Hayot faoliyati xavfsizligi (O`quv qo`llanma) toshkent 2019

11.1-rasm. Mantiqiy amallar (logik operatsiyalar) mos keluvchi maxsus belgilar

(Mantiqiy ko`paytiruvchi) G=D+E (Mantiqiy yiguvchi)

P(A) = P(B) x (V) (G)=P(D)+ P(E), P(D)x P(E), P(D), P(E).
Aprior (ilgaritdan tajribalarga asoslanmasdan) tahlilda izlanuvchi berilgan tizim uchun potensial bo`lishi mumkin bolgan shunday ko`ngilsiz hodisalarni tanlaydi va ularning sodir bo`lishiga olib keluvchi har xil holatlar to`plamini tuzishga intiladi.
Aposterior (tajriba va fdalolatnomalarga asoslangan) tahlil ko`ngilsiz hodisalar ro`y bergandan keyin o`tkaziladi. Bunday tahlilning maqsadi - kelajak uchun tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat.
Bu ikki uslub bir-birini to`ldiradi. Tahlilning aprior (to`g`ri) usuli oqibatni ko`rish uchun sabablarni o`rganadi. Teskari usulda sabablarni aniqlash maqsadida oqibatlar tahlil qilinadi, ya'ni tahlil asosiy hodisadan boshlab o`rganiladi. Ikkalasida ham oxirgi maqsad hamma vaqt har qanday ko`ngilsiz hodisalarning oldini olishdir. Birlamchi hodisalarning paydo bo`lish ehtimolligi va chastotasini bilgan holda, pastdan yuqoriga harakatlanib, asosiy hodisaning yuz berish ehtimolini aniqlash mumkin.
Xavfsizlikni tahlil qilganda eng asosiy muammo tizimning ko`rsatkichlarini aniqlash yoki uni chegaralashdir. Agar tizimning chegarasi juda tor qo`yilgan bo`lsa, unda tarqoq, tizimiylashmagan oldini olish chora-tadbirlarini hosil qilishga imkoniyat paydo bo`ladi, ya'ni ayrim xavfli holatlar diqqatdan chetda qolib ketadi. Boshqa tomondan, agar chegara juda keng qo`yilsa, unda tahlil natijalari umumiy, noaniq bo`lib qolishi mumkin.
Umumiy holda yondashish hodisani aniqlashdan iborat, ya'ni berilgan aniq holatda oldini olish tadbirlari orqali ta'sir qilish mumkinligini ko`rsatadi. Xavfsizlikni tahlil qilish aprior va aposterior uslublari bilan amalga oshadi, boshqacha aytganda, ko`ngilsiz hodisa yuz berishidan oldin (aprior) va yuz bergandan keyin (aposterior) tahlil qilinishi mumkin.
Nazorat uchun savollar.
1. Turli tizimlarni dekompozitsiyalash nima?
2. Tizim nima?
3. Xavfsizlikni tizimiy tahlil qilish deganda nimani tushunasiz?.
4. Tizimli tahlilda mantiqiy amallar bajarish usulini tushuntiring?
5. Aprior va Aposterior tahlil nima?