Hotam Umurov adabiyot qoidalari

To‘rtlik. Ruboiy va tuyuq janri talablari (vazni)ga javob bermaydigan to‘rt misralik barcha she’riy asarlarni to‘rtlik (qorishiq) janri deb yuritish asoslidir. To‘rtliklarning mavzu va mundarijasi hayotning barcha jihatlarini qamrab oladi; ularda bu jihatlar siqiq tarzda poetiklashadi:

Xalqqa ayting, men aslo o’lganim yo‘q,

Yov qo’liga taslim ham bo’lganim yo‘q.

Men elimning yuragida yashayman,

Erk deganning tilagida yashayman.

(Hamid Olimjon)

Mazkur „qorishiq janr“ning Jamol Kamol aytganidek, asosiy belgilari bor. „Bular: a) lirik ifodaning erkin parvozi; b) kechinmalar doirasiga tushgan eng uvoq mayda-chuydalarning ham shu ondayoq qayd etilishi; d) bevosita nutq-monolog bilan chuqur suvrat-tasvirlarning almashinib turishi; e) vazn va mulohazalarning erkin qo’llanishi kabi xususiyatlardir“⁹².

Orzum shul, o‘chmasin yongan charog’ing,

Yulduzday nur sochsin chashming-qarog’ing.

Magar chinor bo’lsang chinorday yasha,

Bevaqt uzilmasin biror yaprog’ing.

(Abdulla Oripov)

Ko‘rinib turibdiki, bu xil to‘rtliklar „universal“lik xususiyatini kasb etadi va uning tarixi xalq og‘zaki ijodidan to hozirga qadar yaratilgan to‘rtliklarning barchasini o‘z ichiga oladi.