Hayot faoliyati xavfsizligi (O`quv qo`llanma) toshkent 2019

Ilon va zaharli hashoratlar chaqqanda birinchi yordam
Chaqish natijasida jabrlanuvchida og`iz bo`shlig`i qurishi, achchiq ta’m, holsizlik, pulsning tezlanishi va bosh aylanish hollari yuz beradi. Og`ir hollarda kishida paylar tortilib, hushni yo`qotish va nafas olishi to`xtab qolishi mumkin. Tishlangan joy birdan qizaradi va qattiq og`riq paydo bo`ladi. Birinchi yordam: bemorni yotqizib, issiq choy berish va 15-20 tomchi valerianka eritmasini ichirish kerak. Tishlangan joyni kesish, kuydirish yoki zaharni so`rib olish hollari man etiladi. Jabrlanuvchini yotgan holda kasalxonaga jo`natiladi.
Jarohatlanib hushdan ketganda birinchi yordam
Hushdan ketish deganda bosh miya tomirlarining qisqa muddatli spazmi natijasida yuz beradigan hushning qisqa muddatga yo`qolishi tushuniladi. To`satdan hushdan ketishda teri va shilliq pardalarning keskin oqarishi, nafas olishning qiyinlashishi (sekinlashishi), tomir urishining sustlashishi kuzatiladi.
Birinchi navbatda hushdan ketish sababini bartaraf qilish lozim. Shikastlangan kishi boshini pastga, oyoqlarini esa balandroq qilib yotqiziladi. Bemorga novshadil spirt hidlatiladi. Og`ir hollarda sun’iy nafas oldiriladi. Novshadil spirt o`rniga ovqatga qo`shiladigan sirka yoki kesilgan piyozni hidlatish ham mumkin.
3. Sun’iy nafas berish va yurakni uqalash
Yuqorida keltirilgandek, jarohatlanishlar asoratida inson organizmi eng og`ir ahvolga tushib qolishi mumkin. Bunday holatlarda nafasning va ba’zan yurak faoliyatining ham to`xtashi kuzatiladi, lekin hayot hali so`nmagan va hayot faoliyatini to`la tiklash imkoniyati bo`ladi. Biroz muddatdan keyin (5-6 minut) klinik o`lim biologik o`limga o`tishi mumkin. Ana shu muddatda shikastlangan kishiga zudlik bilan yordam berish (tiriltirish) shu ishni amalga oshiruvchi odamdan tajriba, tez va puxta ishlashni talab qiladigan murakkab va hal qiluvchi jarayondir. Birinchi navbatda bu jarayonda nafas va yurakning to`xtagan yoki to`xtamaganligi aniqlanadi. So`ngra nafas oldirish va yurak faoliyatini tiklash ishlari amalga oshiriladi.
Nafasning to`xtashi. Nafas tovush boylamlarining spazmi, nafas yo`llariga begona narsalarning tiqilib qolishi, tilning xalqumga kelib qolishi va shu kabilar oqibatida o`pkaga havo tushishi qiyinlashuvidan ro`y beradi.