|
Аdabiyotlar
1. I. Ergashev ―Meva va rezavor meva ekinlari seleksiyasi‖ Toshkent. Tafakkur-Bo‗stoni. -2007
2. C.Xоликов, У.Пратов ―Ўсимликлар аниқлагичи‖ Toшкент. Ўқитувчи. -1970
3. T.E.Ostonaqulov, S.X.Narziyeva, B.X.G‘ulomov ―Mevachilik asoslari‖ Toshkent. O‗zbekiston
Faylasuflari Milliy Jamiyati. - 2011
4. www. Vikipediya.uz.
ISSIQXONA QURISH TEXNOLOGIYASINING SAMARADORLIGI
Abidqoriyev А., Yaxshiboyeva G.
Andijon davlat universiteti
Issiqxona - usti oynavand romlar yoki shaffof plyonka bilan yopiladigan inshoot. Unda, karam,
bodring, pomidor, gul ko‗chatlari yetishtiriladi. Sabzavotchilikda Parnikning bir va ikki nishabli;
chuqur va yer ustki; oftob, biologik yoqilg‘i va texnika vositalari (suv hamda elektr) yordamida
isitiladigan turlari bor. O‗zbekistonda biologik yoqilg‘i bilan isitiladigan bir nishabli (20 romli) chuqur
va yuza parnik ko‗p ishlatiladi. Parnik quriladigan yer issiq, shamollardan to‗silgan, old tomoni
g‘arbga qaragan bo‗lishi kerak. Parnik qurish uchun tepa tomoni 150 sm, tag tomoni 120 sm
kenglikda, 60-70 sm chuqurliqda xandaq qaziladi. Parniklar ustiga yopiladigan romlarning bo‗yi va eni
160 x YU6 sm yoki 213 x 107 sm bo‗lib, ular pishiq, tez chirimaydigan yog‘ochdan yasaladi. Xandaq
chetiga qo‗yiladigan yog‘ochlar mis (Cu) kukunining 10% eritmasida bo‗ktiriladi. Qanday ekin
ekilishi va foydalanish muddatiga qarab, Parniklar issiq, iliq va sovuq bo‗ladi. Issiq P. 70-80 sm
chuqur qilinib, 50-60 sm qalinlikda yangi go‗ng solinadi va qishda foydalaniladi. Iliq parnik 50-60 sm
chuqur qilinadi, 30-40 sm qalinlikda go‗ng solinadi va erta bahorda foydalaniladi. Sovuq parnik 25-30
sm chuqur qilinib, go‗ng solinmaydi. Parnikdagi biologik yoqilg‘ining qalinligi 10-12 sm, pikirovka
qilinadigan parnikdagi esa 15-18 sm, yerdan parnik romigacha bo‗lgan oraliq 8-12 sm bo‗ladi [1].
Issiqxona xo‗jaligining rivojlanishi va parniklarning iqtisodiy sababli 20-asrning 80-yillaridan
boshlab ko‗proq shaxsiy tomorqa xo‗jaliklarida ishlatiladi.
Bir sotixlik issiqxona qurish uchun uzunligi 18-20 metr, eni 6 metr bo‗lgan maydon tanlanishi
ma‘qul. Buning uchun tuproq 20 santimetr chuqurlikda kovlangach, shu yerning o‗zidan eni 30-35
santimetr, bo‗yi 45-50 santimetr bo‗lgan poydevor ko‗tariladi. Shundan so‗ng ikki yon tomonga 2,8
yoki 3 metr balandlikda 8 tadan ustunlar o‗rnatiladi. Ustunlarning har ikkalasi oralig‗ida balandligi 80
santimetr, eni esa 40 santimetrlikdagi shamollatgich (tuynuk) qoldirilib, pishiq g‗isht yoki paxsa devor
bilan bekitilgach, suvoq qilib tashlanadi. Issiqxonani yopish uchun ustunlar ustiga kengligi 5-8
santimetrlikdagi metall uzunasiga payvandlanadi. Bu esa ikki tomonlama qo‗yilganda 1 sotix yerga 36
metr metall ketadi degani.
Bir qavatli polietilen plyonka bilan qoplangan, bir sotixlik isitiladigan issiqxona tiklash uchun
(metall, simlar, tayanch ustunlari, beton qorishmalari, payvandlash, tuproq ishlari) ketadigan sarf-
xarajat 350-400 ming so‗mdan oshmaydi. Bunga polietilen plyonka, transport isitish, dorilash
xarajatlari qo‗shilsa, issiqxonaning jami narxi 900-950 ming so‗mga boradi.
Polietilen plenkalar va armaturalarni «Agrofirmalar» orqali ta‘minotchi tashkilotlardan yoki
to‗g‗ridan-to‗g‗ri savdo tarmoqlaridan sotib olishlari mumkin.
Pomidor ko‗chati yetishtirishda mahalliy Sitora, TMK-2, Avitsena, Sharq yulduzi, Do‗stlik,
Sevara, Shafaq, Surxon-142, Zakovat, Nurafshon F1 navlarini ekish tavsiya etilib, bir sotix maydonga
yetarli miqdorda ko‗chat tayyorlash uchun 350-400 gr. urug‗ sarflanadi. 1 kg pomidor urug‗ning
o‗rtacha narxi 77-80 ming so‗mni tashkil qiladi [2].
1 sotix yerdan 80-100 mingta ko‗chat olinsa, ochiq yerga sotish davrida 1 dona pomidor
306
ko‗chatining narxi 80-100 so‗m bo‗lganda, jami daromad ko‗chat olinsa 8 mln.so‗mni tashkil qiladi,
jami xarajatlar parnikni qurish, urug‗lik sotib olish isitish, yerga ishlov berish va boshqa xarajatlar 2
mln. so‗mni tashkil qilsa, sof foyda 6 mln. so‗mni tashkil qilishi mumkin bo‗ladi.
Xulosa qilib aytganda issiqxonadagi ekinlar mineral va suyuq organik o‗g‘itlar bilan
oziqlantirilishi, begona o‗tlarga, zararkunandalarga va qarshi kurashish va parnik atrofidagi maydonni
shudgorlash, chirindili tuproqdan tuvakchalar tayyorlash asosiy kuch talab qilinadigan ishlar yuzasidan
bo‗lib, bunga vaqt va sabr orqali erishish joizdir. O‗simliklar ham huddi insonlar kabi mehr va
muhabbatni his qila oladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
