Homila qon aylanishi

Ikkilanuvchi tonlar deb,ikkala ton orasida aniq eshitiladigan pauzani bo`lishi .

Parchalanishi -,ikkala tonlar orasida pauza eshitilmaydi. Minimal parchalanish sog`lom bolalarda I ton (chuqur nafas olganda yurakni o`ng tomoniga qon oqimi kuchayishi bilan bog`liq); II ton minimal parchalanishni

II nuqtalarida chuqur nafas olish oxirida, yurakni o`ng tomoniga qon oqimi kechayishi bilan tushuntiriladi.

Ba`zi bolalarda qo`shimcha tonlarni eshitsa bo`ladi. II tondan keyin, diastole boshlanishida bazida sekinlashgan III ton eshitiladi bu qorinchalaro mushak devori tortilishi bilan bog`liq (o`smirlarda gorizontal holatda yaxshi eshitiladi vertikal holatda yo`qoladit). Sportchi bolalarda bazida IV ton eshitiladi. Bu bo`lmachalar qisqarishi bilan bog`liq .

Yurak tonlari ritmikligi diastolik pauzalarni tengligiga asoslangan.

Yurak shovqinlari

Yurak va yirik tomirlar auskultatsiyasida bolalarda ko`pincha qo`shimcha ovozlar-shovqinlarni eshitish mumkin(qon turbulent harakatiga bog`liq) . Turbulentlik quyidagi uchta gemodinamik ko`rsatkichlar buzulishidan kelib chiqadi:

Klapan teshigi diametri yoki tomir devori diametri;

Qon oqimi tezligiga;

Qon qovushqoqligi.

Shovqinlar yurak sohasi ustida va yirik tomirlarda eshitiladi. Intrakardial va ekstrakardial shovqinlar farqlanadi.

Ananaviy yurak ichi shovqinlari 2 ta gruppaga bo`linadi: organik (yurak anotomik o`zgarishlari yoki klapanlar o`zgarishi) va funksional sog`lom bolalarda uchrovchi yurak tonlari bilan bog`liq yoki yurak muskullari, gemodinamika o`zgarishi va boshqa organlar patologiyasida yuzaga keluvchi (masalan, anemiyada).

P.S Moshichni zamonaviy klassifikatsiyasi bo`yicha bolalarda yurak shovqinlarini 4 gruppaga bo`lish taklif qilingan :

organik (yurak shilliq qavati va tomirlar shilliq qavatini organik zararlanishiga asoslangan);

organik-funksional (yurak faoliyatini boshqa organlar va sistemalar kasalligada buzulishi);

-funksional (yurakdan tashqari kassalliklarda yurak faoliyatini buzulishi);

fiziologik (sog`lom odam organizmida eshitiladiga va yurak-qon tomir sistema si fiziologik xususiyatlariga bog`liq ).

Shovqin aniqlanganda uni ko`rsatkichlarini aniqlash kerak (8-8 jadval).

Keltirilgan ko`rsatkichlar shovqin organik yoki funksionalligini yoki uni yuzaga kelish sababini ko`rsatadi.

Funksional shovqinlar harakteristikasi: sistolik; yurak tonlari bilan bog`liq emas; davomiy emas, sistolani hamma davrini o`z ichiga olmaydi; eshitilishi ko`pincha yumshoq, (musiqaviy tembr bo`lishi mumkin); organik sohalarda eshitilib eshitilish joyidan boshqa joyga yo`nalmaydi; doimiy emas, tana holatiga bog`liq o`zgaradia (yotgan vaqtda yaxshiroq eshitiladi), nafas fazalari (chuqur nafas olganda kuchayadi yoki yo`qoladi), jismoniy zo`riqishda (kamayadi yoki yo`qoladi); I va II ton o`zgarishi bilan kechmaydi,qo`shimcha tonlar hosil bo`lishi, yurak chegaralari kengayishi va qon aylanish etishmovchiligi.

