74
Бу маллюска чиғаноқларининг ўлчамларининг
ўзгарувчанлиги Сирдарѐда қўйидагича:
ЧУ
152, ЧБ 77, ЧҚ 83 мм 1). Қашқадарѐда эса ЧУ 147, ЧБ 74, ЧҚ 79 мм бўлиб ҳажмининг
камайганлигини кўрсатади (1-жадвал).
Сирдарѐда
Corbicula cor
нинг ўртача оғирлиги 0,52 г, ЧУ 26, ЧБ 24, ЧҚ 18,4 мм га тенг.
Қашқадарѐда унинг ўртача оғирлиги 0,49 г, ЧУ 22 мм., ЧБ 20,2 мм., ЧҚ 14,2 мм.
ташкил
этди.
Сирдарѐ суви июн - август ойларида кўпайиб, йиллик оқим миқдорининг 30-38% ни
ташкил этади. Чунки бу ойларда ҳаво ҳароратининг кўтарилиши туфайли тоғларнинг баланд
қисмидаги муз ва қорлар эрийди. Дарѐ сувининг энг камайган даври, аксинча қиш ойларига
тўғри келади. Ёз ойларида сувнинг дарѐда кўп бўлиши, моллюскаларнинг озиқланиш
босқичининг узоқ давом этишига олиб келади ва бошқа сув типларига нисбатан чиғаноқларида
ўзгарувчанлиги кузатилади.
Қашқадарѐ суви апрел - май ойларида қорларнинг эриши натижасида кўпаяди ва йиллик
оқимнинг 60 % гача бўлган қисми шу ойларда оқиб ўтади. Аксинча, ѐзда дарѐ суви кескин
камая бошлайди, бу эса
,
Collepterum cyreum sogdianum, Cobicula cor
ларнинг
озуқа режимига ўз
таъсирини кўрсатиб, моллюскаларнинг биомассасининг ошишига олиб келади.
Corbicula cor
нинг турли сув омборларда тарқалганлигига нисбатан чиғаноқларининг
ўзгарувчанлигини махсус ўрганилганда натижалар шуни кўрсатадики,
уларнинг
улчамлари
Каттақўрғон сув омборида: ЧУ 24-28, ЧБ 23-25, ЧҚ 15-19,2 мм эканлиги аниқланди.
Таллимаржон сув омборида эса унинг чиғаноқларининг ўлчамлари ЧУ 21-24, ЧБ 19-24, ЧҚ 11-
19 мм ни ташкил этади. Бундан ушбу маълум бўлдики,
Турли сув омборларда
Corbicula cor
нинг чиғаноғи
ўлчамларининг
ўзгарувчанлиги
турлича бўлиб, унга сув муҳитидаги экологик омиллар катта таъсир етади.Таллимаржон сув
омбори тоғ олди, адир минтақасида жойлашганлиги сабабли моллюскалар чиғаноқлари
ўлчамлари текисликда жойлашган Каттақурғон сув омбори
Corbiculina ferghanensis
чиғаноқлари билан солиштирганимизда, улар ўртасидаги ўзгарувчанлик кузатилди:
Каттақурғон сув омборида ЧБ 24-33,8: ЧУ 22-34 : ЧҚ 12-12,9 мм.
Толлимаржон сув омборида
ЧБ 18-21: ЧУ 17-23: ЧҚ 9-11,5 мм эканлиги аниқланди. Бунинг саб
1
аби, текислик сув
омборларида планктон организимларнинг
кўплиги бўлса, тоғли ва тоғ олди сувларида уларнинг
камлигидир.
Хулоса қилиб ушбуни айтиш мумкинки,
сувнинг ѐз ойларида дарѐларда кўп бўлиши
моллюскаларнинг озиқланиш босқичининг узоқ давом этишига олиб келади ва бошқа сув
типларига нисбатан чиғаноқларида ўзгарувчанлиги кузатилади.
Do'stlaringiz bilan baham: