Hodisa Olinadigan foyda ( X), ming so`m

Kredit riski qaramlik koeffitsienti (giring) bo‘yicha o‘lchanadi. Giring bu – koeffitsient hisoblanadi va quyidagicha aniqlanadi:

L
. Likvidlik koeffitsienti 1,5 va undan yuqori bo`lsa, korxona yuqori kreditga layoqatlilik darajasiga erishgan bo`ladi.
Korxonalarning kreditga layoqatlik ko`rsatkichlari bo`yicha sinflarga bo`linishi.

T/r	Nomi	1-sinf	2-sinf	3-sinf
1.	Qoplash koef. (Q.k)	Q.K > 2	1<Q.k≤2	0,5<Q.k≤1
2.	Likvidlik koef.(L.k)	L.K>1,5	1< L.k ≤1,5	0.5.k≤1
3.	Muxtoriylik koef.(M.k)	M.K>60%	30%< M.k≤60%	15%>M.k≤30%

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
2-misol. Quyidagi ma`lumotlar asosida aksiyadorlik jamiyatining uzoq muddatli bank krediti olish uchun kreditga layoqatlilik ko`rsatkichlaridan qoplash koeffitsientini hisoblang:

• 
  asosiy vositalar qoldiq qiymati: 365,0 ming so`m;
  
• 
  tovar moddiy zaxiralari va xarajatlari: 10600,0 ming so`m;
  
• 
  debitorlik qarzlari: 430,0 ming so`m;
  
• 
  pul mablag`lari: 2,0 ming so`m;
  
• 
  uzoq muddatli majburiyatlar: 345,0 ming so`m;
  
• 
  joriy majburiyatlar: 10700,0 ming so`m.
  

Yechish: Korxonaning kreditga layoqatlilik ko`rsatkichlaridan qoplash koeffitsienti quyidagicha topiladi:

3-misol. Quyidagi ma’lumotlar asosida aksiyadorlik jamiyatining uzoq muddatli bank krediti olish uchun kreditga layoqatlilik ko‘rsatkichlaridan muxtorlik koeffitsientini hisoblang:

• 
  asosiy vositalar qoldiq qiymati: 365,0 ming so‘m;
  
• 
  tovar moddiy zaxiralari va xarajatlari: 10600,0ming so‘m;
  
• 
  debitorlik qarzlari: 430,0 ming so‘m;
  
• 
  pul mablag‘lari: 2,0 ming so‘m;
  
• 
  uzoq muddatli majburiyatlar: 345,0 ming so‘m;
  
• 
  joriy majburiyatlar: 10700,0 ming so‘m;
  
• 
  o‘z mablag‘lari manbalari: 3435,0 ming so‘m.
  

Yechish: Korxonaning kreditga layoqatlilik ko‘rsatkichlaridan muxtorlik koeffitsienti quyidagi formula bilan yechiladi:
.
1-misol. Aytaylik, avtomashinani sotib olish uchun bankdan 5000 sh.b. pulni kredit qilib olaylik. Bank o‘z manfaatlariga ega bo‘lishi kerak, shuning uchun, uning shartlari: kreditni qaytarish muddati 3 yil, foiz stavkasi – oyiga yillik 12%, ya’ni foiz stavkasi oyiga hisoblash sharti bilan yillik 12 % ni tashkil qiladi. Eslatib o‘tamiz, “oyiga yillik 12%” jumlasi kredit murakkab foiz stavkasida hisoblanishi sababli oylik miqdoridagi foizni anglatadi.
(4) (PV joriy qiymat)
Bu yerda: K - kredit miqdori;
r=i*100% - foiz stavkasi;
R – to‘lovlarni talab etilgan hajmi;
n – to‘lovlarning umumiy soni.
Olingan formulani avtomobil sotib olish misoliga tatbiq etamiz. Sonlarni qo‘ygan holda
K = 5000; r = 1%; n = 3 · 12 = 36,
Kalkulyator orqali to‘lov hajmini osongina topamiz
R = 166,07.
Ta’kidlash joizki, to‘lovlarning umumiy qiymati quyidagicha:
36 · 166,07 = 5978,52
2-misol. 100000 sh.b. miqdoridagi kredit yiliga 12 % miqdorida besh yilga beriladi. Kredit bo‘yicha foizlar har yarim yil oxirida to‘lanishi kerak. Agar jamg‘armaga to‘langan to‘lovlar bo‘yicha foizlar yillik 8 % miqdorida hisoblanadigan bo‘lsa, qarzni qaytarish jamg‘armasiga kerakli to‘lov miqdorini toping. Uchinchi yil oxiriga kelib jamg‘armaning hajmi qancha bo‘ladi?
Yechish. Jamg‘arma to‘lovlari bo‘yicha foizlar yiliga 8 % yoki 4 % yarim yillik miqdorida hisoblanadi, bunda beshinchi yilning oxirida 100000 sh.b. miqdorida mablag‘ qolishi uchun to‘lovlar miqdori teng bo’lishi kerak va (bo’lajak qiymat (FV)) formuladan quyidagi formulani hosil qilamiz va hisoblaymiz:
(5)