olishini ,Suverenitet so'zining ma'nosini ,Yurtimizda 90-yillar arafasida mustaqillik uchun bo'lgan kurashlar haqida , Ozodlikka qanday erishilishni, «Mustaqillik - bu awalo huquqdir» degani, Mustaqillik xalqimizga qanday huquq va imkoniyatlar berganligini, Bizning Vatan oldidagi farzandlik burchimiz nimalardan iboratligini, Mustaqillik haqidagi biron-bir she'r yoki qo'shiqni tushuntirish .

1Ta`limiy: Bolalarga Vatan tuyg’usi fani haqida ma`lumot berish va darsni tushuntirish vaqtida ularga mavzuni ta’limiy ravishda yoritib berish: O’quvchilarga biz nima uchun istiqlolni buyuk ne’mat sifatida qadrlashimizni, Prezidentimiz Islom Karimovning eng ulug’ maqsadimiz, eng ulug’ g’oyamiz haqida aytgan fikrini sharxlashi, Yurt tinchligi , Vatan ravnaqi va Xalq farovonligi kabi ezgu maqsadlarni amalga oshirish uchun avvalo nima qilish kerakligi, Ulug’ maqsadlarga intilib yashagan odam nima uchun adashmasligi, Tabiatda , jamiyatda bo’shliq bo’lmagani kabi , insonning qalbi va ongida ham bo’shliq bo’lmasligini tushuntirish.

2Tarbiyaviy: Bilimli, sog’lom, barkamol insonni voyaga yetkazish. O’z yurtiga sadoqatli, mard va fidoyi, komil insonlarni tarbiyalsh, yaxshi va yomonning farqiga borishga, hayotda to’g’ri yo’l tanlash, xalqimiz va Vatanimizga halol xizmat qilish, bunyodkor g’oyalarning hayotbaxsh kuchini to’g’ri anglab, vayronkor g’oyalarga vaqtida zarba berishga o’rgatish . Guruh bilan “ bir yoqadan bosh chiqarib” ishlashga, “ hamma bir kishi uchun, bir kishi hamma uchun”, “ birlashgan o’zar, birlashmagan to’zar “ maqolining hayotdagi isbotini ko’rsatish bilan o’quvchilarni birlashib, maslahatlashib, bir-birini fikrini hurmatlashga o’rgatish;

3 Rivojlantiruvchi: O’quvchilarga darsni tushuntirish vaqtida o’quvchilarni qiziqtirish uchun ularni guruhlarga bo’lib, guruhlar bilan ishlash , test savollari, boshqotirmalar orqali dars rivojlantiriladi. O`quvchilarning to`g`ri fikrlashini rivojlantirish.

DTS talablari: Bolalarga Vatan tuyg’usi fani haqida ma`lumot berish.O’quvchilar dars davomida o’rganishi kerak bo’lgan bilim, ko’nikma, va malakalar

Bilim: O’quvchilar Qanday davlatni mustaqil deyish mumkinligini, O'zbekiston qachon mustaqillikka erishganligini,Istiqlol deganda nimani tushunishini, Ota-bobolarimiz mustaqillik uchun qanday kurash olib borganligini, Jadid bobolarimizning istiqlol haqidagi fikrlaridan misollar keltira olishini ,Suverenitet so'zining ma'nosini ,Yurtimizda 90-yillar arafasida mustaqillik uchun bo'lgan kurashlar haqida , Ozodlikka qanday erishilishni, «Mustaqillik - bu awalo huquqdir» degani, Mustaqillik xalqimizga qanday huquq va imkoniyatlar berganligini, Bizning Vatan oldidagi farzandlik burchimiz nimalardan iboratligini, Mustaqillik haqidagi biron-bir she'r yoki qo'shiqni bilishi.

Ko’nikma: O’quvchilar Vatan , mahalla , shahar , Vatanni anglashi haqida tushuncha hosil qilish

Malaka: O’quvchilar darslik matni bo’yicha mustaqil ishlashi,, darslik va hujjatlar asosida ayrim hodislarga tavsif berish , ularni baholash va munosabat bildirish

Dars turi: Amaliy, og`zaki

Dars jihozi: 1. 5 sinf “Vatan tuyg’usi ” darsligi

2.Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch

3. Mavzuga oid rasmlar, boshqotirma va test savollari

4. Doska , bo’r, daftar , ruchka

Dars jarayonining mazmuni :

1. O’zbekiston Vatanim manim

2. Mustaqillik - buavvalohuquqdir

3. O’zbekiston davlati va Prezidenti

Dars jarayoni

1.Tashkiliy qism 4 minut

2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut

3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut

4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut

5.O’quvchilarni baholash 3 minut

6. Uyga vazifa 2 minut

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism.

a) salomlashish.

b) davomatni aniqlash.

