Hayvonot dunyosining zamonaviy sistemasi

 
ГИПОПИГМЕНТОЗ КАСАЛЛИГИГА ЧАЛИНГАН БОЛАЛАРДА АНТИОКСИДАНТ 
ҲОЛАТ 
Қиличева Ё.М., Чарышникова О.С., Раджабова Г.Г. 
Ўзбекистон Миллий университети 
Ўзбекистон миқѐсида гипопигментоз касаллигининг нафақат кенг тарқалиши, балки 
бошқа давлатларда кузатилгани каби, аҳолининг ушбу касалликка нисбатан салбий руҳий–
эмоционал муносабати, касаллик этиопатогенези ҳақида маълумот камлиги, терининг очиқ 
соҳаларида юзага келувчи ўзгаришлар билан боғлиқ механизмларни батафсил ўрганиш 
талабини юзага келтиради. Мавжуд адабиѐтларда гипопигментоз ривожланишида ичак 
паразитларининг роли ҳақида кам сондаги маълумотларгина келтирилган [1]. 
Ичак паразитлари – гельминтоз ва протоозлар патогенези: жумладан – ичак паразитлари 
таъсирида овқат моддаларининг қонга сўрилиши камайиши, бактериал ва вирус инфекцияларга 
нисбатан мойиллик даражаси ортишига олиб келувчи иммунологик ўзгаришлар, болаларда 
жисмоний ва ақлий ривожланишнинг секинлаши каби жараѐнлар етарлича даражада яхши 
ўрганилганлигига қарамасдан, паразитоз касалликларда организмнинг антиоксидант ҳолатини 
ўрганиш йўналишидаги илмий тадқиқотлар бошланғич босқичда ҳисобланади. Бу йўналишда 
тадқиқотлар кам амалга оширилган. Жумладан, Mahittikorn ва унинг ҳаммуалифлари (2014) 
томонидан ичак паразитлари билан зарарланган болаларда қон зардоби таркибида 
глутатионпероксидаза миқдори ишонарли даражада камайиши аниқланган [2]. 

---

296 
Экспериментал моделларда кимѐвий моддалар паразитлар билан биргаликда таъсир 
кўрсатиши натижасида глютатион–S–трансфераза ва супероксиддисмутаза фаоллиги сусайиши 
аниқланган. Шунингдек, ўткир шаклдаги амѐбиоз билан касалланган беморлар қон зардоби 
таркибида NO ва малон диальдегиди концентрацияси ортиши қайд қилинади [3]. 
Гипопигментоз касаллиги ривожланишида оксидланишли стресснинг ролини ўрганиш 
йўналишда кўпгина тадқиқотлар асосан соғлом тери ва зарарланган терининг чекка соҳаларида 
нисбатан аниқ чегараланувчи депигментация кузатилувчи витилиго бўйича амалга оширилган. 
Витилиго касаллиги стресс, жумладан оксидланишли стресс таъсирида ривожланиши тахмин 
қилинади, бунда стрессни юзага келтирувчи омиллар диапазони жуда кенг спектрда бўлиб, 
умумий ҳолатда қуѐш радиациясидан тортиб, турли хил кимѐвий моддалар таъсирида механик 
жароҳатланишларгача кўрсатиб ўтилади [4]. 
Меланоцитларда патологик жараѐннинг кучайишига туртки берувчи асосий омиллардан 
бири – бу, кислороднинг фаол шакллари миқдори ортиши, терининг CXCR6+CD8+T 
ҳужайралар таъсирида инфильтрацияси ҳисобланиши аниқланган, ўз навбатида бу жараѐнлар 
таъсирида меланоцитлар функцияси издан чиқади ва яллиғланиш ўчоқларида витилиго 
ривожланади [5]. Гипопигментоз касаллигининг бошқа шаклларида бу йўналишда илмий 
тадқиқотлар деярли амалга оширилмаган. Ҳозирги вақтда клиник дерматология амалиѐтида 
фойдаланилувчи гипопигментоз касаллигини даволаш услублари тўлиқ самара бермайди ѐки 
қисқа муддат давомийлигида терапевтик таъсир кўрсатиши қайд қилинади, шунингдек бу 
даволаш услублари этиопатогенетик жиҳатдан аниқ илмий асосланмаган [5]. 
Ўзбекистон республикаси ичак паразитлари бўйича эндемик ҳудудлардан бири бўлиб [6] 
гипопигментоз касаллиги кенг тарқалган, ушбу маълумотлар Ўзбекистон миқѐсида 
гипопигментоз касаллиги этиопатогенезининг айрим жиҳатларини батафсил ўрганиш мақсадга 
мувофиқлигини кўрсатади.
Кутилаѐтган натижалар гипопигментоз касаллиги этиопатогенези ҳақида қўшимча 
маълумотлар олиш имконини беради, шунингдек ушбу маълумотлар гипопигментоз 
касаллигини мақсадга йўналтирилган тарзда даволашда илмий асос сифатида фойдаланилиши 
мумкин.