Shovqin harakteristikasi	Tariflar
Shovqin eshitilgan yurak sikli vaqtida	Sistolik shovqinlar yurak va yirik qn tomirlar qisqarish fazasida I va II ton orasida eshitiladi.diastolik shovqinlar diastole fazasida vujudga kelib II va I tonlar orasidagi pauazada eshitiladi
Shovqin davomiyligi	qisqa va uzun
Yurak siklini nisbiy joylashishi	Erta sistolik , kechki sistolik, pansistolik, protodiastolik, mezodiastolik,presistolik,pandiastolik shovqinlar ajratiladi.
Shovqin balandliligi (intensivlik) va uni yurak sikliga bog`liq o`zgarishi	Baland va past shovqinlar ajratiladi. SHovqin balandligi qon oqimi tezligiga ko`krak qafasini o`tkazuvchanligiga bog`liq: ko`pchilik baland shovqinlar yurak nuqsonlarida miokardni qisqaruvchanlik faoliyati saqlangan holatda teri osti yog` kletchatkasi sust rivjlangan bolalarda eshitiladi. SHovqin intensivligi zarb hajmi o`lchamiga bog`liq: u qancha ko`p bo`lsa shovqin shuncha baland va kuchli bo`ladi .
Shovqin tembri	Qo`pol, qattiq, tarqaluvchi, mayin, musiqaviy shovqinlar farqlanadi.
Shovqin joylashishi	(punctum maximum) maksimum eshitilish nuqtasi
Shovqin yo`nalishi	Chap qo`ltiq osti sohasiga uzatilshi mumkin, uyqu arteriyasi yoki o`mrov arteriyasi sohasida.
Shovqin o`zgaruvchanligi	Tana holatini o`zgarishi, jismoniy zo`riqishda, nafas fazalarida

Shovqinlar harakteristikasi

Yurakdan tashqari (ekstrakardial) shovqinlarga ko`pincha perikardni ishqalanish shovqini misol bo`ladi (odatda aniq sohada eshitiladi, boshqa sohaga uzatilmaydi, yurak tonlariga sistola va diastolaga mos kelmaydi, fonindoskopni ko`krak qafasiga bosilganda kuchayadi) va plevroperikardial shovqin(yurakni chap to`mtoqlik chegarasida eshitiladi eshitiladi, nafas olish cho`qqisida kuchayadi, nafas ushlab turganda yo`qoladi) shovqinlar shuningdek tomir stenozi, kengayishi va tomirlar anevrizmasida kuzatiladi.

Qon tomirlar auskultatsiyasi

Normada sog`lom bolada uyqu va o`mrov osti arteriyasida 2 ta tonni aniqlasa bo`ladi,son arteriyasida esa bazida I ton; boshqa arteriyalarda tonlar eshitilmaydi. Yirik arteriyalarda ularni kengayishi va torayishi hamda aorta va yurak klapanlari bilan bog`liq shovqinlarni eshitishish mumkin (8-14 rasm).

Instrumental tekshiruv

Yurak va magistral tomirlarni baholash maqsadida exokardiografiya, rentgenografiya, angiografiya, KT va MRT qo`llaniladi. Yurak–qon tomir funksional holatini bilish maqsadida jismoniy yuklamalar bilan tekshirish keng qo`llaniladi.

Elektrokardiografiya yurak kasalliklari diagnostikasida muhim rol o`ynaydi. Erta yoshli bolalarda EKGni o`ziga xos xususiyati bor (8-15 rasm). Keyinchalik bolada o`ng va chap qorinchalar massasi ortishi, yurakni ko`krak qafasida joylashishi, yurak qisqarishlar soni EKG ta`sir qiladi.

Sog`lom bolalarda EKG ni asosiy xususiyatlari: Tishchalar va intercallarni kam davomiyligi, miokarda va o`tkazuv sistema sidan impulsni tez o`tishi; Bola yoshiga bog`liq interval davomiyligi o`zgaruvchanligi va tishchalar kengligi; Sinusli nafas aritmiyasi borligi ehtimoli; Yurak qisqarishlarida ritmik labillik ifodalanganligi, ayniqsa pubertat davrda; Tishchalar balandlgini sezilarli tebranishi; Ko`krak va standart tarmoqlarni yoshga bog`liq dinamik amplitudasi R va S ; Ba`zi bolalarda noto`liq Giss tutami o`ng oyoqchasi blokadasi; manfiy tishchalar saqlanishi ehtimoli T 111 bir qutbli ko`krak tarmog`i (V1 dan V4gacha); yurak cho`qqisida orqada standart tarmoqlarda chuqur Q tishcha; vertikal holatdagi yurak pozitsiyasi yoki uni o`ngga egilishi (homila va erta yoshli bolalarda); yosh o`tgan sari o`ng ko`krak tarmoqlarida qorinchalar aktivlik vaqtini kamayishi va uni chapda ko`payishi.

EKG dagi o`zgarishlarni aniqlash maqsadida qo`shimcha tajribalar o`tkaziladi (medikamentoz va jismoniy zo`riqish). Sutkalik ritmni aniqlash maqsadida Xolter monitoringgi o`tkaziladi.

Fonokardiografiya va polikardiografiya tonlar holati shovqin va ekstratonlarni aniqlash imkonini beradi. Exokardiografiya yurak patologik va fiziologik holati, morfologik hosila,uni harakati, miokard qisqaruvchanligi, markaziy gemodinamika holatini aniqlashda yordam beradi. Reovazografiya va doplerografiya markaziy va periferik qon tomirlar holatidan darak beradi.