II .O’tilgan mavzuni takrorlash

1.Biz milliy davlatchiligimiz tarixini bilishda qanday manbalarga tayanamiz?

2Yurtimiz hududida qadimda qanday davlatlar bo'lgan?

3O'tgan asrlarda milliy davlatchiligimiz asoslari nima uchun susaydl?

4Bugungi mustaqil O'zbekiston qanday davlat?

5Huquqiydemokratikdavlatningasosiyxususiyatlarihaqidanimalarni bilasiz?

6Demokratiya deganda nimani tushunasiz?

7Fuqarolik jamiyati deganda nimani tushunasiz?

8 O'zbekiston Prezidenti, Yurtboshimiz Islom Karimovning mustaqil O'zbekiston davlatini barpo etish va rivojlantirish borasidagi buyuk xizmatlari haqida gapirib bering.

9.Kadrlar tayyorlash milliy dasturi qachon va kimning tashabbusi bilan qabul qilindi?

10Maktab ta'limini rivojlantirish umummilliy davlat dasturi-chi?

11Mamlakatimizda necha yillik umumiy majburiy ta'lim joriy ctilgau?
III. Yangi mavzuning bayoni

Aziz o'quvchi, mamlakat rivoji uning ozodligi va mustaqilligi bilan bog'liq. Vatan ozod va mustaqil bo'lsa, kuch-qudrati tobora ortlb boradi, uning bag'rida yashash haqiqiy baxt-u saodatga aylamidi,
Shuning uchun ona yurt haqida gapirganda istiqlol mavzusini chetlub o'tib bo'lmaydi. Bularni bilib oling. Istiqlol so'zi mustaqillik degan ma'noni • bildiradi. Mustaqillik so'zi birovga qaram bo'lmagan, o'z ixtiyori bilan harakat qilishga qodir, ozod va erkin inson, xalq, davlat faoliyatining mohiyatini ifoda etadi. O'z taqdirini o'zi belgilaydigan, chetdagi kuchlarning ko'rsatntasi bilan emas, balki o'z xalqining xohish-irodasi asosida ichki va tasliqi siyosat yuritadigan, hududi, chegaralari, moddiy va ma'naviy boylik-
lari, fiiqarolari hayotining daxlsizligini saqlay oladigan davlatgini mustaqil bo'la oladi. Davlat tushunchasining o'zi mustaqillikka yaqin ma'no anglatadi, Chunki mustaqil bo'lgan xalqgina o'z davlatini Ьафо etib, uni rivojlantira oladi. O'zbekiston 1991-yil 31-avgust kuni istiqlolga erishib, dunyodagi mustaqil davlatlar qatoridan joy oldi. Shunga qadar u SSSR deb atalgan imperiya tarkibida sobiq markazga qaram bo'lgan o'n beshte respublikaning biri hisoblanar edi. SSSR zo'ravonlik bilan, erkin va
ozod xalqlarni majburlash asosida tuzilgan davlat edi. U juda kalln hududni egallagani, dunyodagi ko'plab xalqlarni o'z tazyiqi ostidn tutib turgani uchun imperiya deb atalar edi. Buni bilib oling. Imperiya lotincha so'z bo'lib, mutlaq, ya'ni l licklanmagan hokimiyatga ega bo'lgan, o'z tasarru/ida ko'plftb iii.'imfakat va xalqlarni majburan tutqunlikda saqlab turadigU yirik tajovuzkor davlatdir. Imperiyani odatda imperator bosli qargan. Lekin sobiq SSSR mafkuraviy zo'ravonlik asosiga i|inilgani hamda uning davlat ramzlarida qizil rang asosiy o'nii lnlgani uchun u kommunistik imperiya yoki qizil imperiyadel»vini! ilgan. flljqlol so'zi, mustaqillikdan tashqari, erkinlik, ozodlik, huniyil fciibi .so'zlar bilan ham ma'nodoshdir. Kliqlol va mustaqillik so'zlariga ma'nodosh bo'lgan so'zlardan \,in,I ini snverenitetdir. U ko'pincha mustaqillik va istiqlol so'zlari o'iiikIi jihliililndi. Buni bilib oling. Suveremtet fransuz tilidan olingan so’z bo'lib, oliy hokimiyat degan ma'noni anglatadi. Shuning