Hayot faoliyati xavfsizligi (O`quv qo`llanma) toshkent 2019

1.4. Faoliyat xafvsizligini ta’minlash tamoyillari, uslublari.

Xavfsizlikning umumiy nazarayasi tuzilishida tamoyillari va usullari evristik va uslubiy o`rin egallaydi hamda o`rganilayotgan fan soha bilan bog`langanligi haqida to`la tushuncha beradi.

Xavfsizlikni ta'minlash usuli va tamoyillari boshqa umumiy usullardan farq qilgan holda dialektika va logikaga tegishlidir. Tamoyillar va uslublar ma'lum miqdorda o`zaro bog`liqdir. Xavfsizlikni ta'minlash vositalari keng ma'noda konstruktiv, tashkiliy, iqtisodiy bo`lib, usul va tamoyillarni aniq ro`yobga chiqarishga xizmat qiladi.
Tamoyillar, uslublar va vositalar xavfsizlikni ta'minlashning logik bosqichlaridir. Ularni tanlash faoliyatining aniq sharoitiga, xavf darajasiga, bahosiga va boshqa ko`rsatkichlarga bog`liq bo`ladi.
Xavfsizlikni ta'minlash o`z ichiga murakkab jarayonni oladi va uni elementar tashkil etuvchilarga, ya’ni dastlabki holatlar, g`oyalar, tamoyillar deb ataluvchilarga bo`lish mumkin. Tamoyil so`zi lotincha so`zdan olingan bo`lib, “boshlanish, g`oya, asos” demakdir. Ishlab chiqarishning turi, texnologik jarayonlarning afzalliklari, qo`llaniladigan jihozlarning har xilligi bularning hammasi xavfsizlikni ta'minlash tamoyillarining ko`p xilligiga shartlanadi. Tamoyillar muhim uslubiy ahamiyatga egadir.
Xavfsizlikni ta'minlash bo`yicha to`laqonli profildalolatnomaik ish ilmiy-tekshirish, tajriba-konstruktorlik, loyiha ishlarida, ishlab chiqarish obyektlarini qayta qurish va foydalanish bosqichida faqat ongli ravishda xavfsizlik tamoyillarini hisobga olish bilan amalga oshiriladi.
Tamoyillarning nazariy va amaliy ahamiyati shundan iboratki, ular bizni o`rab olgan dunyodagi xavflar bo`yicha bizlarning bilim darajamizni aniqlaydi va o`z navbatida himoya tadbirlariga va ularni hisoblash usullariga talablar belgilaydi.
Tamoyillarning ahamiyati amaliy jihatidan ham muhimdir: Ular raqobatlashayotgan variantlarni taqqoslab tahlil qilish asosida xavflardan himoyalanishning optimal yechimlarini topishga imkon beradi. Tamoyillarning evristik qiymati shundan iboratki, ular mehnat xavfsizligini boshqarishni tashkil qilishda hal qiluvchi ahamiyatga egadir.
Xavfsizlikni ta'minlash tamoyilini bir-birini to`ldiruvchi element sifatida o`zaro bog`lanishda qarash muhimdir. Konkret sharoitlarga bog`liq holda bir va boshqa tamoyillar har xil amalga oshiriladi. Xavfsizlikni ta’minlash tamoyillari ularni amalga oshirish belgilariga qarab shartli ravishda 4 sinfga bo`linadi: taxminiy, texnikaviy, tashkiliy va boshqaruv tamoyillari.