Hotam Umurov adabiyot qoidalari

POETIK FONIKA

Tayanch tushunchalar

Tovushlar evfoniyasi. Alliteratsiya, assonans, dissonans, monorim.
Yuqorida tahlil etganimiz — qofiya va poetik sintaksis qonuniyatlari poetik fonika hodisasini yuzaga chiqaradi. Poetik fonika (fonetika fanining bir bo’limi) misra va satrlarda bir xil nutq tovushlarining takrorini va ularning estetik-emotsional vazifasini tekshirish bilan shug‘ullanadi.

Nutq tovushlarining evfoniyasi (inglizcha „euphony“ — yaxshi ovoz), ya’ni ohangdosh va ohangdorligi asarda shunchalik zarurki, u tufayli ritm izchillashadi, poetik fikr latiflik (yoqimlilik) kasb etadi, hissiy ta’sirni kuchaytiradi. Nutq tovushlarining takrori orqali so‘zlar ohangdoshligi, so‘zlar ohangdoshligi orqali misralar ohangdoshligi voqe bo’ladi; ohangdoshlik, pirovardida, zaruriy musiqiylikni yuzaga keltiradi.

Poetik fonikaning unsurlari ko‘p va ancha murakkabdir, hozircha ba’zilarining umumiy xususiyatlarini o‘rganamiz.