Hayot faoliyati xavfsizligi (O`quv qo`llanma) toshkent 2019

Suvga cho`kkanda birinchi yordam
Suv ombori, kanal va shu kabi gidroinshootlarda ishlovchi xodim, suza bilishi, eshkak esha olishi, qayiqni boshqara olishi kerak. Shu bilan bir qatorda cho`kkan odamni qutqarib, birinchi yordam ko`rsatishni ham bilishi zarur. Suvga cho`kayotgan kishiga yordam berish uchun iloji boricha uning orqa yelkasi tomonidan kelib sochidan yoki kiyimda bo`lsa uning yelkasidan tortib suvdan chiqarish zarur. Agar cho`kayotgan kishi qutqarayotgan kishi harakatiga xalaqit bersa, unda qutqarayotgan odam bu holatdan tezroq qutulib, yordamni davom ettirishi kerak.
Suvdan chiqarib olingan kishini terisi ko`karib, tomirlari shishgan bo`lsa, qutqarilgan kishining boshini ko`kragidan past qilib, qorni bilan yordam berayotgan kishining bukilgan tizzasiga yotqiziladi. So`ngra barmoqqa dastro’mol yoki toza doka o`rab uning og`zi va tomog`i begona narsalardan tozalanib tashlanadi. Keyin orqa yelkasi tomondan ikki kurak o`rtasi bosiladi, shunda o`pka va oshqozonga tushgan suvlar tashqariga chiqishi kerak. Bu ishni tezda amalga oshirilmasa cho`kkan odam ichidagi suvlar 4-5 minutdan keyin qonga o`tib u halok bo`lishi mumkin.
Agar suvdan qutqarilgan kishining terisi oqargan bo`lsa, uning nafas yo`llariga suv kirmaganligini bildiradi. Bunday holda zudlik bilan sun’iy nafas berish va yurak uqalanishi zarur.
Tuproq ostida qolgan kishiga dastlabki yordam
Tuproq bilan ko`milib qolgan kishi juda og`ir ahvolga tushib qolishi mumkin. Chunki kishining tuproq bosgan joylaridagi yumshoq to`qimalarida zaharli moddalar yig`ilib qoladi. Tuproq bosgan kishi qutqarilgandan so`ng yig`ilgan zahar uni qon oqimiga qo`shilib yurak, buyrak va jigarning ish faoliyatini buzilishiga sabab bo`ladi. Organizm zaharlanishi natijasida kishi halok bo`lishi mumkin. Tuproq ostidan tezlik bilan qutqarib olingan kishiga dastlabki yordam uning ahvoliga qarab amalga oshiriladi ya’ni:
- avalombor nafas yo`llari tozalanib nafas olmayotgan bo`lsa sun’iy nafas oldiriladi;
- zarur hollarda yurak massaj qilinadi;
- tanada jarohatlar bo`lsa muolaja qildinadi.
Dastlabki yordam berilayotgan kishi tanasini iloji boricha sovutmaslikka harakat qilish kerak. Buning uchun spirt yoki uksus bilan badan ishqalanadi, badanni issiq suv solingan idish yoki rezina xaltali isitkich yordamida isitish mumkin emas.