ucliiin ti ko'proq hokimiyatning mustaqilligini ifoda etadi.Davlat suvereniteti, suveren respublika, xalq suvereniteti kabi llturalar qo'llanganda, awalo, hokimiyatga egalik nuqtayi nazaridan rtllMltiqillik ifoda etiladi. Shuning uchun suverenitet so'zi ko'proq davlal liki valqning mustaqilligini ta'kidlash uchun ishlatiladi.Poytaxtimiz Toshkent shahridagi «Qatag'on qurbonlari» muzeyida iiiiciiiiilakachilik yillarida xalqimiz qanchalik katta qurbonlar bergani, и/odlik yo'li naqadar og'ir va murakkab bo'lgani haqida ko'plab laiixiy huyatlar mavjud.Si/ kitoblarda o'qigansiz, kmofilmlarda ko'p ko'rgansiz, kniasli i'Mil qo'lga qurol olib jang qihshdan iborat emas. Kurash aqlni I ii'.iiisli, bilim va tajriba bilan dushmanni lol qoldirish, uning ustidan ii ii i|iichish degani hamdir.Iti/ning mard bobolarirniz mustamlakachilarga qarshi faqat qur
bilan emas, balki ma'rifat vositasida ham kurash olib bordi. Buni bilib oling. Suverenitet fransuz tilidan olingan so’z bo'lib, oliy hokimiyat degan ma'noni anglatadi. Shuning uchun ko'proq hokimiyatning mustaqilligini ifoda etadi.Davlat suvereniteti, suveren respublika, xalq suvereniteti kabi llturalar qo'llanganda, awalo, hokimiyatga egalik nuqtayi nazaridan Mustaqqillik ifoda etiladi. Shuning uchun suverenitet so'zi ko'proq davlat liki valqning mustaqilligini ta'kidlash uchun ishlatiladi.Poytaxtimiz Toshkent shahridagi «Qatag'on qurbonlari» muzeyidaiiiiciiiiilakachilik yillarida xalqimiz qanchalik katta qurbonlar bergani,ozodlik yo'li naqadar og'ir va murakkab bo'lgani haqida ko'plab
laiixiy huyatlar mavjud.Siz kitoblarda o'qigansiz, kmofilmlarda ko'p ko'rgansiz, kniasli i'Mil qo'lga qurol olib jang qihshdan iborat emas. Kurash aqlni I ii'.iiisli, bilim va tajriba bilan dushmanni lol qoldirish, uning ustidan ii ii i|iichish degani hamdir.Iti/ning mard bobolarirniz mustamlakachilarga qarshi faqat qurbilan emas, balki ma'rifat vositasida ham kurash olib bordi. Bin«Jadid» arabcha so'z bo'lib, yangi degan ma'noni anglatadi. Ma'rifatparvar bobolarimiz maktablarni isloh etish, ya'ni ta'lim tiziminyangicha asoslarda tashkil etish,teatr,kutubxona,muzeylarochish,gazeta va jurnanar chop etish orqali XX asr boshidagi xalqimiz hayoimiyangilamoqchi bo'lganlar. Shuning uchun ular jadidlar deb nom olganJadidlarning asosiy maqsadi odamlarni bilimli va ma'rifatli qilish orqullyurt ozodligiga erishishdan iborat bo'lgan. Ma'rifatli bobomiz Abclnll.i Avloniyning mana bu so'zlari bu fikrni yaqqol tasdiqlaydi:«Tarbiya bizlar uchun yo hayot — yo mamot, yo najot — yo halokat, yo saodat — yo falokat masalasidir»¹. Inn 11 qachon o'z-o'zidan kelmaydi. U xalqning qahramonlik la/ilalhiii, millatning irodasi amalda namoyon bo'lgandagina haqiqalgaI i.uiadi. Yana bir ma'rifatparvar bobomiz Munawar qori Abdurashidsniiov bu haqda shunday degan:«Btun dunyodagi hurriyatchilar orasida bir so'z bor: hurriyalberilmas, olinur. Hech narsa ila olib bo'lmas, faqat qon va qurI Mm ilagina olib bo'lur. Hazrat Odam Atodan shu vaqtgacha hechbu davlat va mamlakatda hurriyatning berilgani, qon va qurbon, berilgani tarixlarda ko'rilmaydur»¹.