B. R. Nazarov oliy geodeziya

Alidada ekssentrisiteti elementlarini va uning to‘g‘ri


aylanishini aniqlash


K limb bo‘laklari halqasining markazi (4.5-rasm); O – alida­ da aylanish o‘qi; j –optik mikrometrni sanoq indeksi; d – in­ deksning hisoblangan siljishi burchagi; l va p – alidada ekssen­ trisiteti elementlari; A va B – limb qarama-qarshi shtrixlarining hisoblangan holati; A' va B' – ekssentrisitet sababli shtrixlar silji­

78

gan holatining ko‘rinishi; x – ekssentrisitet ta’siridan sanoqlar­ dagi xatolar bo‘lsin.

Elementlar l, p va d larni aniqlash talab qilinadi. Alidada eks­ sentrisitetini tadqiq qilishdan oldin qarash trubasi aylanish o‘qiga o‘rnatilgan adilak (agar y bo‘lmasa alidadada o‘rnatilgan adilak) sinchiklab tekshiriladi va teodolit vertikal o‘qi vertikal holatga keltiriladi. Tadqiqotlar alidadani soat yo‘li bo‘yicha ikkita ket­ ma-ket aylanishida (to‘g‘ri yo‘l) va soat yo‘liga qarshi uning ikki to‘liq aylanishida (teskari yo‘l) bajariladi. Limbning qo‘zg‘almas holatida­ alidadani odatda har 300 dan o‘zgartib o‘rnatiladi va har bir o‘rnatishda ikki martadan sanoqlar olinadi: t — limb di­ ametral qarama-qarshi shtrixlari tasvirini birlashtirgandagi va t'

– yaqin shtrixni mikrometr j indeksi bilan birlashtirgandagi sa­ noqlar.