Çolpan’in köŞe yazilari (İnceleme-metiN)

3.1.17.
 
Hayat Memat Meselemiz Üzerine (1922)
55
 
“Türkistan” yönetimine, ülkemizin her tarafından her gün yığınla mektuplar 
gelmektedir. Gazete yönetimine gelen mektuplar, elbette yerel halkın günük hayatı, 
geçimini her yönden iyice gösterse gerek. Fakat o mektuplardan alınan haberler ile 
gazetenin ülkedeki yaşam ile ilgili köşesini geniş, güzel ve faydalı bir şekilde göstermek 
mümkün değil. Çünkü o mektupların hepsi, belirtildiği üzere eğitim, okuma, okutma 
meselesinden ve o meselenin de sadece felaket yönlerinden bahsetmektedir… 
Ülke Eğitim Bakanlığında oturup beldelerdeki eğitim şubelerinin tebliğ (rapor) leri 
içine gömülmüş yoldaşlarımız, bilmiyorum ki, eğitimimizin gerçek durumundan ne kadar 
haberdarlar? Elbette onlar beldelerdeki eğitim işlerinin gerçek çözümlerini bizden fazla 
düşüyor, bizden fazla biliyor olmalılar. Fakat beldelerdeki eğitim işlerinin ölüp gitmesine 
karşı o yoldaşlarımızın bugün hangi tedbir ve çareleri gördükleri onların Hocend Eğitim 
Şubesinde yaptıkları işlemden malumdur. Bu işlem şundan ibarettir: ülkemizde okul 
okumaya önem veren bir Müslüman şehri varsa, o da Hocend imiş. Eğitim Bakanlığının 
okulların türüne (miktarı) göre Hocend’de hükümet hesabına yalnız 8 okul açmaya izin 
verilip, buna göre belki daha az para verildiği halde Hocend Eğitim Şubesi insiyatif 
kullanarak 14 okul açık tutmaktadır. Bu 14 okulun ikisi de kızlar okuluymuş.
Son zamanlarda ödenek yetmezliği nedeniyle her yerde Müslüman öğretmenlerin 
okul işlerini bırakarak, başka işlere girdiklerini gören Hocend Eğitim Şubesi, çeşitli 
yollarla para bularak öğretmenlere kanunda belirtilen özlük haklarının dışında, onlar ile 
özel anlaşma (sözleşme) lar yapıp, onlara fazladan ödenek ayırmış.
Hocend Eğitim Şubesinin bu hareketini bizim ülke Eğitim Bakanlığımız itaatsizlik, 
plandan çıkma olarak bulup ona kınama yayımlamış… 
Bu muamele Hocend Eğitim Şubesinde oturup, azda olsa çalışmak isteyen kişilere: 
“Çalışma, ne olursa seni çalıştıramayacağız!” demek değil mi? Güzel, Hocend Eğitim 
Şubesi kendi insiyatifi ile anlaşma yapmış, kendi doğru bildiği işi yapmış. Her durumda, 
gerek ve lazım olan resmiyetin dışına çıkmış. Ama okulların türüne göre kendi idari 
55
“Türkistan” gazetesinin 1922 yılı 20 Ekim sayısında “Abdülhamid Süleyman” imzası ile yayımlanmıştır. 
İlk kez Çolpan’ın “Eserler” inde 4. ciltte tekrar neşredilmiştir. 
Bu makalede Hocend Eğitim Şubesi hükümet hesabına 8 tane okul yerine 14 tane okul açtığı için Ülke 
Eğitim Bakanlığı tarafından itaatsizlikle ayıplandığı beyan edilmiştir. 

---

141 
bölgesindeki okulların yarısına yetecek kadar bile ödenek alamayan Eğitim Şubeleri var, 
çok var. İşte bunlara karşı resmiyetin dışına çıkan Eğitim Bakanlığımızın kendi değil mi? 
Hocend’de 8 okul yerine 14 okul varken, bir okula sahip olamayan yerler var. 
Sonra okulların şu tarafı da var: bugün bizim yerli halkın eğitimi ölüm arefesinde; 
eğitim işiyle meşgul olan gençlerimiz, öğretmenlerimiz karınlarını doyuramadığından 
eğitim alanından çekildiler; onları yeniden okul, eğitim işine çekme meselesi bizim için 
hayat memat meselesidir. Böyle bir durum içinde de Avrupa resmiyetinin en anlamsız, 
en değersiz kısmı için böyle muamele etmek doğru mu? Ölüm döşeğinde yatan kişiye: 
“Niçin misafiri karşılamaya çıkmadın?” desek olur mu?