|
106
muhrlab ketishdi. Shunday bo‘lsa ham Chak Mool uyimizdan ikki
kvartal narida joylashgan umumiy foydalanish kolonkasini topib
keldi. Endi har kuni kechasi 10—12 marta suvga qatnayman, u esa
peshayvondan meni kuzatib turadi. Agar ko‘zimni shamg‘alat qilib
qochmoqchi bo‘lsang, kulingni ko‘kka sovurib yuboraman, deydi.
Bunga uning qurbi yetadi; axir u chaqmoq va momaqaldiroq
ma’budasi ham edi-da! U faqat bir narsani — o‘zining tungi
daydishlaridan xabardor ekanimni bilmasdi… Chiroq yo‘qligidan
ertaroq, soat 8 larda yotishga to‘g‘ri kelyapti. Boshga tushganni ko‘z
ko‘radi deb men allaqachon Chak Moolga ko‘nikishim kerak edi,
ammo sira iloji bo‘lmayapti: yaqinda kechasi zinapoyada bexos urilib
ketib, muzdek qo‘llari bilan badanidan yangi chiqayotgan parcha-
parcha, irgamchiq, suvi achib yotgan terisini his qilib jirkanganimdan
bo‘kirib yuborayozdim».
«Bordi-yu shu kunlarda yomg‘ir yog‘masa, Chak Mool yana toshga
aylanib qoladi. Men uning tobora qimirlashga holi kelmayotganini
sezyapman; goho u qimir etmay devorga suyangan ko‘yi soatlab qotib
turadi; shunda ro‘paramda qudratli momaqaldiroq va chaqmoq
ma’budasi emas, balki yana nochorgina ojiz sanam paydo bo‘lardi.
Lekin bunday nafas rostlashlar unga yangi kuch baxsh etardi. U go‘yo
qanday bo‘lmasin bir oz suyuqlik chiqib qolar degan ishonchda
surbetlarcha badanimni tirnab azob bera boshlardi. Endi qadimiy
afsonalarni hikoya qilib beradigan suhbatlar haqida gap bo‘lishi
mumkin emasdi; aftidan menga nisbatan qahru g‘azabi tobora
kuchayib borardi. Bundan tashqari ba’zi narsalar: yerto‘ladagi vinolar
tugab qolgani, Chak Moolning egnidagi ipak xalatini huzur qilib tez-
tez silab qo‘yishlari, joriya yollagin deb damba-dam o‘dag‘aylashlari,
hadeb sovun va atirlar so‘rayverishi meni tashvishga solyapti.
Nahotki, odamlarni yo‘ldan ozdiradigan narsalarning mazasini totib
ko‘rgan bo‘lsa?! Darvoqe, shu bois abadiy o‘zgarmasdek tuyulgan
yuz bichimida qarish alomati paydo bo‘layotgandir?! Kim bilsin,
meni balki shu narsa qutqazar: agar Chak Mool o‘ylamay-netmay
odamga aylanar ekan, o‘sha kuniyoq u o‘ladi. Chunki u yashagan
asrlar yig‘ilib kelib bir lahzada uni ado qiladi. Ammo xuddi mana shu
narsa mening ham boshimga yetishi mumkin, negaki ko‘zim yetyapti:
Chak Mool joni chiqayotganida tepasida mening turishimni mutlaqo
istamaydi, shuning uchun ajalimdan besh qun burun tinchitib qo‘ysa
kerak».
107
«Shu bugunoq Chakning tungi sayrga chiqishidan foydalanib,
qochaman. To‘g‘ri Akapulkoga jo‘nayman; balki biron boshpana
topib o‘sha yerda Chak Moolning o‘lishini kutarman: uning sharti
ketib parti qoldi, sochlari oppoq, yuzi esa shishinqiragan; men esa
dam olishim shart — okeanda cho‘milaman, oftobda toblanaman.
Yonimda hali 400 peso pulim bor. Myullerxonim pansionida
yashayman, chunki u yer arzon va qulay. Mayli bor-budim Chak
Moolga buyura qolsin; ko‘ramiz men keltiradigan chelak-chelak
suvlarsiz qanchaga chidarkan».
Filibertoning kundaligi shu yerga yetganda uzilib qoldi. Uning
yozganlari haqida ortiqcha bosh qotirgim kelmay to Kuernavakiga
qadar mizg‘ib bordim. U yerdan Mexikogacha yo‘l-yo‘lakay bu
chigal voqealarni uchini topishga, bu yozuvlarni — Filibertoning
idoradagi diltangligi yoki biron bir ruhiy xarakterdagi holatlar bilan
bog‘lashga urindim. Kech soat to‘qqizlarda so‘nggi bekatga yetib
kelganimizda men hali ham marhum do‘stimning aqldan ozishi
sabablarining tagiga yetolmagandim. Dafn marosimi bilan keyinroq
shug‘ullanarman, hozir esa eng avval tobutni Filibertoning uyiga
eltish kerak degan maqsadda yuk mashinasi kira qildim.
Filibertoning uyiga borib kalitni qulf burniga endi solganimni
bilaman, eshik bexosdan ochildi-yu, qarshimda bo‘yniga ro‘mol
tashlab xalat kiygan sariq yuzli hindu paydo bo‘ldi. Bundan
badburushroq kimsani tasavvur qilish qiyin; undan arzon-garov sovun
hidi kelar, yuziga qoplangan upa ham ajinlarini yashirolmagan, labiga
qalin qilib nari-beri bo‘yoq surtilgan, sochlari esa bo‘yalganga
o‘xshardi…
— Kechirasiz… men bilmabman, Filibertoning…
— Hechqisi yo‘q, hammasidan xabarim bor. Odamlaringizga ayting,
murdani yerto‘laga eltib qo‘yishsin.
___________________
[1]
Musallasga solib ivitilgan karam bilan sosiska va go‘shtli taom.
[2]
Chak Mool — suv va yomg‘ir ma’budi, qadimgi mayya
qabilasidagi asosiy ma’budlardan biri.
Do'stlaringiz bilan baham: |
