Hayvonot dunyosining zamonaviy sistemasi



Download 7,33 Mb.
Pdf ko'rish
bet267/414
Sana16.12.2022
Hajmi7,33 Mb.
#888196
1   ...   263   264   265   266   267   268   269   270   ...   414
Bog'liq
Туплам

Adabiyotlar
1.A.Ergashov, 
T.Ergashov 
''Ekologiya, 
biosfera 
va 
tabiatni 
muhofaza
qilish'' Toshkent. ' Yangi asr avlodi''. 2005-yil. 
2.O.Murtazayev, F.Axrorov, A.Murodov, A.Tojiyev ''Qishloq xo‗jaligi iqtisodiyoti'' Samarqand 
2015-yil 
3.O‗zbekiston Respublikasi qishloq va suv xo‗jaligi vazirligi. Ma'ruza matn. Toshkent 2017-yil 
www.ziyonet.uz

www.uzfk.uz

www.mf.uz
.  
 
CHETDAN KIRIB KELGAN SITRUS MEVALARNI INTRODUKSIYALASHNING 
SAMARADORLIGI 
 
Abidqoriyev A.М., Rahmonova N.Z. 
Andijon davlat universiteti 
Bizga ma‘lumki, 2017-yil 17- fevral kuni Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev qaroriga binoan, 
2017-2021-yillar O‗zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustvor yo‗nalishi bo‗yicha 
harakatlar strategiyasi ishlab chiqildi. Bu strategiyaning uchinchi yo‗nalishi iqtisodiyotni rivojlantirish 
va liberallashtirishning ustuvor yo‗nalishlari bo‗lib, uning uchinchi bandida qishloq xo‗jaligiga alohida 
e‘tibor qaratilgan, jumladan qishloq xo‗jaligini modernizatsiya qilish va rivojlantirish; tarkibiy 
o‗zgartirishlarni chuqurlashtirish; mahsulotlar yetishtirishni muttasil oshirib borish, mamlakat oziq-
ovqat xavsizligini yanada mustaxkamlash, agrar sektorining eksport saloxiyatini sezilarli darajada 
oshirish, paxta va boshoqli don ekiladigan maydonlarni qisqartirib, ekin maydonlarini 
maqbullashtirish, qishloq xo‗jalik ekinlarining yangi seleksiya navlarini yaratish bo‗yicha tizimli 
chora-tadbirlarni ko‗rish nazarda tutilgan [1]. 
Hozir deyarli barcha qit‘alarda yetishtirilayotgan madaniy o‗simliklarning ko‗pchiligi turli 
geografik o‗lkalardan tarqalgan, «ko‗chirib keltirilgan» o‗simliklar hisoblanadi. XVI-XVII-asrlarda 
Amerikadan Yevropaga makkajo‗xori, kartoshka, kungaboqar, pomidor, tamaki va boshqa o‗simliklar 
tarqalgan bo‗lsa, Avstraliyada sitruslar, makkajo‗xori, uzum, paydo bo‗ldi. O‗simliklar tabiiy arealdan 
yangi hududlarga introduksiya (lot.Introductio-jalb etish) qilinganda turlar (navlar)ning hayotchanligi 
va introduksiyaning maqsadi bo‗lgan qimmatli xo‗jalik belgilarining yaxshilanishi yuz beradi: meva 
(urug‘) hosildorligi ko‗tariladi, fitomassa ko‗payadi, muhitning turli omillariga, kasallik, 
zararkunandalarga chidamliligi ortadi. Mamlakatimiz taraqqiyoti xar tomonlama tobora rivojlanib 
borayotganligi sababli bizga ham bir necha qator o‗simliklar introduksiya qilinmoqda. Bularga misol 
qilib, sitrus o‗simliklar (Rutaceae), sabzavot va poliz ekinlarini ko‗rsatish mumkin. Bilamizki, 
insoniyat uchun o‗simliklarning ahamiyati juda katta. Ayniqsa, hozirda sitrus o‗simliklarga bo‗lgan 
talab tobora ortib bormoqda. Chunki, bu o‗simliklarning mevasi foydaliligi, shifobaxshligi va ta‘mi 
jihatdan birinchi o‗rinni egallaydi. Shu sababli ham bu o‗simliklar bizning mamlakatimizda ham 
yetishtirilmoqda [2]. O‗zbekistonning anchagina qattiq iqlim sharoiti ta‘sirida sitrus o‗simliklar tinim 
davriga moslashib qoldi, shuning uchun ularni issiqxona va transheyalar bilan yopiladi. Transheya 
tubidan va devorlaridan berib turiladigan issiqlik hisobiga uning ichidagi temperatura noldan pastga 
tushmaydi. Ana shunday sharoitda o‗simliklarning yosh barglari to‗liq saqlanadi. Ularda assimilatsiya 
jarayoni davom etaveradi va organik moddalar to‗planaveradi. Lekin bu o‗simliklar bizni 
mamlakatimizda o‗zining kichik buta shaklida o‗sadi,vatanida esa daraxt shaklida bo‗ladi, chunki bu 
o‗simliklar bizni iqlim sharoitimizga to‗liq moslashmagan. Shuning uchun ham issiqxonalarda 
o‗stiriladi[4].Bu o‗simliklar mamlakatimizda yetishtirishdan maqsad ularningmevalari juda ko‗p 
kasalliklarga eng yaxshi davo hisoblanadi. Jumladan,yurak qon-tomir, sil, bod, oshqozon-ichak 
kasalliklarida va hozirda keng tarqalgan varikoz kasalliklarini davolashda foydalaniladi.Sitrus 
o‗simliklarning turlari bir nechta bo‗lib, ularning xar biri sanoatda, qishloq xo‗jaligida va meditsinada 
muhim ahamiyatga ega. Bularga misol qilib, limon, apelsin, mandarin, banan, kivi va boshqalarni 
ko‗rsatish mumkin [3]. 
Limon
-tarkibida 7 % limonkislota, 2-3 % qand, A, B, C, D vitaminlari, fitonsidlar, efirmoylari, 
pektinmoddalar, natriy, kaliy, kalsiy, fosfor, temirkabi modal bo‗ladi. Limon uzoq saqlanganda va 


304 
qayta ishlaganda ham tarkibidagi vitaminlar yaxshi saqlanadi. U yurak tomir tizimi kasalliklari, singa, 
sil, bod, anginani davloshda qo‗llaniladi, bundan tashqari tarkibidagi PP guruh vitaminlari qon 
bosimini pasaytiradi va miyaga qon quyilishining oldini oladi, organizmda moddalar almashinuvi 
buzilganda iste‘mol qilish tavsiya qilinadi. 
Apelsin
-vitaminlar va biologik faol moddalarga boy bo‗lganligi uchun gipovitaminoz, jigar, 
yurak va qon-tomir kasalliklarini oldini olishda va ularni davolashda ishlatiladi. Apelsin mevasi 
tarkibida 6-8% shakar, 1,0-1,4% kislotalar, 1,0 % pektin, 60-100mg/% C vitamini, ma‘lum miqdorda 
A, B
1
, B
2
, PP vitaminlari bor. Po‗sti qalin va sharbati kislotali bo‗lganligidan tarkibidagi vitaminlar 
yaxshi saqlanadi, yana uning mevasi qandolatchilikda ham ishlatiladi.

Download 7,33 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   263   264   265   266   267   268   269   270   ...   414




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish