|
Boshqaruv qarorlari.Qarorni bajarilishini tashkill qilish
Qaror- bu bajarilishi mumkin bo‘lgan ishning aniq bir yo‘lini tanlabb olishdir. Boshqacha qilib aytganda, qaror-bu u yoki bu yo‘lni tanlab olishda bir to‘xtamga kelish yoki qanday bo‘lmasin bir fikrga kelishdir. Bunday qarorlarni xar birimiz bir kunda o‘nlab-yuzlab, bir umr davomida esa-ming-minglabini qabul qilamiz. Masalan, kimki jovonidagi qaysi bir kiyimni tanlab kiyish, tamomnomadan qaysi bir turdagi ovqatni tanlash, manzilga etib olishda qaysi bir turdagi transportni tanlash, qaysi bir kasbni tanlash va x.k. Bunday misollarni ko‘plab keltirish mumkin.
Qaror qabul qilish zaruriyati mavjud xolatining, bo‘lishi lozim bo‘lgan xolat bilan mos tushmasligi natijasida yuzaga keladi. Msalan, davlat tomonidan qat’iy belgilab quyilgan narx bozor iqtisodiyoti sharoitida o‘z funksiyasini bajaraolmaydi. Shu sababli narxlarni erkinlashtirishga qaror qilinadi.
Qaror qabul qilish imkoniyati bir necha muqobil (alternativa) paydo bo‘lganda vujudga keladi va raxbar ulardan birini, eng maqbulini tanlaydi. Qarorning eng samarali variantini topish uchun raxbar "etti o‘lchab bir kes" tamoyiliga rioya qilish lozim. Puxta o‘ylab ish olib bormaslik qanchalik qimmatga tushishini quyidagi misoldan ko‘rish mumkin.
Toshkent- Jizzax katta yo‘lini qayta sozlash uchun bir necha marta qaror qabul qilingan va davlatning yuz minglab so‘m mablag‘i bexuda sarflangan. Ilgari yo‘lning o‘rtasida bordyurli ajratish polasasi bor edi. Shundan keyin ma’lum massofada bordyurlarni olib tashlashga va asfaltlashga qaror qabul qilndi, bunga yuz minglab mablag‘ sarflandi. Bir qancha vaqt o‘tgandan keyin bordyurlar qayta tiklanib yo‘l ikkiga ajratildi va bu ishga yana yuz minglab pul sarf bo‘ldi. Yana bir oz o‘tgach, o‘ylama-netmay yo‘l o‘rtasini buzib, bir necha o‘nlab kilometrmasofada balandligi bir metorli beton devf o‘rnatildi. Unga xam yuz minglab mablag‘ sarflandi. Shunday qilib, asoslanmagn bu qaorlar xalq xo‘jaligiga millionlab zarar keltirgan
Qabul qilingan qaror reja, topshiriq, buyruq, farmon va farmoyishlar orqali yuridik kuchga kiritiladi va amalga oshiriladi. Shu nuqtai nazardan qaror- bu butun boshqaruv binosining poydevori xisoblanadi.
Qarorlar qabul qilish menejerning firki-zikirini doim band qilib turadigan tashvishdir. Menejer juda xilma-xil masalalar yuzasidan-ishlab chiqarish va kadrlarga oid, tashkiliy va xo‘jalik masalalari yuzasidan bir qator qarorlar qabul qiladi. Ba’zi xaollarda u bu ishni o‘zi yakka boshchilik bilan, boshqa xollarda o‘z yordamchilari bilan, yana uchinchi xollarda ekspertlar va jamoatchilikni jalb, qilib turib uddalaydi. Boshquruvga oid xar qanday qaror samarli bo‘lsagina, ana shu xoldagina u maqsadga muvofiq deb xisoblanadi.
Shunday qilib:
Bozor iqtisodiyoti sharoitida raxbarlar qabul qiladigan qarorlarning axamiyati tobora ortib bormoqda. Iqtisodchilarning firkiga ko‘ra, tsex (bo‘lim) boshlig‘i qabul qiladigan bitta oqilona qaror taxminan bir ishchining besh-olti oylik mexnatiga foyda keltirar ekan. Oqilona qarorni qabul qilish bir necha omillarga bog‘liq. Ulardan asosiylari quyidagilardir:
*qaror qabul qilish jarayonida axbrotning to‘laligi va uning sifati;
*qaror qabul qiluvchi raxbarning shaxsiy sifati;
*qaror qabul qilashda tashkiliy masalalarning oqilona echilishi darajasi (masalan, qaror qabul qilishda mutaxassilarni jalb etish, qaror qabul qilish tizimining takomillik darajsi, ularni ijrochilarga etkazish, nazorat qilish va bajarilish darajsi va xokazo).
Qarorni to‘g‘ri tanlash uchun muayyan tamoyillarga tayanish va qarorlarga bo‘lgan talabalarni xisobga olish, aniq qaror qabul qilish maqsadini butun xalq xo‘jaligini maqsadiga muvofiqlashtirish mexnat jamoasi manfaatlarining jamiyat manfaatlari bilan mos kelishini oldindan belgilash, mexnat va moddiy resurslardan tejamli foydalanish, texnikaviy, iqtisodiy va sotsial rivojlanish tendentsiyalarini xisobga olish zarur.
Qayd qilinganlarni umumiylashtirib aytganda boshqaruv qarorlari quyilagi talablarga javob berishi kerak:
Do'stlaringiz bilan baham: |
