6. Bevosita potensiometriya

7
 

---

17. Amperometriya. Amperometrik titrlash, usulning mohiyati. Indikatorli elektrodlar.
Amperometrik titrlash Usulning mohiyati. Amperometrik titrlash, potensiostatik polyarizatsion titrlash – volt-
amperometrik (polyarografik) usulning bir turi. Elektrkimyoviy yacheyka elektrodlariga kuchlanish (potensial) beril-
ganda eritma konsentratsiyasiga bog‘liq ravishda tok kuchi o‘zgarishini o‘lchashga asoslangan. Ilkovich tenglamasi 
iD=Kc polyarografik yacheykadagi diffuziya toki iD polyarografik faol moddaning konsentratsiyasi ortgan sari orta 
boradi. Polyarografik yacheykadagi tahlil etiluvchi, titrlanuvchi eritmaga titrant qo‘shilganda polyarografik moddaning 
konsentratsiyasi ortsa yoki kamaysa diffuziya toki ham tegishlicha ortadi (yoki kamayadi). Titrlanuvchi moddani titrant 
bilan reaksiyasi tugaydigan ekvivalent nuqtani diffuziya tokini keskin o‘zgarish nuqtasiga (ortishi yoki kamayib ketish 
nuqtasiga) binoan topiladi. Amperometrik titrlashni bitta qutblanuvchan elektrodli chegaraviy tok bo‘yicha titrlash 
polyarografik yoki polyarimetrik titrlash va ikkita bir xil qutblanuvchan elektrodli “tok tuliq so‘nguncha” deb ataluvchi 
biamperometrik titrlash turlari mavjud. 
18. Amperometrik titrlashlar, titrlash egrilarining ko‘rinishlari. Cho‘ktirish. Kompleks hosil qilish va oksidlanish-
qaytarilish reaksiyalarining ishlatilishi.
Amperometrik titrlashda titrlash egrilari 
Titrlashning cho‘ktirish usuli (cho‘ktirish titrimetriyasi) – aniqlanuvchi modda bilan kameruvchanbirikma 
hosil qiluvchi titrantlarni qo‘llashga asoslangan.Kompleks hosil qilish usuli
metall kationlarining kompleksonlar 
bilan kompleks hosil qilish reaksiyasiga asoslangan 
Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari
— elektronlarning 
atomlardan atomlarga butunlay yoki qisman oʻtishi bilan bogʻliq kimyoviy reaksiyalar. Elektronlar chiqarilishi 
oksidlanish, elektronlar biriktirib olinishi qaytarilish deyiladi 
20. Bir va ikki indikatorli qutblangan elektrodlar yordamida amperometrik titrlashlar, titrlash egrilarining 
ko‘rinishlari.
Bitta indikator elektrodli am perom etrik titrlash. Titrlash davrida sodir bo‘ladigan reaksiyaning turiga (cho'ktirish, 
komplekslanish yoki oksidlanish-qaytarilish), tanlangan potensialda moddalardan qaysi biri (aniqlanadigan, titrant, 
reaksiya mahsuloti yoki indikator) elektr aktiv ekanligiga bog'liq ravishda amperometrik titrlash egri chiziqiarining 
shakli turlicha bo'ladi. Umumiy holda, amperometrik titrlashdagi kimyoviy reaksiyaning tenglamasini quyidagicha 
tasvirlash mumkin:A+B—>C Agar titrlanadigan A modda elektr aktiv bo‘lsa, titrlash egri chizig'ining ko‘rinishi (a) 
keltirilganday bo‘ladi.Ekvivalentlik nuqtasigacha tok kuchi kamayadi, keyin tok kuchi o ‘zgarmaydi. Agar titrant V 
elektr aktiv bo‘lsa (b),ekvivalentlik nuqtasigacha tok kuchi o ‘zgarmydi va undan keyin eritm ada ortiqcha miqdor
titrantning paydo bo‘lishi tok kuchi qiymatining ortishiga olib keladi. 
Ikkita indikator elektrodli amperometrik titrlash 
Biamperometrik titrlashda aniqlanadigan modda yoki titrantning qaytarligiga qarab titrlash egri chiziqlari turlicha 
boladi. Qaytar sistemani titrlashda ekvivalentlik nuqtasigacha titrlash egri chizig'ida maksimum kuzatiladi. Agar 
elektrodlarning sirt yuzalari teng b o isa, maksimum aniqlanadigan moddaning 50 % titrlanganlik darajasiga (Ya=0,5) 
to'g'ri keladi. Delaxey tenglamasiga mos ravishda A=0,5 bo'lganda titrlash egri chizig'i maksimumdan o'tadi. Buni 
quyidagicha tushuntirish mumkin. Elektrodlarga kichik qiymatdagi kuchlanish berilganda zanjirda tok paydo bo'lm aydi, 
chunki eritmada titrlanadigan moddaning oksidlangan (qaytarilgan) shakli mavjud emas. Agar shu eritmaga ozroq 
oksidlovchi (qaytaruvchi) qo‘shilsa, tahlil qilinadigan modda qaytarilgan (oksidlangan) shaklining ekvivalent miqdori 
hosil bo'ladi va zanjirda I tok yuzaga keladi.