Hayvonot dunyosining zamonaviy sistemasi

SHAHAR MO‟YLOVDOR QO‟NG‟IZINI TABIIY SHAROITDA
TUXUMLAR SONINI ANIQLASH 
Ma‘rupov A 
Farg`ona davlat universiteti 
Shahar mo‘ylovdor qо‗ng‗izi
- 
(
Aeolesthes sarta
(Solsky, 1871). Tadqiotlar natijasi shundan 
iboratki, shahar mо‗ylovdor qо‗ng‗izi polidenrofag sifatida juda ko`p daraxtlarda zarakunandalik 
qiladi. Jumladan, tut, chinor, qayrag‗och, о‗rik, terak, tol kabilar uning asosiy ozuqa о‗simligi 
hisoblanadi. Farg‗ona va unga yaqin joylashgan xududlarda bu tur qо‗ng‗izlar (
Platanus orientalis
), tol 
(
Salix alba)
, terak (
Populis pyramidalis, P alba
), yong‗oq (
Juglans regia, Juglans nigra
), nok ( 
Pyrus 
communis
), olma (
Malus domestica
), o‗rik (
Armeniaca vulgares
), zarang (
Acer regilii
), jiyda 
(Eleagnus angistitolia
) kabi о‗simliklarida kо‗plab uchrashligi qayd qilingan.
Bu qо‗ng‗izlarning erkaklarining bosh va kо‗krak qismlari qoramtir-qо‗ng‗ir oyoqlari esa 
qо‗ng‗ir rangda bо‗ladi. Oldingi oyoqning tazning uzunligi 1,5-2 mm о‗ynog‗ichniki esa 0,5-1 mm 
atrofida. Son qismi esa 0,8-10 mm atrofida, boldir qismi 0,5-0,9 sm, panjasi 3 ta, tirnoqlari bir juft, 
qо‗shilishda daraxtlarni yoriqlarida yurishda bu barmoq va tirnoqlar muxim ahamiyatga ega.

---

99 
Qo`ngizlar gavda rangi oziqlanayotgan daraxt tana rangiga yaqin bo`lib bu ularda himoya rangi 
mavjudligini ko`rsatadi. Garchi qo‘ng‘izlar tunda faol harakatlansada, kunduzi daraxt tanasiga chiqib 
qolgan qo‘ng‘iz deyarli sezilmaydi. Qanotlari rangi qo‘ng‘ir tusda bo`lib uning ustida kulrang oqish 
rangli mayin tukli mavjudligi ularni daraxt po`stlog‘iga o‘xshashligini ta‘minlaydi. 
Mо‗ylovlari 11 bo`g‘imdan iborat bo`lib, erkak va urg‘ochilar ular biri-biridan farqlanadi. Erkak 
qo`ng‘izlarda qilsimon shakldagi mo`ylovlar bo`lib, uzunligi qo‘ng‘iz tanasiga nisbatan 1,5-2 marta 
uzun bo`ladi. Urg‘ochi qo`ng‘izlarda ipsimon mo`ylov xili uchraydi, uzunligi qo`ng‘iz tana uzunligiga 
deyarli teng bo`ladi.