Hisobotni bosmaga chiqarish Antiplagiat

2.3-rasm. Bodroq makkajo‘xori xillari: 1-qora, 2-oq, 3-qizil, 4-sariq 

---

35 
Umuman, bodroq makkajo‘xori kenja turning o‘ziga xos xususiyatlari 
mamlakatimiz sharoitida juda kam o‘rganilgan. Shuning uchun uning ayrim xillari, 
ayniqsa, sariq va qora rangli xillini o‘rganish muhim ahamiyatga ega. Chunki 
uning o‘simliklari va donlari nisbatan mayda bo‘lishiga qaramasdan yuqori sifatga 
ega hamda undan shirin va mazali bodroq mahsulotlari tayyorlash mumkin. 
2.3. Tadqiqot uslublari 
 
Dala tajribalari Samarqand viloyati jomboy tumanidagi “Laylo tursunova 
yerlari” fermer xo‘jaligida 30×50 m kattalikdagi maydonlarda va 3 takrorlikda 
amalga oshirildi. Tajriba dalalarida bajarilgan barcha agrotexnik tadbirlar shu 
mintaqada keng qo‘llanilayotgan uslublar asosida hamda makkajo‘xorining 
biologik xususiyatlarini hisobga olgan holda amalga oshirildi.
Tadqiqot olib borish uchun tajriba dalasini tanlash va tajriba o‘tkazish, 
tuproq va o‘simliklarning namunalarini olish va tahlil qilish, fenologik kuzatishlar 
O‘zPITI [18]
metodlari va Samarqand qishloq xo‘jaligi instituti olimlarining 
tavsiyalari asosida amalga oshirildi. 
Tajriba o‘tgazilgan yer kuzda shudgor qilindi. Erta bahorda tuproq yetilishi 
bilan baronalash o‘tkazildi. Saralab terilgan urug‘lar suvga bir sutka davomida 
ivitilib, 11-aprelda qator oralari 60 sm qilib tekis yerga ekiladi. Tajriba 
maydonining tuproqlari o‘tloq bo‘z tuproqlardan iborat. 
Asosiy agrotexnik tadbirlar xo‘jalikda qabul qilingan me'yorlar asosida 
o‘tkazildi. Maysalar to‘liq unib chiqqandan keyin yagonalash ishlari o‘tgazildi va 
ko‘chat qalinligi o‘rtacha 18-20 sm hisobida qoldiriladi. Bu ko‘rsatkich gektariga 
80-85 ming to‘pni tashkil qildi. Barcha fenologik kuzatuvlar va biometrik 
o‘lchovlar Samarqand qishloq xo‘jaligi institutida ishlab chiqilgan va tavsiya 
etilgan (2002) usullarga asoslandi. Asosiy diqqat e'tibor bodroq makkajo‘xori 
kenja tunning suv almashinuv xususiyatlari va hosildorlik jarayonini o‘rganishga 
qaratilgan bo‘lib, quyidagi ko‘rsatgichlar aniqlandi: Makkajo‘xorining suv 
almashinuv xususiyatlari,ya’ni barglardagi suv miqdori, barglarning suv taqchillik 

---

36 
hamda suv saqlab turish qobiliyatlari, hosildorligi. Bu ko‘rsatkichlar 
makkajo‘jxorida 7-8 ta chin barg paydo bo‘lishi va so‘talarning mum-pishish 
oralig‘ida har 10 kunda o‘tkazildi.
Assimilyasiya 
qiluvchi 
a’zolarning 
suv 
saqlash 
qobiliyati 
A.A.Nichiporovich [19] metodi bilan o‘rganildi. Kuning eng issiq vaqtida (13
00
) 
o‘simliklardan olingan barglarni bir soat davomida suvda saqlash, hamda 1 soat 
ochiq havoda saqlab og‘irligini o‘lchashlar orqali barglarning suv taqchillik 
darajasi va suvni saqlash qobiliyati tekshirildi. Barglarning quruq og‘irligi 105°C 
da quritgich shikafida doimiy og‘irlikgacha quritish usuli bilan, o‘simliklarning 
quruq og‘irligiga azotning ta'siri va barg to‘qimalaridagi suvning miqdori 
aniqlandi. 
Barglardagi suv miqdori kuniga 7 marta tortish yo‘li bilan aniqlandi [19]. 
Barglardagi to‘liq to‘yinishga nisbatan suv tanqisligi Chatskiy [34] metodi 
bo‘yicha mavsum davomida kuniga 3 marta: soat 8, 13, 18 da aniqlandi va Stocker 
formulasi asosida hisoblab chiqildi. 
Tajribalar natijasida olingan ma'lumotlar B.A.Dospexov (1985) usuli asosida 
matematik tahlil qilindi. 

---

37