1. Ómir iskerligi qáwipsizligi páni haqqında túsnik. Ómir iskerligi qáwipsizligi pániniń maqseti hám waziypaları

Uliwmaliq evokuatsiya ayriqsha jaǵday aymaǵinda xaliqtiń hámmesin alip shiǵiwi názerde tutiladi.
Bóleklep evokuatsiya ayriqsha jaǵday aymaǵinda miynetke jaramsiz xaliq, mektep jasindaǵi balalar, mektep, litsey, kolej hám joqari oqiw orinlar oqiwshilari hám studentleri alip shiǵiliwi zarúr bolǵanda ótkeriledi.
Adamlardin ómiri hám den sawliǵi ushin qawip bar ekenligi, xaliqti evokuatsiya qiliw haqqinda qararǵa keliw ushin tiykar esaplanadi.
Evokuatsiya ótkeriw haqqinda qaraǵa huquqina aymaqda ayriqsha jaǵday júz bergen yaki pragnoz qilinip atirǵan xákimler, aymaqliq ózin ózi basqariw organlari basliqlari (puxara qorǵaw basliqlari) iye boladi.
Ayriqsha jaǵday kólemi hám evakuatsiyaniń waqtina kóre ol asiǵis (keshikterip bólmaytuǵin) hám aldindan ótkiziletuǵin boliwi kerek.
Keshiktirmey qarar qabil etiw talap etiletuǵin jaǵdaylarda lokal harakterge iye asiǵis evokuatsiya qawipi bar obiektin náwbetshi – dispetsheri xizmet basliǵiniń kÓrsetpesine tiykarlanip ótkiziliwida múmkin.
Xaliqti evakuatsiyasin táminlew rejeleri tiyisli turaqli is júritiwshi organlari tárepinen ámelge asiriladi.
Xaliq evokuatsiyasin islep shiǵariw – aymaqliq hám aymaqliq prinsipge tiykarlanip rejelestiredi, payda etiledi hám ámelge asirilad.
Islep shiǵariw – aymaqliq prinsip ayriqsha jaǵday aymaǵinda jumisshilar xizmetkerler, studentler, oqiwshilardi karxanalar, shólkemler, oqiw orinlari boyinsha, islep shiǵariw hám xizmet kórsetiw bóliminde bánt bolmaǵan xaliqti bolsa jasaw orninan transfortta (piyada) alip ótiwdi názerde tutadi.
Aymaqliq prinsip islep shiǵariw hám xizmet kórsetiw bóliminde bánt bolmaǵan xaliqti jasaw orininan aymaqliq shólkemler arqali alip shiǵiw kózde tutiladi. Ayrim jaǵdaylarda evokuatsiya aymaqliq prinsip tiykarinda, yani evokuatsiya xabar berilgen waqitta xaliq qay jerde bolsa, sol jerde ámelge asiriladi.
Xaliqtiń evokuatsiyasin shólkemlestiriw:
Xaliqti ayriqsha jaǵday orninan evakuatsiya qiliw hár bir jaǵdayda ayriqsha jaǵdaydiń júzege keliw hám rawajlaniw sharayatlari jaraqatlanish tiykarlar tásiriniń hárakteri hám aymaq – waqit kórsetkisleri menen aniqlanadi.
Ayriqsha jaǵday qáwipi tuwilǵanda isenimli pragnoz soń tayarlaniw jumislari alip bariladi. Bunnan maxset ayriqsha jaǵday aymaǵinda xaliqti transfortta yaki piyada alip shiǵip ketiw ushin hamme zárúr sharayatlar jaratiwdan ibarat. Olar qatarina:
- evokuatsiya orgalari tayar halatqa keltiriw hám jumis tártibin aniqlastiriw;
- evokuatsiya qilinatuǵin, tiykarinan transfort hám piyada, xaliq sanin aniqlastiriw, transfort qurallari adamlardi transfortqa shiqariw standartlari (punktlari)na bólistiriw, kalonnalar sanin aniqlaw hám olardi piyada jónelislerine biriktiriw;
- evokuatsiya jónelislerin tayarlaw, jol belgilerin hám kórsetkishlerin ózgertiw, toqtaw orinlarin bezew;
- jiynaw evokuatsiya punkiti, transfortqa shiǵariw – túsiriw punktlerin tayarlaw;
- xabar beriw hám baylanis bólimlerin tayar ekenligin tekserip kóriw;
- qorǵaniw binalarin tayar halatqa keltiriw kiredi.
Evokuatsiya ótkiziw haqqinda xabar alinǵannan soń tómendegi isler ámelge asiriladi:
- evokuatsiya organlari, karxana, bólim basliqlari, sondayaq xaliqqa evokuatsiya baslanǵani hám ótkiziliw tártibi tuwrisinda xabar beriw;
- evokuatsiya organlarin jayiw hám tayar halatqa keltiriw;
- qáwipsiz aymaqlarǵa evokuatsiya qilinati xaliqti jiynaw hám kóshiriwge tayarlaw;
- piyada kolonnalarin shólkemlestiriw hám baslanǵish punktlarǵa alip shiǵiw, transfortlarǵa miniw orinlarina transfortlardi alip keliw hám xaliqti mingiziw;
- evokuatsiya qilinǵan xaliqti aldinnan jasaw sharayatiniń birinshi náwbettegi túrlerin táminlep tómendegi qáwipsiz jerlerge qabil aliw hám jaylastiriw;
Ayriqsha jaǵdaydiń hár bir aniq túrine evokuatsiya ótkiziw ayriqsha belgilerge iye boladi.