181
«Chukikamata» (Chili) fabrikasida qo‘llaniladi. «Animol D» reagenti
natriy sianidi bilan birgalikda «Lorneks» (Kanada) fabrikasida mis-
molibdenli boyitmani ajratishda qo‘llaniladi.
Rux sulfati bilan birgalikda kuchsiz ishqorli muhitda ferrisianidlar
(1,0–1,5 kg/t) bilan yoki natriy sianidi (0,5 kg/t ga yaqin) bilan mis va
temir sulfidlarini tazyiqlash va molibdenitni flotatsiyalash.
Bu usul
«Morensi» (AQSh), «Gaspe» (Kanada) fabrikalarida qo‘llaniladi.
Oksidlovchilar – vodorod peroksidi (0,5–1,0 kg/t), natriy gipoxloridi
(2 kg/t ga yaqin) yordamida mis va temir sulfidlarini tazyiqlash va
molibdenitni flotatsiyalash
. Bu oksidlovchilar «San-Manuel» (AQSh)
fabrikasida qo‘llaniladi.
Organik kolloidlar (kraxmal, dekstrin) bilan molibdenitni tazyiqlash
va mis sulfidlarini flotatsiyalash
. Ushbu usul «Magna», «Artur» va
«Silver-Bell» (AQSh) fabrikalarida qo‘llaniladi. Kollektiv boyitma mis
sulfidlarini flotatsiyalashdan oldin slivga apolyar
reagentlarni chiqarib
yuborish uchun quyultiriladi, chunki ortiqchasi va ularning molibdenit
yuzasida so‘rilgan bo‘lishi uni kraxmal yoki dekstrin bilan tazyiqlanishini
qiyinlashtiradi. So‘ngra kollektiv boyitma toza suv bilan 20 %
qattiqlikkacha suyultiriladi; bo‘tanaga 600–900 g/t kraxmal yoki dekstrin
(10 % eritma ko‘rinishida) qo‘shiladi va piritni tazyiqlash uchun oxakli
muhitda mis boyitmaga (pH 11,5–12,0) flotatsiyalanadi.
Mis boyitmasi
oxak va dekstrin (yoki kraxmal) qo‘shish bilan qayta tozalanadi. Mis
flotatsiyasi chiqindilari suvsizlantiriladi va dekstrin plyonkasi yemirilishi
uchun 300 °C da kuydiriladi, undan so‘ng molibdenit apolyar moy va
ko‘pik hosil qiluvchilar bilan flotatsiyalanadi. Molibden boyitmasini mis
sulfidlaridan tozalash uchun qayta tozalash jarayonlariga sianidlar (500–
700 g/t boyitma uchun) beriladi.
Moddaviy tarkibi bo‘yicha juda murakkab bo‘lgan mis-molibdenli
boyitmalarni ajratish uchun 2-3 ta va undan ortiq yuqorida sanab o‘tilgan
usullar birikmasi qo‘llaniladi.
Yuqori sifatli molibden boyitmalarni
olish uchun qayta tozalash
jarayonlarining soni ruda turiga bog‘liq holda 5 dan 14 gacha o‘zgarib
turadi. Qayta tozalashlar oxirigacha yanchish, termik ishlov berish va shu
kabi boshqa texnologik jarayonlar bilan birga qo‘shib olib boriladi. Agar
dastlabki ruda flotatsiyasi zich bo‘tanada (qattiqlikning 40–45 % gacha
miqdorida) olib borilsa, unda qayta tozalash flotatsiyasi – zichligi uzluksiz
kamayadigan suyultirilgan bo‘tanada olib boriladi; oxirgi qayta
tozalashlarda qattiqlik miqdori 3–5 % ga yetishi mumkin. Qayta tozalash
jarayonlarining ko‘p sonida jarayonda mahsulotlarning ancha qismi
182
aylanadi, bunda molibdenning bir qismi yo‘qoladi.
Oxirgi molibden
boyitmasida molibdenning ajralishi 45 dan 86 % gachani tashkil etadi.
Agar mahsulotlar aylanishi yuqori sifatli molibden boyitmasi olishni
qiyinlashtirsa, unda gidrometallurgik qayta ishlashga yuboriladigan past
sifatli oraliq mahsuloti ko‘rinishida molibdenning bir qismini chiqarib
olinadigan flotatsiyaning ochiq sxemalari qo‘llaniladi. Ko‘pincha oraliq
mahsuloti xomaki molibden boyitmasini birinchi qayta tozalashdan so‘ng
yoki nazorat flotatsiyasi boyitmasini qayta tozalashdan so‘ng chiqariladi.
Molibden va zararli qo‘shimchalar miqdori bo‘yicha konditsiyali
molibden boyitmasini olish mumkin bo‘lmaganda boyitmani maromiga
yetkazish sikliga past haroratli kuydirish va tanlab eritmaga o‘tkazish kabi
jarayonlar kiritiladi. Ba’zan («Magna» va «Artur»
fabrikalari, AQSh)
kuydirishdan so‘ng avval jinslar minerallarini, so‘ngra molibdenitni
flotatsiyalash amalga oshiriladi.
Kuydirish – molibden boyitmalarining kuydirishda yonib ketadigan
amorfli ko‘mir (shungit) bilan yoki oddiy ko‘mir bilan ifloslanganda uning
sifatini oshirishning samarali usulidir. Kuydirishni juda yuqori haroratda
ham amalga oshirish mumkin. Bu holatda molibdenit molibden uch
oksidiga o‘tadi va uning
boyitmadagi miqdori ortadi; molibden
boyitmasida mavjud bo‘lgan mis minerallari oksidlanadi, so‘ngra esa
sulfat kislota bilan yoki natriy sianidi bilan tanlab eritmaga o‘tkaziladi.
«Chukikamata» (Chili) fabrikasida natriy sianidining 900 g/t sarfida
molibden boyitmasidan misni sianli tanlab eritmaga o‘tkazish olib boriladi.
Oxirgi vaqtda molibden boyitmalarini xlorli va ammiakli tanlab eritmaga
o‘tkazish qo‘llanilmoqda. «Brenda» (Kanada) fabrikasida qo‘llaniladigan
qizdirish bilan xlorli tanlab eritmaga o‘tkazishda molibden boyitmasida
mis va qo‘rg‘oshinning miqdori, mos ravishda 0,07 va 0,05 % ga
kamayadi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
