Ҳ. А. АрFинбоев, Ҳ. У. Абдуллаев, А. М

14.5. Туганакмевалилар.
Картошка. Бу ўсимлик томатдошлар оиласига мансуб бўлиб бир йиллиги маданийлаштирилган, ёввойиси эса кўп йилликдир.
Ўзбекистон шароитида картошканинг ривожланишига ва ҳосили-нинг шаклланишига агрометеорологик омилларнинг катта таъсири борлиги кўпчиликка маълум. Бу ўсимликнинг ўсиши, ривожланиши ва фотосинтез жараёни учун мақбул ҳаво ҳароратининг ўртача қиймати 16-19С ҳисобланади ва ривожланиш даврида ҳарорат 25-27С бўлса унинг тезлиги пасаяди, лекин ҳаво ҳароратининг 29-30С гача кўтарилиши эса туганакларнинг ўсишини тўлиқ тўхтатиб қўяди. Картошка ўсимлиги совуққа жуда чидамсиз ва ҳаво ҳарорати–1,0-1,5С бўлса нобуд бўлади. Эрта баҳорда уруғи тупроққа кўмилган картошка униб чиқишининг ўртача кўп йиллик даври давомийлиги 20-25 кунни ташкил этади.
Ўзбекистон шароити картошка турли навларининг агрометеорологик шароитларини ўрганишни тақозо этади. Г.Х. Холбоевнинг Давлат нав синаш участкалари материали асосида Лорх, Огонек ва Вольтман навлари бўйича ўтказган агрометеорологик тадқиқотлари устида қисқача тўхталиб ўтамиз. Эрта баҳорда ҳаво ҳароратининг паст келиши ва суткалик қийматнинг 9-13С атрофида бўлиши, кўчат экиш-униб чиқиш давр давомийлигини 25-32 кунга узайиши кузатилган. Эртаги кўчат экилган картошканинг ривожланиши учун ҳароратнинг паст қиймати 6С ҳисобланади.
14.3-жадвалда картошка айрим навлари учун фазалараро давр давомийлиги ва самарали ҳаво ҳароратларининг йиғиндисига бўлган талаби келтирилган. Жадвалдан картошка нави хусусиятларига қараб ҳароратга бўлган талаби турли фазалараро даврда турлича эканлиги кўриниб турибди. Масалан, пастки ҳарорат 6С деб олган ҳолда, уруғ кўчати экилган картошканинг униб чиқишида самарали ҳароратнинг йиғиндиси 110 дан 150С гача, униб чиқиш-гуллаш даврида 460 дан 505С гача, гуллаш-ҳосилни йиғиштириб олишда 450 дан 680С гача ўзгариб туриши ўсимликнинг нав хусусияти билан боғлиқдир. Уруғ кўчати экишдан то ҳосилни йиғиштириб олинишига қадар жами самарали ҳароратнинг йиғиндиси эса 1110-1300С ташкил этади.
14.3-жадвал