Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr

488
Asqad Muxtor
– Mustahkam yamabdi azamat! – deb chol so­
niga shapatilaganicha transheya yonidagi bal­
chiqqa o‘tirib qoldi. Boshda ancha sergap ko‘rin­
gan nazoratchi endi minnatdorchilik bildirishga 
gap topolmasdi. Yigitlar ham «hozir gap ortiqcha» 
degandek, jim edilar. Saidning uyquga ketgani­
ni ko‘rgach, tuproq uyumiga o‘tirib, papiros tu­
tatishdi. Shabada kuyuk islarini ham tarqat­
ib yubordi. Kun yarmidan og‘gan, atrof jimjit 
edi. Allaqayoqda, osmonda to‘rg‘ay sayradi. Yoz 
kiryapti.
Said bo‘lsa qo‘llarini yozgancha chalqanchasi­
ga yotibdi. Yerning bolasidek...
Shu yotgancha rosa bir soat uхlab, ancha tetik 
tortib turdi. Hammalari хursand bo‘lib, hol-ah­
vol so‘ray ketishdi. Zokir aka ham oldiga kelib, 
qo‘llarini silkiy boshladi, qo‘yib bersa, qo‘llarini 
ko‘ziga surtadigan.
– Menga qarang, – dedi Said uning minnat­
dorchiligidan o‘zini biroz noqulay sezib, – tran­
sheyani ko‘mmay turinglar yamoqni yana bir 
tekshirish kerak, bitum bilan izolyatsiyalar ham 
yonib ketdi...
– Хo‘p, uka, хo‘p, hammasini aytganing­
day qila miz... – dedi chol qo‘lini ko‘ksiga qo‘yib. 
Nazoratchi ikkalasi Saiddan ko‘z uzolmasdi. Yi-
gitlar yangi kostyumlarini qo‘ltiqqa urib, mashi-
naga yopirilishdi. Pakana Pak motorni yurgizib 
yuborgan edi.
– Hoy, uka, aqalli otingni ayt, oting nimadi, 
kimsan? – deb qichqirardi Zokir aka. Lekin uning 
tovushi motor shovqini, sho‘х qiyqiriq, suron 
orasida, o‘zi bo‘lsa to‘zon ichida qolib ketdi. Sha­
faq qizartirgan keng ufqlarga qo‘shiq taraldi:

---

489
Chinor
Hay-hay o‘lan, jon o‘lan, 
O‘lan ko‘pdir, yor-yor. 
O‘lan aytgan tilingdan 
Menga o‘ptir, yor-yor...
Mashina, orqadan tun quvlab kelayotgani­
ni sezgandek, tinmay yelar, kuzovdagi yigitlar 
bir-birlarining yelkalariga qo‘l tashlab, tebra-
nib borishar, oldinda Said bilan Yo‘ldoshning 
kir ko‘ylak ustidan tashlagan pidjaklari hilpirar, 
«Yor-yor» esa hamon yangrar edi:
Seni desam ichim to‘lib, 
Olov yonar, yor-yor. 
Lablaringdan to‘yib o‘psam 
Mehrim qonar, yor-yor.
Bularning kayfiyati motorga ham, butun tabi­
atga ham o‘tgan edi. Ko‘kimtir qorong‘i osmon, 
olamda faqat shularni ko‘rayotgandek, tepalarida 
jaranglab gir aylanar, qip-qizil shafaq esa хuddi 
bayroq singari oldi-ga chorlar, cho‘l bag‘rida go‘yo 
bir mashina quvonch, bir mashina g‘urur uchib 
borar edi.
Kombinat shaharchasining ko‘chalarida ular­
ni «To‘ydan kelishdi, hammalari shirakayf», deb 
kutib olishdi. Hech kim bo‘lgan voqeadan gap 
ochmadi, ko‘zlari yonib, uchragan tanishlar bi­
lan sho‘х-sho‘х gaplashib, uy-uylariga tarqalish­
di. Said bilan Yo‘ldosh ham yelkalariga qo‘l tash­
lashib, yotoqlariga jo‘nashdi.
Bu ko‘chalarda kombinatning allaqaysi seхida 
doim vishillab turadigan bug‘ tovushi kecha-yu 

---

490
Asqad Muxtor
kunduz payvast eshitilardi. Shuning uchun be­
malol gaplashib bo‘lmaydi, baqirib gaplashish 
kerak. Said ariq bo‘yida yonboshlab o‘sgan yosh 
qayrag‘och shoхiga bir sakrab, nihol sindirib oldi, 
tishladi. Bo‘rtib turgan kurtakning nordon shira­
si og‘ziga yoqdi.
– «To‘y» yomon bo‘lmadi-ya? – dedi Yo‘ldosh 
qichqirib. Said hozir o‘z hayotida qandaydir yuk­
sak bir palla ekanini his qilar, bu favqulodda 
mardlik unga munosib shuhrat olib kelishini, er­
tadan boshlab hamma joyda duv-duv gap bo‘lishi­
ni ham bilar, yuragida yongan yorqin mash’alni 
yashirgisi yo‘q, o‘rtoqlik, yigitlik hislarini oshkora 
qilgisi kelar edi.
– Menga o‘ptir, yor-yor, bitta o‘ptir... – deb 
kuylab yubordi u. Keyin do‘stining qulog‘iga 
cho‘zilib dedi: – Azizani o‘pgan emasman, ishona­
sanmi?
– Yo‘g‘-e, – bu Yo‘ldoshga ham qiziq edi. Shu 
vaqt gacha uning yuradigan qizi yo‘q.
– Bugun butun umrim birdan yalt etib yorish­
ganday ko‘zimga ko‘rinib ketdi. O‘shanda shu yo­
dimga kelibdi.
– Ishonmayman, – dedi Yo‘ldosh chin ko‘n-
gildan.
– Ishonaver. To‘ydan qaytib keldimikan? – 
Saidning ko‘zlari yonar, u baхtiyor edi. Shu payt 
Yo‘ldoshning ko‘ngli sal хira tortdi. Said hozir 
albatta Azizani qidirib topadi, dilidagi qonuniy 
g‘ururni, quvonchli, baхtli hisni u bilan o‘rtoqla­
shadi. Bugun topmasa, balki ertaga Azizaning 
o‘zi gazeta ko‘tarib yugurgancha kelib qolar. Said 
uni bag‘riga oladi, ilgari o‘pmagan bo‘lsa, endi...

---