Химмотология

6.14. Ёқилғи аппаратураси деталларидаги чиқиндиларни ҳосил бўлишига қарши қўндирмалар

Кўп замонавий автомобилларда газлар двигател картеридан чиқиб чиқиши трубопроводларига сўрилади. Қартер газларида ёқилғини чала ёниш маҳсулотлари, ёғ оксидланишининг микротомчилари ва бошқа моддалар бор. Уларнинг чиқиш трубопроводидан чиқиши ишнинг бузилишига олиб келади. Бундай чиқиндиларни ҳосил бўлишини йўқотиш учун бензинларга ювувчи қўндирмалар қўшилади. Улар ёқилғи аппаратурасини кимёвий чиқиндиларини йўқотади. Бу турдаги қўндирмалар реактив, дизельь ва оғир ёқилғиларга эффективдир. Ёқилғи оксидланишидаги қаттиқ фазаларнинг ҳосил бўлишини йўқотувчи диспергентлар чиқиндининг фильтрлардан осон ўтиши ва ёқилғи аппаратида осон парчаланишини таьминлайди. Бундай қўндирмалар стабилизатор диспергентлар деб аталади. Оксидлаш маҳсулотлари ёқилғиларда сақланишда ва кўчиришда нормал ҳарорат ва ёқилғи иссиганда ҳосил бўлиши мумкин. Оғир ёқилғилар учун эффектив диспергатция қўндирмалари (нафтенлар ва металсульфонатлари) азотли бирикмаларда мавжуд. Бу қўндирмани 0,1% қўшилиши ёқилғини зарраланишга мойиллигини пасайтиради. Ёқилғиларнинг юқори ҳароратда қиздиришдан ҳосил бўлган зарралар кам барқарор углеводородлар ва ноуглеводородларни оксидланишидан ҳосил бўлган маҳсулотларидан ташкил топган бўлиб металл коррозияси маҳсулотларидан ҳам иборат. Бу зарралар ёқилғи фильтрлари ва ёқилғи насосларини сиртларига ва форсункаларига зарар етказади. Юқори ҳароратда ҳосил бўлган чиқиндиларга қарши эффектив усуллардан бири диспергатциловчи қўндирмалар ва стабилизатор – диспергентлардир. Энг яхши қўндирмалар поляр полимерлар орасидан топилган. Улар, бири поляр группага эга бўлган иккинчи мономерларни сополимеризация қилишдан олинади ва улардан бири қўндирмаларнинг актив хоссаларини ташиш учун ва иккинчиси қўндирмаларнинг ёқилғида ёнишини таьминлаш учун хизмат қилади. Диспергатцияловчи қўндирмалардан хозирги вақтда фойдалана бошланди. Лекин шубҳасиз ёқилғи ишлаб чиқаришда юқори товушли авиация учун бу турдаги қўндирмаларни ишлаб чиқариш жуда муҳим.